Een traditie in vernieuwing – over de kunstprijs De Scheffer 2024

Vanaf 30 maart 2024 is het werk van genomineerden Fiona Lutjenhuis, Abul Hisham en Peng Zhang te zien in het Dordrechts Museum. Eén van hen zal De Scheffer in ontvangst nemen: een aankoop van een kunstwerk met een maximaal bedrag van € 10.000,–, dat opgenomen wordt in de collectie van het Dordrechts Museum.

Geschiedenis van De Scheffer

Op 18 februari 1901 worden ‘jeugdige, onbemiddelde en aanleg hebbende Nederlandsche kunstenaars, bij voorkeur dezulken, die in Dordrecht geboren zijn’ opgeroepen om zich kandidaat te stellen voor een ‘ondersteuning in hunne studiën’. Aanleiding is de oprichting van het Ary Schefferfonds eerder dat jaar, ontstaan uit een legaat van wijlen Dr. René Nicolas Marjolin, dat is vrijgekomen na de dood van zijn vrouw Cornelia Marjolin Scheffer in 1899, de enige dochter van de schilder Ary Scheffer. Marjolin liet testamentair vastleggen 200.000 Franse frank te schenken aan het Dordrechts Museum, een bedrag waarvan het vruchtgebruik tot haar dood voor zijn vrouw bestemd was, maar dat na haar overlijden geheel nagelaten zou worden aan het museum. De rente van dit legaat, zo besloot Marjolin, moest ten goede komen aan de beeldende kunsten en beheerd worden onder de naam ‘Ary Schefferfonds’.
In de voorwaarden liet Marjolin vastleggen dat de rente in twee gelijke delen moest worden gesplitst. Respectievelijk een deel voor de kas van de ‘Vereeniging Dordrechts Museum’, ten behoeve van het doen van nieuwe aankopen voor de collectie, en een deel ter ondersteuning van de artistieke ontwikkeling van ‘jonge getalenteerde, maar armlastige kunstenaars – bij voorkeur in Dordrecht geboren’. 

Het verbaast niet dat een fonds met zo’n lange geschiedenis in de loop der tijd de nodige veranderingen heeft doorgemaakt. Tot de verbeelding spreken voorbeelden uit de beginjaren: aanmelding van kinderen uit de achtste klas van de lagere school – hetgeen leidde tot het vaststellen van een minimumleeftijd van vijftien jaar – en de uitspraak van bestuurslid Willem Hendrik van Bilderbeek, notaris en kunstverzamelaar: ‘Kleine subsidies zijn […] voldoende voor uitgaven aan teeken en schilderbehoeften en brengen niet in verleiding om broodwinning te laten waaijen’. Tot 2005 is er sprake van deze zogenaamde ‘Schefferbeurs’, waarvan de hoogte na 1983 niet meer per geval werd bepaald, maar vastgesteld was op 4.500 gulden (later 4.500 euro). Tot en met 1991 werd deze jaarlijks uitgereikt aan één kunstenaar. Vanaf 1993 werd dit tweejaarlijks. 

Met ingang van 2005 heeft De Scheffer de vorm van een stimuleringsaankoop waarvoor maximaal 10.000 euro beschikbaar is. Het werk wordt door de Vereniging Dordrechts Museum aangekocht en opgenomen in de collectie hedendaagse kunst van het Dordrechts Museum, waar de winnaar en twee genomineerden tevens een tentoonstelling krijgen. Daarmee verenigt De Scheffer de twee speerpunten van Marjolin: aankopen voor de collectie en stimuleren van de artistieke ontwikkeling van jong talent. 

Jong talent en nieuwe ontwikkeling toevoegen aan een collectie die teruggaat tot de zestiende eeuw heeft iets ‘spannends’. Spannend omdat het oeuvre van de jonge kunstenaar de tand des tijds nog niet heeft doorstaan. Het Dordrechts Museum verzamelt daarmee letterlijk in het nu, in plaats van retrospectief. De Scheffer is als het ware een vinger aan de pols van de hedendaagse kunst. Het is juist op het snijvlak van oude en nieuwe (schilder)kunst waar een beter begrip en een betere duiding van de kunsten kan ontstaan. Zonder het verleden immers geen begrip van het heden, maar zonder nieuwsgierigheid naar veranderingen ook geen voortzetting van traditie. In dat opzicht sluit de huidige invulling van De Scheffer naadloos aan op de geschiedenis van het Dordrechts Museum, dat in 1842 in de Boterbeurs aan de Wijnstraat begon als een museum voor overwegend hedendaagse kunst.

De genomineerden van De Scheffer 2024

Fiona Lutjenhuis

Fiona Lutjenhuis (Zevenaar, Nederland, 1991) maakt beschilderde kamerschermen en combineert wandschilderingen met schilderijen tot een verhaal in beelden, bol van de religieuze symbolen en fantastische voorstellingen uit sciencefiction. Lutjenhuis sluit aan bij de hedendaagse tendens in de beeldende kunst die het mystieke omarmt, maar is toch uiterst persoonlijk: ze verkent de waarden én de gevaren van de geloofscultuur die ze heeft ervaren in haar eigen jeugd.

Abul Hisham

Abul Hisham (Thrissur, Kerala, India, 1987) maakt kleine schilderijen die hij in combinatie met grotere werken als een wereld vol doorkijkjes en ontmoetingen kris kras boven en onder elkaar presenteert. De schilderijen tonen muren en in verhouding daartoe nietige figuren: ze verbeelden een wereld vol grenzen en afbakeningen:. Hisham gebruikt pastel en ruwe pigmenten, verwijzend naar het credo van het christelijke en islamitische geloof: wij zijn uit stof ontstaan en zullen tot stof vergaan.

Peng Zhang

Peng Zhang (Shijian Cun, China, 1990) noemt zichzelf een landelijke kunstenaar. Hij memoreert het boerenleven op het platteland in Zuid-China, waar hij opgroeide. In zijn schilderijen gebruikt hij waterverf en houtskool: materialen waarin de elementen resoneren. Zhang schildert sierlijke, dromerige taferelen, gezien vanuit een laag of juist opvallend hoog standpunt: nabijheid versus onbereikbaarheid.

Nieuwsgierig geworden naar het werk en de praktijk van Fiona Lutjenhuis, Abul Hisham en Peng Zhang? Vanaf april publiceert Mister Motley elke maand een interview met een van de kunstenaars uit De Scheffer-tentoonstelling. 

—

De winnaar van De Scheffer 2024 wordt bekendgemaakt tijdens de opening van de tentoonstelling op zaterdag 30 maart 2024. De tentoonstelling zal vervolgens nog tot en met 25 augustus 2024 te zien in het Dordrechts Museum. 

Eerdere winnaars van De Scheffer zijn onder anderen Niek Hendrix (2022), Susanna Inglada (2019), Raquel van Haver (2017), Joost Krijnen (2015) en Frank Ammerlaan (2013).