Geconcentreerde onrust – Sticks in De Fundatie
Puck Kroon schrijft over de audiovisuele installatie Onrust van rapper Sticks in De Fundatie.
Hoe zorgt de vluchtigheid van muziek voor een verminderde concentratie bij de luisteraar? Rapper Sticks brengt zijn nieuwste werk in samenwerking met producent Kubus naar een ander niveau in De Fundatie. Het Zwolse museum geeft ze de ruimte om de luisterervaring te intensiveren. Het nieuwe album van Sticks is alleen te beluisteren bij De Fundatie tot begin januari volgend jaar, daarna is het nooit meer te horen. Niet op vinyl, niet op cd en niet op Spotify. Met de audiovisuele installatie Onrust onderzoekt Sticks de vraag: Welke waarde behoudt muziek wanneer het niet wordt uitgebracht en een tijdelijk bestaan kent?
De hoeveelheid muziek is immens: op streamingsdiensten zoals Spotify en Deezer, op YouTube en niet te vergeten de rijen vinyl en cd’s die bij de liefhebbers in de kast staan. Iedere dag komen er tientallen nummers bij – van de gerenommeerde artiest in een professionele muziekstudio tot de singer-songwriter die met een eenvoudig opnameapparaat zijn of haar klanken de wereld in stuurt. Waar het vroeger maanden uitkijken was naar de nieuwe plaat van die ene band, krijgen we nu met een paar klikken ellenlange lijsten nieuwe nummers voorgeschoteld. Er lijkt geen einde aan te komen. Het is onmogelijk om alle composities die gereleased worden, aandachtig te beluisteren. Wat is het gevolg van dit enorme aanbod op de luisteraar?
Uitgangspunt
Junte Uiterwijk, de echte naam van rapper Sticks, steekt als maker zijn leven, tijd, bloed, zweet en tranen in zijn teksten. De energie die hij stopt in zijn teksten staat haaks op de snelheid waarmee de luisteraar muziek kan consumeren. Nieuwe releases zijn toegankelijk waardoor de consument niet meer geconcentreerd luistert naar het enorme aanbod en de nieuwe tracks amper volledig tot zich laat komen. Deze tegenstelling is het uitgangspunt van de experimentele tentoonstelling geworden. Het museum is een plek waar je kunst hoort te ‘consumeren’. Wanneer je muziek en teksten in die context plaatst, wordt er dan aandachtiger naar gekeken? Na een gesprek met de directeur van De Fundatie in Zwolle, Ralph Keuning, besloot de rapper het anders aan te pakken. Keuning zei hem namelijk dat je drie seconden, minuten of uren naar een schilderij kunt kijken, maar dat het bij een liedje niet zo werkt, dat heeft slechts een kop en een staart. Sticks realiseerde zich los te willen weken van het traditionele en een extremere aanpak toe te passen.
De energie die hij stopt in zijn teksten staat haaks op de snelheid waarmee de luisteraar muziek kan consumeren.
Flarden en teksten
Onrustige ritmes zwellen aan wanneer de deur naar de expositieruimte waar Sticks exposeert, open geduwd wordt. Een donkere gang waar aan weerszijden op de muren in grote witte letters ‘VERZUIPEN IN HET ALLEDAAGSE’ staat. En dat is wat er gebeurt: we verzuipen in de hoeveelheid nieuwsflitsen, radioberichten en andere informatiestromen. In de verschillende ruimtes vang je flarden op van Sticks’ teksten die gaan over onrust. Dit thema is in eerder werk ook terug te vinden, zoals in de nummers Gekkenhuis en Wind waait.
fragment uit Gekkenhuis:
Zie dit land als een huis en wij zijn de gekken
Eigenwijze rappers, valt geen pijl op te trekken
De sfeer is grimmig, en het ligt niet aan de weerberichten
Werkloosheid, mensen staan rood als verkeerslichten
Ik zie het nieuws, het vliegt naar m’n keel
Op die momenten weet ik zeker dat ik geen kinderen wil
Maar waarschijnlijk ben ik egoïst, neem ik twee kids
En leer ze leven in het gekkenhuis dat deze wereld is
fragment uit Wind waait:
Ja, uh, je weet toch, vrijheid met een bal aan je voet,
Ik weet het ook niet, ze kunnen mij, tussen links recht, half vol, half leeg,
Nieuw begin, begin van het eind.
Ik herken me zelf niet, ik snap de helft niet,
Ik drijf af, ik blijf af, blijf bij me, ookal wijs ik je af,
Mijn schat weet je wat het is, ik ben twisted, je wist het,
Maar nu manifesteert het ze beslissend,
Als een verlenging met die gouden bal, lauw in me bol
In zijn nieuwe muziek belicht Sticks verschillende perspectieven rondom onrust: van onrust die je ervaart na persoonlijke tegenslagen tot onrust in de maatschappij. Over die onrust zei hij zelf in een interview met Het Parool: “We zijn hypergevoelig voor meningen en zijn met zijn allen erg naar elkaar aan het kijken. Het gaat steeds over zelfprofilering. We zitten vast in een systeem waar we in moeten meebewegen. Het is ontzettend lastig om je daaraan te onttrekken. En dat geeft onrust.”
De flarden van informatiestromen komen tot geconcentreerde onrust in de witte ruimte met zwarte zinnen uit Sticks’ teksten. Even een adempauze. De volgende ruimte beneemt je de adem. Twee grote videoprojecties met voorbijflitsende lichamen en songteksten slepen je mee in de muziek. De beelden op de videoschermen komen van Ira Goryainova, die volgens Sticks precies aanvoelde hoe zijn raps en die van Kubus het best gevisualiseerd konden worden. De muziek staat hard, maar komt daardoor raak dichtbij. De aandacht wordt onophoudelijk getrokken naar de klanken en de verwarrende beelden die tijdens het kijken fysieke onrust veroorzaken. De diepe bastonen veroorzaken trillingen in je buik.
‘Work in progress’
Sticks besloot na het gesprek met Keuning ook de mogelijkheid tot het aanbrengen van veranderingen in zijn muziek te tonen. Een van de ruimtes is ingericht als studio, waar de rapper samen met Kubus sleutelt aan het nummer Moet ik me zorgen maken? De tussenstand van dit ‘work in progress’ is te beluisteren wanneer ze er niet aan het werk zijn. Het is de bedoeling dat aan het eind van het jaar al zijn zorgen in één nummer geparkeerd zijn. Een bundeling van de zorgen die de onrust van alledag met zich meebrengt. Ik doe een koptelefoon op en onthoud vooral de zinnen: Ik spreek je weinig / Moet ik me zorgen maken / Je schoonheid is natuurlijk / Moet ik me zorgen maken
De tussenstand van dit ‘work in progress’ is te beluisteren wanneer ze er niet aan het werk zijn.
De voelbaarheid van Sticks’ persoonlijke ervaringen neemt de bezoeker mee in een wereld waarin hij of zij herkenning vindt. Het struinen door de ruimtes waarin het ontastbare de aandacht vangt, zorgt ervoor dat het lopen van meerdere rondjes door de expositie een logisch gevolg van die ontastbare klanken is. Momentopnames laten je wegdromen omdat je niet weet waar je naar luistert. Juist die concentratie en onderdompeling in datgene wat je niet kunt vastpakken maar wat wel bestaat, is fascinerend. Het is een bijzonder project wat zorgt voor een vernieuwde kijk op het maken van muziek en het beluisteren van het gemaakte. Laten we onze onrust geconcentreerd benaderen en de aandacht opbrengen de beats en de teksten tot ons te laten komen. Over een niet al te lange tijd kan dat namelijk niet meer.
Sticks — Onrust (creatieve samenwerking tussen Sticks, Red Bull en Museum de Fundatie)
14 sept 2019 – 5 jan 2020
Museum de Fundatie, Zwolle
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl