Ernstig Geschikt!: jonge kunst zonder verklarende bordjes
Het blijft een intrigerend fenomeen: bordjes en andere begeleidende teksten bij exposities. Vaak worden ze gebruikt om een kunsthistorisch kader te schetsen of om de toeschouwer een paar handige kijktips te geven. Maar bordjes worden ook vaak gebruikt om de intenties van kunstenaars weer te geven, vooral als die bezig zijn met het ‘onderzoeken van thema’s als (kapitalisme/man-vrouwverhoudingen/enzovoort)’. Ik lees zelf alle bordjes, vaak nog vóór ik naar het schilderij kijk. Maar wat nu als je op een expositie kom waar geen begeleidende teksten zijn? Dan moet je goed kijken, heel goed kijken: eerst de ogen aan het werk zetten en dan de hersenen, eigenlijk zoals je altijd zou moeten doen.
Zo’n bijkomende-informatie-loze situatie overkwam mij bij de expositie Ernstig geschikt! in projectruimte circa… dit te Arnhem. Over verschillende ruimtes verdeeld wordt er werk geëxposeerd van kunstenaars die afgelopen jaar aan de kunstacademie afgestudeerd zijn. Ik weet zo goed als niets van deze kunstenaars: ik ken hun namen, ik weet waar ze studeerden, en ik ken een of twee werken van ze. Op bordjes staan de namen van de werken. Dat is het. Het blijft raden naar de drijfveren van de kunstenaars, hun ideeën, hun project zo je wilt.
Er is een verscheidenheid aan vormen en invalshoeken te zien. Een aantal kunstenaars zoekt het in ‘traditionele’ werkwijzen als schilderen en tekenen. Iwan Smit heeft zelfs een glas-in-loodraam gemaakt met daarop geen religieuze voorstelling, maar een draak die een halfnaakte vrouw vasthoudt. De ‘modernere’ vormen zijn kwantitatief sterker vertegenwoordigd: er is een ruimte met videokunst, er is een opvallende multimediale installatie, er zijn verschillende ruimtelijke objecten met een (en dit is absoluut niet verkeerd bedoeld) hoog gevonden voorwerpen-gehalte.
Het topstuk van de expositie is wat mij betreft een video van een minuut of vier: The Ingenue van Kim Reijntjens (Maastricht, ABKM). De video wordt zonder geluid afgespeeld (zou de video überhaupt audio hebben?) maar er was een Engelse ondertiteling. Een stem (dit is een aanname, want zoals gezegd was er geen geluid) vertelt een meisje wat ze allemaal moet doen. Die commando’s variëren van gaan liggen en doen alsof je slaapt, via benen strekken en je gezicht in een kom wassen, tot lippenstift opdoen en lachen. De relatie tussen het meisje en de stem blijft onduidelijk. Gezien de sequentie van handelingen iets heeft van het ’s morgens opstaan, en de stem het meisje uiteindelijk beveelt om te lachen, en na een moeizame glimlach ‘smile like you mean it’ zegt, zou het de innerlijke monoloog kunnen zijn van iemand met een depressie. Let ook op de titel. De ingenue is een bijna archetypisch soort personage in fictie: het onschuldige, naïeve meisje dat een gemakkelijk slachtoffer is voor kwade machten, en dat er in The Ingenue iets niet in de haak is blijkt wel uit de drukkende sfeer. Maar ook de titel is geen sluitende verklaring; die ontbreekt, en dat maakt de video zijn indringend.
Wie de ruimte op de tweede verdieping binnenloopt, wordt direct geconfronteerd met #18 van Jurre Blom (Utrecht, HKU): een tekening op heel groot formaat, een portret of zelfportret, van een bebaarde jongeman. Ook van een afstand kun je zien dat Blom de baardharen per stuk heeft getekend. Van hem hangt er ook een ander werk: #11. De voorstelling is ‘breder’ dan die van #18: twee mannen in een kamer, tegenover dat ene uitvergrote hoofd. Dit werk is echter veel minder gedetailleerd: de gezichten van de mannen zijn vrij vaag. Waar #18 heel dichtbij komt, houdt #11 je door de onscherpheid op afstand. Hier is een kunstenaar bezig die doorheeft hoe anderen naar (zijn) kunst kijken, en hoe hij daar invloed op kan uitoefenen.
Van Wouter Paijmans worden twee grote aluminium objecten getoond. Ze zijn verwrongen: oppervlakken zijn naar elkaar geduwd, lijnen buigen om elkaar heen. Stevig uitziende constructies lijken net uitvergrote knutselwerkjes van aluminiumfolie of ijzerdraad die gemakkelijk in allerlei bochten gewrongen kunnen worden. Een van de werken kan als de stoel van een strandwacht geïdentificeerd worden, maar daar kan echt niemand meer op zitten, laat staan een strand overzien. Wat zou Paijmans’ project zijn, een oeuvre scheppen waarin aluminium voorwerpen gebogen worden, een beetje zoals Christo zich op het inpakken van voorwerpen richt. Zoals hij van een gewoon voorwerp kunst maakte middels het inpakken, heeft ook Paijmans’ vouwen en verwringen een transformerende functie: opeens heeft het object geen nuttig of praktisch doel meer, maar is het een kunstwerk geworden.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl