Heidegger en het werk van Hito Steyerl
Scriptie van: Vera Visser
Gerrit Rietveld Academie – Fine Arts
In maart 2018 vloog Vera Visser tijdens een trip in haar stageperiode in Suriname boven het Amazoneregenwoud. “Op een scherm zag ik de horizon en de positie van het vliegtuig, wanneer ik door het raam keek, zag ik een oneindig groen landschap doorkruist met rivieren. Eenmaal geland, trokken we het bos in met een gids en kwamen eenzelfde vliegtuig als waar we net uit waren gestapt tegen, neergestort. Volledig begroeid met bomen, opgeslokt door de jungle. Deze ervaring van het sublieme, mede door het helikopterperspectief, mijn onstabiele positie tegenover de horizon tijdens het vliegen, het feit dat ik over postkoloniaal gebied vloog en de confrontatie met een vliegtuigwrak waren het startpunt voor dit onderzoek.”
Deze thema’s worden ook aangehaald in de tekst ‘In Free Fall’ en gelijknamige film uit 2011 van Hito Steyerl. De film vertelt het verhaal van de economische crisis met als voorbeeld een vliegtuigkerkhof in de Californische woestijn. De tekst is, zoals Steyerl dit noemt, een gedachte-experiment waarbij ze een sublieme ervaring, het lineair perspectief en het kolonialisme met elkaar verbindt. Visser ontdekt in de film de link naar de filosofische stroming ‘post-foundational political thought’. Deze vindt haar oorsprong in het werk van Heidegger. Op welke manier kunnen de ideeën van Heidegger in dit hedendaagse videowerk tot uiting komen? Steyerl tracht de onzekere conditie van de mens in de huidige tijd te tonen. De mens moet zich bijvoorbeeld volgens haar steeds aanpassen aan de veranderlijke processen van het kapitalisme (Aikens, 2014). Net als Heidegger, die zich ontwikkelde in de ontologie oftewel de zijnsleer, zoekt Steyerl naar vormen van het “zijn” in haar werk.