Groundbreaking – over het werk van Yvon Ariese
The world was dust, and dust it would become.*
Om haar werk toe te lichten praat Yvon Ariese bij voorkeur over het proces, maar ook dat doet ze aarzelend alsof ze bang is dat te veel informatie de mysterieuze kracht van het werk onderuit zal halen.
Groundbreaking verwijst natuurlijk naar het nieuws, heftig nieuws, dat als een soort explosie opkomt en als een schokgolf over de aarde heen rolt en zorgt voor het gesprek van de dag. Iedere krant is verbonden met een datum die de vinger legt op het hier en nu. Toen Trump op 8 november 2016 de verkiezingen won kopten de kranten een dag later: Toch Trump, ‘Amerika is weer van u’ en Boze stem wint. De triomf van Trump was de onverwachte bovenste steen op een blokkentoren die tijdens de verkiezingsperiode werd gebouwd. Niemand is zijn dreigende berengedrag tijdens het debat met Hillary Clinton vergeten, maar zijn toren is blijven staan, zijn opvattingen hebben sinds die dag de wereld beïnvloed. Het nieuws van de dag wordt altijd omgeven door een ruimere periode, als een verbandgaas om een kapot hoofd. Achtergronden, commentaren, duidingen. Nieuws is wat mensen om zich heen veroorzaken en dat gaat eeuwig door.
Ariese maakt een lange dunne plaat van klei waarop ze krantenpagina’s legt en door het vocht trekken de foto’s en de zinnen langzaam in de klei. Het spiegelschrift maakt de tekst onleesbaar al is hun herkomst nog steeds herkenbaar. Klei is een aards materiaal, het is kwetsbaar en gevoelig spul. Ariese gebruikt zuivere droge poederklei die als je blaast verstoft in de lucht. Nietsig. Klei is zo’n grondstof die ons doet beseffen hoe tijdelijk niet alleen het nieuws is, maar ook ons leven. De oorlogen, de ongelukken op de snelweg, het fijnstof in de lucht van de grote steden. Waar maken we ons druk om? Uiteindelijk wordt alles stof en zand.
De lange stroken klei die Ariese bedrukt zijn intens fragiel. Het breekt, barst en verkruimelt. De kijker ziet een lap vol craquelé die nog steeds een geheel is maar vraagt zich ondertussen wel af: hoe lang nog.
In het werk Groundbreaking zijn de meeste afbeeldingen verdwenen en zien we slechts het zwarte kader. Dat herinnert me aan een speciale uitgave van de Duitse krant Die Welt waarin alle foto’s vervangen waren door tekeningen van Ellsworth Kelly. Een dag in het jaar mag een kunstenaar de beeldredactie van Die Welt overnemen. De hitte van de dag werd gekalmeerd door Kelly’s koele abstraheringen van de natuur, het tijdelijke weggeduwd door het eeuwige. Ja, temidden van alle rampspoed is een groter perspectief heel heilzaam.
In 2018, tijdens een werkperiode in DordtYart maakte ze foto’s van een kiezelpad. Die foto werd ingescand, op dunne, porseleinen tegels overgebracht en vervolgens weer op het pad terug gelegd. Even viel de afbeelding samen met de realiteit.
Terwijl bezoekers over het pad liepen verkruimelden de tegels onder hun voeten. Stukjes met snippers van de afbeelding mengden zich met het oorspronkelijke pad. Uiteindelijk zal de toegevoegde laag nauwelijks meer zichtbaar zijn. Het proces vermengt alles tot een vernieuwd pad en alleen de bezoekers die over de tegels hebben gelopen kennen de verandering.
Voor ze besloot een kunstopleiding te volgen werkte Yvon Ariese als restaurateur en bouwde zo een grondige materiaalkennis op. Ze repareerde schilderijen en muurschilderingen, maar (porseleinen) potjes en vazen hadden haar voorkeur.
De schade die objecten door ouderdom (de tijd) of door stoten of vallen (de onhandige mens) hadden opgelopen herstelde zij zo perfect en onzichtbaar mogelijk. Als kunstenaar gaat ze in feite de omgekeerde weg, ze creëert met grote precisie objecten, zoals de stroken klei, om ze daarna te laten vervallen. Maar iets dat vervallen is, is in wezen hetzelfde object in een andere vorm, het een zweeft om het ander heen.
Om een vaas te repareren moest Ariese op zoek naar hetzelfde soort materiaal als waarvan de vaas was gemaakt. Uitvinden hoe ze het bestaande opnieuw kon maken. Eindig en oneindig, kapot en heel. Deze begrippen zijn als met een elastiekje aan elkaar verbonden. De kern en betekenis spreekt uit de materialen, het direct aanwezige.
Video of Yvon Ariese, Double-dealing
Ook wij mensen zijn gelijk stof, al resoneert deze zienswijze niet lekker met de huidige westerse wereld. Het is te bijbels. Wie kent niet de zin ‘Earth to earth, ashes to ashes, dust to dust’? (For dust thou art, and unto dust shalt thou return). Een zin die nog steeds bij begrafenissen wordt uitgesproken waarna de omstanders ter bevestiging een handvol grond op de kist gooien die al diep in de aarde ligt. Maar in deze tijden van maakbaarheid heeft de dood zijn plaats weg moeten geven aan de hoop op een langer leven.
In haar werk zoekt Ariese het breekpunt, het moment waarop alles uit elkaar valt. Tot dat moment is er een strook van egale klei. Wanneer ze deze lap oppakt, om een stok heen hangt, of direct tegen de muur plaatst, dan breekt de klei in een prachtig craquelé. Want hoe voorzichtig, hoe teder en liefdevol ze die lap klei ook oppakt, het breken is onvermijdelijk. Het is iedere keer weer intens spannend of de lap klei de verplaatsing overleeft. Ariese beschouwt het als onderdeel van het proces. De kern van haar werk is het obsessionele zoeken. De tijd zit van alle kanten in het werk gepropt. A meditation on uncertain or unstable states.
‘There came over me a terrifying sense of understanding about the meaning and the pathetic destiny of men. The desert was always there, a patient white animal, waiting for men to die, for civilisations to flicker and pass into the darkness.’
Uit: John Fante, Ask the Dust, 1939
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl