Het feest zonder gasten

Mister Motley spreekt met afstudeerders: Pedro Matias (Sandberg Instituut), Larissa Esvelt (BEAR ArtEZ) Maya Berkhof (HKU), en Amber van Rangelrooij (Sint Joost) over hun afstudeerwerk en de periode die eraan voorafging. Ieder vond een manier om van deze periode iets moois en positiefs te maken. Dit is terug te zien is in hun werk in vorm, materiaal of thematiek.

Sandberg
Het HEM opende zijn deuren van 29 oktober tot 1 november voor het Sandberg Instituut. 69 afstudeerders van zeven verschillende afdelingen presenteerden hun eindwerk in de gigantische loods. Op de eerste verdieping vult een donkere ruimte zich met bijzonder kleurrijk werk. De ruimte heeft een warme, donkerroze gloed. Op de grond liggen televisieschermen waarop videowerk te zien is. In het midden van de ruimte hangt vanaf het plafond een slap sculptuur van  zachte kussens.
‘I’ Was never an Island is het afstudeerwerk van Pedro Matias. Het werk is een meeslepende mixed-media performance. Het door Matias gecreëerde landschap neemt je mee in hun onderzoek naar een ruimte tussen het bekende en het onbekende. Matias creëert in deze ruimte een beyond-queer Utopia en refereert naar een natuurlijk landschap die hen combineert met veel verschillende onderdelen. Hun sculpturen zijn combinaties van textiel, schuim, videobeelden, aarde, bloemen, suikerglas en roze lampen. Een groot deel van het materiaal bestaat uit constructie- en isolatiematerialen. 

PM: With They said: ‘I was never an island, I want to propose a near-future landscape. One landscape beyond nature, where synthetic and natural mingle. A landscape of a future, beyond anthropocentric obsessions, where identities can be assembled and re-assembled.

Afstuderen tijdens een landelijke lockdown was voor niemand makkelijk. Toch ervaarde Matias ook een focus waarbij hen dieper in hun kunstpraktijk kon duiken. Hun werk is een roep om intimiteit en aandacht. De lockdown heeft daar ruimte voor geboden.

ArtEZ
De Arnhemse finals verspreiden zich door de hele stad. De fine arts-afdeling studeert af met de show ‘Something where there should be nothing’ met maar liefst 21 studenten. Een deel wordt vertoond in studio Omstand, en een ander deel in een loods verderop. Als één van de laatste afstudeershows en door de recente aanscherpingen van de maatregels ligt het maximale toegestane bezoekersaantal erg laag.
De coronacrisis was dit jaar niet de enige tegenslag voor de Arnhemse afstudeerders. Zo stond op nieuwjaarsnacht vanwege een vuurwerkongeluk een groot deel van de academie in brand. De brand heeft vooral schade veroorzaakt in de hout- en metaalwerkplaats en de studio ruimtes van product design en Fine Art.

In plaats van bij de pakken neer zitten, rolde kersverse alumni Larissa Esvelt haar mouwen op. Zo vertelt ze dat thuiswerken haar ook vrijheid bood: “Het zonnige weer tijdens de lockdown zorgde ervoor dat mijn tuin mijn nieuwe atelier werd. Alles stond stil behalve mijn kunstpraktijk. Het voelde zeer autonoom om zo te werken omdat de docenten ook even uit beeld verdwenen. Het gaf mij meer tijd en rust.”

Bij de ingang van een wat koude loods wordt de bezoeker verwelkomd in het kleurenbad van Esvelt . Esvelt studeert af met een blauw sculpturaal zwembad van mozaïek. Het zwembad biedt een podium voor haar andere werken. Op de grond ligt een kleed in de vorm van een vrouwenlichaam. Ze maakt een duik naar het zwembad podium en samen met haar duik ik de belevingswereld van Esvelt in. Het thema van haar eindwerk is vrouwelijkheid.
In haar zoektocht naar wat dat eigenlijk inhoudt reageert ze in vorm, kleur en materiaal. Het werk bestaat uit verschillende getufte kleden. De kleden hebben zachte rondingen en dragen lange nepnagels en pruiken. De figuren positioneren zich op verschillende manieren: de zelfverzekerde klassieke naakten staan tegenover het ongemak van de ‘deurmat’ en het ongelukkig badende figuur. De figuren symboliseren zo diverse vormen van vrouwelijkheid. Ze worden geobserveerd door een poes van keramiek. Esvelt nodigt de toeschouwer uit te genieten van haar ongemakkelijke en ideale fantasiewereld.

HKU
Maya Berkhof studeert af met vier sculpturen. Haar werk afwachtend water is een vier meter hoge constructie van drie metalen buizen. De buizen steken bovenin het sculptuur door een vacuüm gezogen pak gevuld met papier snippers. Berkhof werkt graag met bijzonder gereedschap van oude ambachten. Zo gebruikt ze een speciale spoelconstructie om de stofrollen om de buizen te spannen. 

“De oogst van het land
Een omleiding in je route
Iemand die de rust verstoort in de trein
Een kruispunt met stoplichten waarvan het lijkt dat ze nooit meer op groen komen te staan.
In deze situaties ontstaat twijfel, onrust en verrassing. Dit zijn voor mij de juiste momenten die identiteit aan een dag geven. Deze observaties zijn vaak het vertrekpunt voor mijn sculpturale werken.”

Het werk afwachtend water is geboren uit een vissersdoosje dat Berkhof in een kringloop vond. Op het eerste oog herkent ze niet wat het is, maar het materiaal van de dobbers en hoe het draad gewikkeld is, fascineert haar.
‘Naast vorm en materiaal opent er voor mij ook een wereld aan herinneringen. De vissers die ik tege kom op bruggen, langs de rand van een meer of op hun fiets staan daar soms maar 5 minuten en vertrekken weer alsof ze een geheim hebben. Wat doen die mannen daar op die bruggen? Dit komt niet overeen met het romantische beeld dat ik heb van vissers die urenlang in een tent langs het water zitten, mijmerend over het leven.’

Uiteindelijk wordt deze gedachtestroom het startpunt van Berkhofs proces. De rangschikking, de herhaling en de tijd die voorbij strijkt, vertalen zich in het eindeloos oprollen van de weefslagen. Het waterniveau, de verschillende eigenschappen van de dobbers, het water dat wacht op de komst van de vissers, nemen een sculpturale vorm aan in dit werk.

Sint Joost
‘Wat deze bedrijven produceerden, waren niet in de eerste plaats dingen, zo zeiden ze, maar beeldvorming bij hun merken. Hun echte werk was niet de productie, maar de marketing.’ Naomi Klein – No Logo

Vanuit deze ideologie van Naomi Klein creëert Amber van Rangelrooij producten, content en strategieën voor haar afstudeerwerk. Haar witte keramieken vazen worden gepresenteerd op roze lakpilaren. De vazen grijpen naar een bekende commerciële beeldtaal van Monatoetjes en Haribobeertjes, ze zijn gevuld met roze bloemen die terug te vinden zijn op het grote doek achter haar werk. Van Rangelrooij werkt tijdens haar afstuderen onder de naam van haar eigen merk: Aesthtic Studio’s. Ze presenteert zich tijdens de afstudeershow van Sint Joost als een echte ‘showpony’ waarmee ze met een flirterige knipoog kritiek geeft op de wereld van commercie.
De kritiek bevindt zich in het bewust handelen van het merk en de onbewustheid van de consument. Door het inzetten van marketingtechnieken van corporate branding en het gebruiken van de commerciële beeldtaal plaatst van Rangelrooij zichzelf in een uitzonderlijk positie tussen kunst en commercie.

Door de huidige COVID-19-maatregelen liepen de afstudeerders een belangrijke springplank mis. Mister Motley is daarom aan de slag met het ordenen en zichtbaar maken van alle inzendingen van afstudeer radioshows en podcasts. Hierin vertellen de jonge kunstenaars van verschillende academies over hun afstudeerwerk. Dit overzicht zal volgende week op de website van Mister Motley verschijnen.