Het aan de orde zijn

De laatste tijd is het bestaan van de papieren krant is onder discussie: door nieuwe initiatieven lezen we artikels van meerdere kranten tegelijk via allerlei elektronische apparaten. Betekent dit het einde van de papieren kranten? Veel mensen kunnen het nog niet missen. ‘Het omslaan is zo fijn.’ De tekstkolommen, de gezeefdrukte foto’s, de merkwaardige koppen vormen voor veel kunstenaars een inspiratiebron. Waar moet je je papier hoedje van maken en waarmee pak je de vis in, als de krant op een beeldscherm te lezen? 

In elk geval kunnen we zeker nog genieten van het omslaan van de pagina’s van de Dichtkunstkrant: de krant voor poëzie, kunst en actualiteit. De zachtroze voorpagina heeft een bescheiden karakter, het dunne papier toont zijn vergankelijkheid. Een krant kent vaak geen lange levensduur, hij belandt na een week bij het oud papier: af en toe wordt een bijzonder stuk uitgeknipt en bewaard voor het nageslacht. Echter zul je de Dichtkunstkrant goed moeten bewaren, hij verschijnt slechts één keer per jaar. Een krant over actualiteit die één keer per jaar verschijnt, dat klinkt bijna ironisch. 

Wanneer is actualiteit nog actueel? Actualiteit wordt in het woordenboek beschreven als iets wat aan de orde is, in het nu en de werkelijkheid. Nu is het meest vluchtige woord in de Nederlandse taal, wanneer je het woord uitspreekt is het moment alweer vervlogen. Precies zo gaat het met nieuwsberichten. Nieuwsbronnen geven vaak dezelfde aandacht aan incidenten, het ene moment praat iedereen over de overval bij een juwelier, twee weken later hoor je er niets meer over. In een snel tempo volgen de berichten elkaar op, van een bomaanslag tot een nieuw ontwikkeling in belastingaangiftes. Je bent gewend aan de vaart waarmee de berichten binnen stromen, maar toch ben je aan het einde van de week vergeten wat je op maandagochtend in de krant las. Door de snelheid waarop de berichten elkaar volgen lijkt er weinig ruimte om je gedachten erover te laten gaan. Het nieuws wordt met enige afstand beschreven, maar goed ook, hierdoor kunnen de heftige berichten makkelijker langs je heen glijden en staan ze niet direct in je geheugen gegriefd. 

In de Dichtkunstkrant is juist aandacht voor de reflectie op de actualiteit. De poëzie vertelt een ander verhaal dan het objectieve en rationele van de reguliere krant. Je leeft meer mee met de actualiteit en kunt je opeens voorstellen hoe de mensen zich in die situatie voelen. De actualiteit krijgt op die manier een meer persoonlijke insteek. De Dichtkunstkrant bevat veel witruimte rondom de actualiteiten, het geeft je ruimte om na te denken wat de dichters en kunstenaars aandragen over Erdogan, vergrijzing en zelfmoordterroristen. De berichten over binnen- en buitenland zijn zelden lichtvoetig leesvoer. De kunstenaars die de Dichtkunstkrant bij elkaar verzamelde, zijn niet bang om die grote onderwerpen aan te snijden. Op de voorpagina zien we illustraties van Dan Perjovshi de praktijken rondom Erdogan, de tekeningen worden aangezet met stevige bijschriften. THE CITIZEN = THE DANGER. De markteconomie beschrijft Marit Shalem niet met harde cijfers, maar met een collagewerk vol inktspetters. Telkens worden een beeldend werk gecombineerd met poëzie, hoewel ze niet op dezelfde actualiteit ingaan. Het gedicht van Vrouwkje Tuinman lees ik drie keer om het goed op te kunnen nemen. De zinnen kun je telkens anders samenstellen. Ik kan mijn vinger er nog niet echt opleggen, maar vind het leuk om te spelen met de woorden. 

Dubbelganger
Vandaag kan ik naar Denemarken of me melden
bij het leger. Liever draag ik mijn ogen op mijn vleugels

knip dode bloemen weg op het balkon
Ik moet nog draden spannen koffie tegen 

mieren gieten. Ik zwaai naar mensen aan 
de reling want versta ze niet. Kranten leren

me in stilstaand beeld: de meeste vrouwen 
gooien een granaat niet ver genoeg dat

scherven hen niet raken. Ik teken ogen op
mijn vleugels en blijf ook morgen boven.

Vrouwkje Tuinman
Uit Receptie, Nijgh & Van Ditmar

In het voorwoord vertellen de initiatiefnemers Florimond Wassenaar en Efrat Zehavi het verhaal over Jean Cocteau. In een interview werd de dichter gevraagd: ‘Welk voorwerp zou je redden als je huis in brand zou staan?’ Cocteau antwoordt: ‘Ik zou het vuur meenemen.’ Materiële bezittingen en winst deren hem niet, het leven is meer dan dat. De initiatiefnemers hebben het nobele doel om met hun krant ons vuur aan te wakkeren. Om de actualiteit, poëzie of kunst eens van een andere kant te bekijken dan je deed voordat je de Dichtkunstkrant opensloeg. 

Marit Shalem