‘Het ene vuur steekt het andere aan’ – Een open brief aan Peter L. M. Giele (1954 | 1999)

Beste Peter,

(Performance)kunstenaar, dichter, vormgever, activist; wat was je niet? En naast getalenteerd ook nog eens een buitenopmerkelijk figuur, als ik de vele verhalen over je lees. Niet alleen spreekt men dan over je vurige innerlijk, maar ook zeker over je uiterlijk; je bewoog je een tijdje met Zoro-cape en step door de straten van onze hoofdstad1.

Deze uitzonderlijke veelzijdigheid zette je gedurende je leven in als drijvende kracht bij het oprichten van vele creatieve ontmoetingsplekken waar (Amsterdamse) kunstenaars samen konden komen; het kunstenaarscollectief, -café en -galerie AMOK (1979 | 1988) en discotheek RoXY (1987 | 1999) zijn hier bekende voorbeelden van. Een sociaal autonoom, overvloeiend van idealen, die deze ongehinderd wilde verwezenlijken.

(Performance)kunstenaar, dichter, vormgever, activist; wat was je niet?

RoXY 1989

In de jaren 80 kende Amsterdam veel woningnood, waardoor er zich voornamelijk veel jonge mensen vestigden in leegstaande panden. De kraakperiode maakte dan ook overuren. Ook jij maakte onderdeel uit van dit ‘gekraak’ en veroverde in 1978 samen met andere kunstenaars het voormalige Handelsbladgebouw. Hier richtte je onder andere met kunstenaar David Velhoen, AMOK op; een van de eerste door kunstenaars gerunde galerieën en een plek die zich vooral bezighield met het organiseren van dynamische tentoonstellingen, die een interactie aangingen met de ruimte waarin zij werden geëxposeerd.

Maar uiteraard bracht de kraakperiode een hele hoop ophef met zich mee, zeker toen niet heel veel later de gemeente Amsterdam het Handelsbladgebouw besloot aan te kopen, vrijwel zonder onderhandelingen, of ook maar enige glimp van sympathie voor de doelstellingen van de krakers, waaronder jij Peter. Als reactie op dit nieuws maakte jij samen met Veldhoen een tweetal rood-witte wachthutjes; van die langwerpige huisjes die in London staan voor Buckingham Palace, waar een man in staat met zo’n hoge, harige hoed. Deze hutjes waren onderdeel van een aantal ietwat anarchistische performances voor het Handelsbladgebouw, die jullie samen uitvoerden.

Peter Giele en David Veldhoen bij de wachthuisjes

Voor een ander decorstuk van deze performances rondom het protest tegen het optreden van de gemeente, maakte jullie een levensgrote schildering op een houten paneel, van Beatrix die de koningsmantel van Nederland draagt. Waar haar hoofd had gezeten kwamen gaten, evenals bij haar hand. Zo leek het paneel direct van de kermis te komen; een plaat waar je vanachter je hoofd doorheen steekt voordat er een foto genomen wordt. Het geheel werd een komische, evenals gevatte persiflage van en commentaar op de monarchie.

Het geheel werd een komische, evenals gevatte persiflage van en commentaar op de monarchie.

Je lijkt mij een gevat en humoristisch man, die gedurende zijn leven door middel van ludieke, eigenzinnige performances de kunst naar je eigen hand wist te zetten en hierin lak had aan institutionele normen en waarden. Je was niet bang om jezelf iets toe te eigenen, en je leefde volgens de woorden “ab igne ignem capere”, ofwel ‘het ene vuur steekt het andere aan’.

Nu weet ik niet met welke overtuiging jij deze woorden exact nastreefde, maar deze wijze woorden Peter, zouden volgens mij in de huidige tijd zeer goede raadgevers kunnen vormen. Zoals jij in jouw tijd strijd voerde voor onder andere de krakersbeweging, de autonomie van kunstenaars en vrijheid van expressie, zo wordt er vandaag ook vanuit verschillende beweegredenen gestreden; namelijk voor een klimaat dat in gevaarlijk rap tempo aan het veranderen is, voor gelijke rechten die zowel mensen als dieren aangaan, en nog altijd voor vrijheid van individuele expressie en (seksuele) geaardheid. Om maar een aantal vooraanstaande discussies te noemen.

Nu weet ik niet met welke overtuiging jij deze woorden exact nastreefde, maar deze wijze woorden Peter, zouden volgens mij in de huidige tijd zeer goede raadgevers kunnen vormen.

Vuur laait op vanwege overtuiging, emoties en strijd, gevormd vanuit individuen die op hun beurt weer een groep vormen, want samen sta je sterker. Ik zie al deze individuele overtuigingen, emoties en gevechten altijd graag zoals de wind. Hoe meer wind, hoe meer vuur. Hoe meer vuur, hoe groter de kans dat het vuur echt heet wordt. Maar wind laat zich ook moeilijk controleren. De bries is gunstig en zorgt ervoor dat zaken zich bewegen, maar wanneer het blijft waaien, en waaien, staan we uiteindelijk allemaal met lege handen en met niets meer dan een afgebrand bos.

Daar zat denk ik een van jouw krachten; waar jij vuur deed ontbranden, deed je dat zonder iets totaal plat te branden. Je legde het vuur open en bloot, kaartte het aan, maar hield de vlammen altijd zelf in bedwang. Zoals je dat deed met je performances met Veldhoen; vandaag de dag wonen er namelijk nog steeds kunstenaars in het Handelsbladgebouw.

Het waait anno 2019 ongelooflijk hard Peter. Mensen snakken naar een viering van vrijheid en expressie, en pogen continu de touwtjes in eigen handen te nemen. En toch blijkt er ook een minstens zo grote, al niet grotere, groep te bestaan die juist steeds conservatiever wordt. Het vuurt laait gevaarlijk hoog op en ik ben bang dat wanneer de wind niet snel een richting gaat vinden, dit bos het niet lang meer gaat volhouden.

Afijn.

Op 44-jarige leeftijd overleed je plots toen een hersenbloeding je overviel, terwijl je op je scooter reedt, en niet heel veel later lag je op een boot. Geleid door een andere boot voorzien van twee grote kanonnen waar pilaren van vuur uit spuwden. Gevolgd door tientallen andere boten in alle soorten en maten, voer je over de Amstel naar je laatste rustplaats. Met ontbloot bovenlijf en in een leren broek, opgebaard in een door vrienden gebouwde en beschilderde kist. In je handen een breekijzer, symbool voor je drang om te breken en te bouwen.

Over de dag van jouw begrafenis zijn veel dingen te zeggen; de boot was te breed, het kanaal te smal, je kist te groot en je graf te klein. Weinig leek echt op elkaar te zijn afgestemd, maar zoals de dood kwam, zo ging jij ook; vroeg.

Naast vroeg ging je ook heen, zoals je altijd was geweest; eigenzinnig. Bijna ‘luchtig’. Als eenzelfde soort persiflage waarmee je het monarchistisch systeem bekritiseerde, zo dreef je ook een soort ‘spot’ met de dood en de correcte manier van ‘te ruste leggen’. Jouw gehele begrafenis was eigenlijk ook een performance, met als klap op de vuurpijl het afbranden van jouw nachtclub RoXY. Tijdens de herdenkingsceremonie werd er binnen vuurwerk afgestoken, en een aantal van deze vonken kwamen per ongeluk terecht in het ventilatiesysteem. Een tragedie, dat wil ik uiteraard niet bagatelliseren, maar ergens niet geheel misplaatst; wanneer je iets begon, dan maakte je het af ook. Je ging dood, dus je ging ook écht dood. Net als de tijd waarin jij leefde Peter, was jij een man van de oproer, maar niet door fysiek te vechten, jij maakte kunst.

Net als de tijd waarin jij leefde Peter, was jij een man van de oproer, maar niet door fysiek te vechten, jij maakte kunst.

Joep van Lieshout – Giele-Skull

Je ligt op begraafplaats Zorgvlied, diep onder de grond, maar niet onbereikbaar.
Een monument ontworpen door kunstenaar Joep van Lieshout ligt bovenop jouw graf; de Giele-Skull; een paarse, van polyester gemaakte cabine in de vorm van een doodshoofd. Compleet afgesloten met hangsloten, maar waar vrienden en bekenden – in het bezit van een sleutel – zich eventjes in kunnen terugtrekken. Ik snap uiteraard dat die sleutel voor een select aantal mensen beschikbaar is, maar zal deze regel ooit opgeheven worden, dan ben ik een van de eersten die even bij je komt liggen.

Wellicht tot dan,

Kasper van Steenoven