Het grote genieten – Op vakantie met Inge Meijer
Wie zijn de kunstenaars achter belangrijke, kwetsbare en kritische kunstwerken? Hoe ziet hun blik op de wereld eruit en wat zeggen ze precies over de thematieken die ze met hun werk aansnijden? Museum Arnhem is in 2018 tijdelijk gesloten vanwege uitbreiding en vernieuwing. Mister Motley gebruikt deze kans om in de collectie van het museum te duiken en kiest maandelijks een spraakmakend werk uit. Deze zomerse maand is dat de film van Inge Meijer: Er even helemaal tussenuit (2012), die een voorbode blijkt te zijn geweest voor haar latere werk Beautiful Isle of Somewhere (2016).
Kamperen zit de Nederlanders in het bloed. Heerlijk op een klapstoel in de buitenlucht, dichtbij de natuur. Zo denken de bewoners van vakantiepark Sandevoerde, vlakbij de Amsterdamse waterleidingduinen, er ook over. De 230 stacaravans staan te schitteren in het lentezonnetje als de campinggasten ’s ochtends wakker worden. Vlijtig worden de tuinmeubelen uit de berging gehaald, terwijl de koffie staat te pruttelen. Inge Meijer filmt de aangeharkte wereld van Sandevoerde en neemt ons mee langs de vaste kliek stacaravan-bewoners.
De Amsterdamse ome Rob is een golden oldie, hij komt al 47 jaar op Sandevoerde en is met de jaren opgeklommen tot onderbaas van de campinghouder. We zien hoe hij het zwembad onderhoudt en zich plichtsgetrouw kwijt aan zijn taken. Ieder takje of blaadje wordt door hem gespot en uit het water gevist, de sleutel van het kikkerbadje hangt hij netjes aan het haakje naast het hek. Met dezelfde zorgvuldigheid doet hij trouwens alle dingen: zijn kanarie die toepasselijk Pietje heet, volgt het ritme van Rob op de voet. Iedere avond gaat het vogeltje de duisternis van de berging in om te slapen en iedere ochtend mag Pietje weer ‘naar buiten’. Met kooitje en al hangt Rob hem voorzichtig tegen de schutting aan, zodat het beestje mee kan genieten van de zon.
Dan is er ook nog het Friese koppel Maaike en Klaas Douwma. Met de benen omhoog lezen ze de krant en bespreken ze de brandstoffencrisis in het verre Oosten. Het toekomstige tekort aan natuurlijke grondstoffen in China zou uiteindelijk wel eens kunnen leiden tot een invasie van Australië. Geopolitiek wordt in Sandevoerde besproken aan een plastic tuintafel met een slobberwijntje erbij. Maar ook mondiale problemen houden Maaike en Klaas niet af van een dutje in de zon, ze komen hier natuurlijk wel voor hun rust. Meijer richt zich in haar film Er helemaal tussenuit ogenschijnlijk op het kleine geluk en de dagelijkse beslommeringen van de campinggasten. Met enige zelfspot kijkt ze naar de mens die onophoudelijk zijn omgeving naar zijn hand tracht te zetten. Maar bij tijd en wijle zoomt de camera uit en neemt ons mee in vogelvlucht over het 7 hectare grote recreatiepark. Vanuit dit gezichtspunt zien we de camping als een strak geordend raster met groene borders en aangeharkte plantsoenen. De witte stacaravans lijken van bovenaf gezien nog het meest op de roterende blokjes van de computerpuzzel Tetris.
De afstudeerfilm uit 2012 Er helemaal tussenuit van Inge Meijer is in veel opzichten een voorafspiegeling van haar latere oeuvre. Ook in Meijers project uit 2015 – 2017 Beautiful Isle of Somewhere thematiseert ze het toeristische verlangen naar droombestemmingen. Zo reisde de kunstenares af naar het Orange County resort in de Turkse badplaats Kemer, waar de Nederlandse vakantieganger zich uit én thuis kan voelen in de spektakelarchitectuur van nep Amsterdamse grachtenpanden en Volendamse vissershuizen. Tijdens de all day long pool party kunnen hotelgasten genieten van een oer-Hollands patatje oorlog en een fristi voor de kids. De Azan, het zangerige islamitische gebed dat vijfmaal daags uit de minaret schalt, wordt overstemd door Hollandse dijenkletsers van Frans Bauer. Het all-in resort is een sterk staaltje disneyficatie: een kunstmatige biotoop voor zonverbrande toeristen waar de lokale Turkse werkelijkheid tot nader order lijkt opgeschort. De Harmony of the Seas, het 363 meter lange cruiseschip waarop Meijer in 2016 inscheepte, is een volgend voorbeeld van een onbestemde droombestemming. Want waar ga je eigenlijk heen met zo’n reusachtig schip? De af te leggen zeetour is slechts bijzaak, want de meeste gasten nemen niet eens de moeite om hun drijvende paleis te verlaten. Waarom zouden ze ook, de feestboot herbergt een dozijn restaurants en cafés een indoor schaatsbaan, een teen-disco voor de jeugd en er zijn avondvullende liveshows. Meijer brengt de achttien dekken van deze groteske oceaanstomer op dezelfde observerende manier in beeld als de overview shots van camping Sandevoerde. We zien de ontelbare identieke kajuiten met ocean view als helderwitte rechthoekjes in een raamwerk. Hier en daar is een gebronsde vakantieganger in badjas te zien, hangend over de reling, die de symmetrie van deze mega-blokkendoos doorbreekt.
Het is gemakkelijk om je neus op te halen voor de drommen toeristen die allemans dromen najagen in all-in resorts, stacaravan-campings en cruiseschepen. Maar dat is niet waar Inge Meijer op uit is. Het gezichtspunt vanuit de identieke scheepscabines is namelijk net even anders: ieder toeristenkoppel ziet immers een eigen stukje unieke horizon waar men weg kan dromen bij zeegezichten en zonsondergangen. Meijer zorgt met haar uitgekiende cameravoering vooral voor een kanteling in perspectief: ze brengt de aandoenlijke pogingen van gewone mensen die van het leven iets moois proberen te maken feilloos in beeld. We zien het grote genieten van de modale toerist en alle middelen die hij ter hand neemt om van zijn stekkie een waar paradijsje te maken. In dat opzicht sluit Meijer naadloos aan bij de observaties van de Romantische geograaf Wilhelm von Riehl die al rond 1850 een essay schreef over de merkwaardige verhouding tussen Land und Leute. En passant introduceerde hij trouwens het begrip cultuurlandschap dat hij zag als tegenhanger van de wilde natuur. Anderhalve eeuw geleden had hij al door dat de mens zijn omgeving niet alleen inricht volgens algemeen nut. Leidenschaft en verlangen vormen net zo goed een motief voor herschikking en modulering van zijn leefomgeving. De kunstmatige biotopen die Meijer laat zien brengen deze irrationele hartstocht haarscherp in beeld. Zelden stemt banaliteit dan ook zo hoopvol. Want dat de rit richting droombestemming een platgetreden pad is lijkt de vakantieganger niet te deren: Net als alles wat groeit en bloeit heeft hij zijn eigen plekje onder de zon.
Inge Meijer was afgelopen maand te gast in Motley’s radioprogramma Kunst is Lang. Luister hier het diepte interview terug.
Dit stuk is geschreven in opdracht van Museum Arnhem, zonder redactionele inspraak. Museum Arnhem is momenteel gesloten in verband met een uitbreiding en vernieuwing. Hoewel de collectie nu niet te zien is in het museum, is een groot deel van de collectie te raadplegen via de website van het museum.
Op dit moment is het werk Beautiful Isle of Somewhere van Inge Meijer ook te zien in de tentoonstelling Going Nomads, bij Zone2Source in het Amstelpark.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl