Een zelfportret in Düsseldorfer Photoschule

‘Bernd Becher’ (2007) en ‘Hilla Becher’ (2007) – Laurenz Berges

Huis Marseille presenteert een overzicht van in totaal zeventien fotografen die allemaal verbonden zijn aan Bernd en Hilla Becher. De Bechers zijn bekend van hun series van kleine, strakke zwart-wit foto’s waarbij zij industriële bouwwerken en stadgezichten centraal in beeld zetten. Zij zijn de grondleggers van wat later de Düsseldorfer Photoschule is gaan heten. Samen met hun opvolgers Thomas Ruff, die vooral bekend is van zijn indrukwekkende portretten in kleur, en Andreas Gursky, die faam maakte met zijn gemanipuleerde foto’s op groot formaat, hebben de lessen van de Bechers aan de kunstacademie in Düsseldorf een beweging aan fotografen geïnspireerd. Hun conceptuele benadering van de fotografie heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de fotografie als zelfstandige kunstdiscipline en heeft hun studenten gemotiveerd de grenzen van het medium verder op te zoeken.

‘Singapore Börse II’ (1997) – Andreas Gursky

In de verscheidenheid van de werken in Huis Marseille zijn drie elementen te herkennen die keer op keer terugkomen. Ten eerste zijn veel van de werken van de Düsseldorfer Photoschule gepresenteerd als series of typologieën. De combinatie van meerdere werken naast elkaar vormt één beeld. Zoals in het werk van Frank Breuer, die foto’s van hetzelfde onderwerp in tableaus presenteert waardoor je als toeschouwer automatisch esthetische parallellen gaat zien. Zo creëert zijn serie van vrachtwagen-opleggers een sterk contrast in kleur en roept de centrale positionering associaties op met de industriële bouwwerken die de Bechers fotograferen. De objecten verworden tot iconen in het landschap. Door de opleggers als zelfstandige objecten neer te zetten wordt hun driedimensionaliteit benadrukt.

Vier werken zonder titel (2007) – Frank Breuer

Een tweede wederkerend element in de foto’s van de Düsseldorfer Schule komt voort uit de onderwerpkeuze. De alledaagsheid van het leven staat centraal. De foto’s van Thomas Struth, Candida Höfer en Andreas Gursky leggen niet de nadruk op de mens zelf, maar wel op de indrukwekkende sporen die ze achterlaten. Waar Gursky met zijn foto van de beursvloer een hele specifieke habitat van de mens ensceneert laat Candida Höfer in haar foto’s van semiopenbare ruimtes de spanning zien die bestaat tussen privé en publiek.

Still van ‘Düsseldorf’ (2012) – Candida Höfer

Als laatste is het zelfonderzoek naar fotografie als medium belangrijk voor de deelnemende fotografen. Thomas Ruff laat met zijn nachtfoto’s zien hoe fotografie een subjectieve weergave van de werkelijkheid is en geen objectieve registratie. Door met techniek uit het leger foto’s in het holst van de nacht te maken laat hij zien hoe belangrijk het soort camera is waarmee je een onderwerp vastlegt. Alledaagse scenes veranderen in Ruffs werk in buitenaardse taferelen. Anna Vogel benadrukt de maakbaarheid van fotografie door bestaande foto’s heftig te bewerken om zo nieuw beeld te creëren. Ze verwijdert vliegtuigen en vuur uit foto’s van bosbranden waardoor enkel het bluswater in de lucht te zien is. Als een spontane verschijning van zwevend water. Ook Jörg Sasse en Andreas Gursky manipuleren hun beelden grondig terwijl Martina Sauter net als Vogel uitsluitend bestaand beeld gebruikt, veelal van filmklassiekers, om haar eigen werk te creëren.

‘Nacht 12 III’ (1992) – Thomas Ruff

‘Nacht 14 II’ (1994) – Thomas Ruff

Voor de foto’s in dit artikel heb ik geprobeerd de drie genoemde elementen van de Düsseldorfer Schule als leidraad te nemen: 1. het werken in series en onderlinge vergelijkingen, 2. De alledaagsheid van de onderwerpkeuze en hints naar menselijke aanwezigheid en 3. Bestaand beeld manipuleren om zelf iets nieuws te creëren. Alles is beeld van een beeld.

‘Cloppenbrug’ (1989-1990) – Laurenz Berges

‘Cloppenbrug’ (1989-1990) – Laurenz Berges

Bernd, Hilla en de anderen / Fotografie uit Düsseldorf is nog tot 3 juni 2018 te zien in Huis Marseille.