Het menselijk verlangen tot plaatsbepaling en controle

Dit project begon in 2014 met de vraag: ‘’Hoe groot is de kans dat twee objecten elkaar in het midden van een oneindige ruimte treffen?’’ Destijds in september liet ze twee bolvormige robots aan weerszijde van de Noord Atlantische oceaan te water gaan. Volgens voorspellingen van oceanografen zouden ze elkaar een jaar later treffen in het midden van de zee. De reis van de objecten die een GPS en satelliet systeem dragen is te volgen via een website. We zijn nu een halfjaar verder en ik sprak een paar dagen geleden met Lotte Geeven over een hele bijzondere wending in het project 127109&127110.

(LH): Wat is er gebeurd?
(LG): Er heeft een diefstal op zee plaatsgevonden.

(LH): Vertel.
(LG): Eén van de twee hoofrolspelers van het project 127109 & 127110 was spoorloos verdwenen in een proefopstelling van 76.762.000 km² : de Noord Atlantische oceaan. Hierbinnen waren twee objecten via een satellietverbinding in de stroming vanuit weerszijden van de zee naar elkaar te volgen, overgeleverd aan het lot van de oceaan. Plaats en tijdstip van de tewaterlating van beiden was uitvoerig doorgerekend door wetenschappers om zo kans op een ontmoeting te optimaliseren, maar al snel werd duidelijk dat de kans op een beoogde ontmoeting met de dag kleiner werd. Eerst kwamen de tropische stormen en toen was er de bermuda driehoek waarin 127110 weken lang stuurloos rondtolde. Allemaal onderdeel van de choreografie van de zee. Maar ineens was er een menselijke ingreep. Op een ochtend ontdekte ik tot mijn schrik dat 127109 met een kaarsrechte lijn naar een havenstad in Marokko was meegenomen en daar zijn laatste signaal had gegeven. Ik besloot om naar Marokko te vertrekken en uit te zoeken wat er was gebeurd met object 127109.

(LH): Wat dacht je te vinden toen je naar Marokko vertrok? 
(LG): Is de diefstal van 127109 onderdeel van het project of is dit een verstoring van buitenaf? Ik vertrok met een dubbele zoektocht naar Marokko; naar het object zelf en naar het antwoord op deze vraag. Dit grootschalige experiment met oneindig veel parameters schijnt licht op de logica van de zee en het menselijk verlangen tot plaatsbepaling en controle. Het combineert kunst en wetenschap om antwoord te vinden op vragen als: ‘’Bestaat toeval? Is er zoiets als lotsbestemming?’’ Dit speelde allemaal mee toen ik vertrok. Heidi Vogels -documentaire film maker, kunstenaar- vergezelde mij om mijn zoektocht te filmen.

(LH): Kun je iets vertellen over de reis?
(LG): Er is een groot verschil tussen een idee van een reis en de realiteit van een reis zelf. Aangekomen in Tanger drong de harde realiteit tot me door; dit was een land met andere wetten. Maar ja, dan kun je niet meer terug. Ik herinner me dat ik de eerste nacht wakker lag in het volle besef van de vergissing. Ik dacht aan de dief. Een buit met GPS is een nachtmerrie voor elke dief, er is geen plek je om te verbergen. Groot probleem was: vier dagen voor vertrek was het laatste signaal afgegeven in de haven van Asilah. Daarna niets. Dit kon betekenen dat het object kapot was of dat het op stand by stond omdat het niet bewoog. Iedereen in Nederland wist te vertellen: ‘Dat ding is open gezaagd en leeggeroofd.’ De bol ziet er heel gewoon uit; niets aan de buitenkant verraad wat voor technologie er binnen in zit. Het is eerlijk gezegd een saai object dat op een boei lijkt en dit zou wel eens mijn redding kunnen zijn, dacht ik.

(LH): Wat deed deze zoektocht met de bewoners van de stad?
(LG): We reisden van Tanger naar Asilah en gewapend met een plaatje van 127109 liepen we door de straten naar de plek waar het laatste signaal is gegeven. Er was helemaal niets daar. Alleen wat water; een stuk kade en een gebouw. Het vermiste object werkte als een rattenvanger van Hamelen en de zoektocht trok een grote groep mensen mee in zijn kielzog. De imam, lokale vissers en een plaatselijke hussler hielpen demonstratief mee wijzend richting lege plekken in het water en lege plekken op de kade. ‘C’est ne pas ici!’. Iemand opperde een mogelijk verband met drugstransport. Het idee alleen al dat dit object gevuld zou zijn met hasj. Asilah bleek een beruchte drugs en mensen transport haven te zijn; ‘Daarom’ zei hij ‘zal het misschien moeilijk zijn je object te vinden; het kan aangezien worden als een smokkelobject’.  Het verhaal leek met de minuut absurder te worden. Uiteindelijk moesten we wel naar de politie.

De zeemannen van Asilah en 127109

(LH): Waarom besloot je naar de politie te gaan?
(LG): Omdat we simpelweg niet verder kwamen. Het gebied rond de plek waar het laatste signaal was afgegeven was leeg en niemand leek iets te weten van de verdwijning. Er was een en al verwarring; twee dames helemaal uit Holland om iets te vinden met een GPS signaal. Ik legde uit dat veel mensen tot China aan toe de routes van de objecten volgen en benieuwd zijn naar het verhaal. De politiechef keek verbaasd en er werd een officiële zaak opgesteld over de vermissing van 127109. Vervolgens werd ook door de politie theatraal de kade heen en weer gelopen en getoond dat het object toch duidelijk niet daar was. Op dit moment had ik alle hoop opgegeven. Een project beschrijving in het Frans was de redding. Na het lezen smolt de politiechef plots. ‘Mais.. c’est magnefique, c’est poésie!.’ Hij was duidelijk geroerd, dat deed me wat. Hij legde het project uitvoerig in het Arabisch uit aan zijn collega’s die het eindelijk begrepen. Het hoofdkantoor in Rabat werd gebeld en er leek zowaar schot in de zaak te zitten. ‘Come back tomorrow at ten.’ De hele avond had ik het gevoel dat ik me in een absurd toneelstuk bevond.

Het politiebureau met de gevonden 127109

(LH): En?
(LG): Om tien uur ontmoetten we het hoofd van de politie weer; hij was nors. Paspoorten moesten worden gekopieerd. ‘Kom om drie uur nog maar een keer terug.’  Om drie uur liepen we nogmaals naar het hoofdbureau en daar lag plots 127109 ongeschonden voor de poort. Ongelooflijk! ’Wat is er gebeurd?’ vroeg ik. ’Niets vragen!’. ‘Maar ik ben helemaal uit Nederland gekomen en ben benieuwd wat er is gebeurd!’. Na een lange ommezwaai en veel moeite stemde hij in om de man te halen. De dief/vinder kwam lichtelijk beschroomd aanzetten. We begroete hem hartelijk en hij vertelde een verhaal dat zo ongelooflijk is dat het bijna wel waar moest zijn. Of niet. ‘Ik ging met de boot op zee in de avond, ik had al lang geen vis gevangen en ging verder op zee dan normaal om te kijken of ik daar meer geluk zou hebben… Ver van de kust verscheen er plots iets op mijn radar, ik naderde het signaal en vond een bolvormig object. Ik dacht dat het een boei was; toen keek ik goed. Onder de boei spartelden tientallen vissen; minstens 50 waren gevangen in de rok die onderwater aan het object hangt. Ik voelde me zo gelukkig!  En nu ben zo blij dat ik het nu aan jou kan geven!’ Een mooi verhaal. 

De dief/vinder van 127109

(LH): Heeft deze zoektocht een andere richting gegeven aan het gehele project 127109 & 127110?
(LG): Een Amerikaanse oceaan instituut zal een onderzoeksschip sturen om het object weer op koers te zetten.

(LH): Wat vind je achteraf het meest belangrijk aan je zoektocht naar 127109?
(LG): Ineens werd het persoonlijk en werd ik onderdeel van een werk. Letterlijk. Een persoonlijke urgentie speelde voorheen op de achtergrond, maar het ongemak van de verschuiving richting het persoonlijke beviel me. Daarnaast besefte ik me ook iets anders. Vrijwel alles wat ik initieer heeft iets onmogelijks in zich, het is bijna niet uit te voeren of het heeft weinig tot geen kans van slagen, ik zie dit als een kwaliteit die eigen is aan mijn werk. Ik streef namelijk niet naar producten die groots en af zijn, maar naar een vorm waarin ik in deze wereld een notie van fictie en harde realiteit in elkaar kan laten overvloeien, gebruikmakend van het instrumentarium van zowel de wetenschap als de kunst. Dit is een super spannend domein om binnen te opereren. 

(LH): Ben je blij dat je de robot op deze manier hebt gevonden? 
(LG): In een totaal onverwachte loop der omstandigheden toch een speld in een hooiberg vinden is bijzonder ja, maar misschien ook net zo bijzonder als iemand op straat tegenkomen die je kent. We dichten allemaal betekenis toe aan zaken die ons overkomen en onwaarschijnlijk lijken. Ik ook. Maar in feite is deze geschiedenis net zo bijzonder als het feit dat jij dit nu leest. Beide gebeurtenissen zijn voortgekomen uit een haast oneindige set parameters die hiertoe leiden. De ene lijkt speciaal, de andere lijkt doodgewoon, dit is een kwestie van interpretatie.

Vissers vanaf de zee

(LH): Hoe ga je deze zoektocht naar 127109 integreren in het huidige project? Of gebeurt dit automatisch?
(LG): Ja. Het wordt een korte kunst documentaire over de zoektocht. De leidraad van het huidige project is de route van de twee robots. Daar rondom maak ik tentoonstellingen, installaties, geluidswerken en nu dus een documentaire. Deze verschillen allemaal in vorm maar reageren consequent op wat er gebeurt op zee en nu ook op land.

(LH): Hoe komt het dat de robots steeds meer een ziel krijgen?
(LG): Alles waar je lang naar kijkt wordt bezield met je eigen verlangens en ideeën. Zo kun je een potlood op tafel ook bezielen. In dit geval werd het simpele object bijna mythisch en heeft het nu en plek in het collectieve bewustzijn van een Marokkaanse havenstad.

(LH): Is de reis van deze vier dagen representatief voor je oeuvre?
(LG): Ja. De laatste drie jaar ben ik bewust buiten het domein van de White Cube gaan opereren op zoek naar een nieuwe vormen van het vertellen. Het maken van een werk is voor mij als het schrijven van fictie in de realiteit, dit lijkt me een uitstekend voorbeeld. Wat hieruit voortkomt, resoneert weer naar het domein van de kunst.

(LH): Heb je al een idee hoe het project 127109 & 127110 gaat eindigen?
(LG): Net zoals deze onverwachte episch episode aan land laat een eenduidige uitkomst zich niet voorspellen.

Alle afbeeldingen:Heidi Vogels

Bekijk hier de website van Lotte Geeven
Bekijk hier de website waar de robots te volgen zijn