Een schilderij van Inez Smit gaat niet over – Balans zonder symmetrie
De schilderijen van Inez Smit (1967) die ze in mei bij Galerie Helder in Den Haag liet zien zijn niet eenvoudig te doorgronden.
Ze passen weliswaar bij de naam van de galerie, omdat ze een klaarheid vertonen die ontwapenend is, maar tegelijkertijd zijn het abstracte beelden die ondoorgrondelijk zijn. Daar gaat het bij het werk dan ook om: wat is de grond ervan, hoe komen ze tot stand, waar komen ze uit voort, waar richten ze zich op. Hoe richten ze zich op. De schilderijen zien er evenwichtig uit, maar ieder doek bestaat uit disharmonische verhoudingen die met elkaar in verband zijn gebracht. Het zijn composities waarin tegenritme de manier van schilderen bepaalt. Zelf omschrijft ze dat als een toevallige ordening, zoals een stapel post die je op de hoek van een tafel legt en die daar dan ternauwernood blijft liggen.
Inez Smit en Marena Seeling, 2017, Galerie Helder
Inez Smit zoekt in haar abstracte schilderijen naar evenwicht zonder symmetrie. Haar manier van schilderen is vooral een zoekproces waar geen berekeningen aan vooraf gaan. Je zou haar werk gevoelsmatig structuralisme of associatief constructivisme kunnen nomen. Ze kan een schilderij niet van tevoren uitmeten en dan de vlakverdeling uitvoeren zoals die is bedoeld. Ze moet tijdens het schilderen alle verhoudingen tegen elkaar uitspelen. Ze begint met een ontwerp dat pas standhoudt al ze het verandert. Alle wisselwerkingen die in het schilderij mogelijk zijn, moet ze tegen elkaar wegstrepen om tot een onvoorspelbare uitkomst te komen. Groot en klein, licht en donker, hard en zacht, glad en ruw, kleur en zwart-wit: het zijn allemaal dualiteiten die ze met elkaar moet verenigen, niet om tot een slap compromis te komen, maar in een krachtig samenspel van uitersten die elkaar bevestigen.
Inez Smit, 2017, 30x24cm, acryl op linnen
Aan de beeldtaal die Inez Smit nu zo’n vijftien jaar hanteert, ging volstrekt ander werk vooraf, dat wil zeggen in uiterlijke zin: het was figuratief en grafisch waarbij ze onderwerpen uit hun context haalde en in nieuwe constellaties samenbracht, maar het was wel altijd werk met een kop en een staart waarin de geschilderde figuren en objecten als personages functioneerden. Fotografie was daarbij vaak het uitgangspunt en ze maakte als grafisch kunstenaar een tijd gebruik van blauwdrukken die ze overschilderde. Ze is tussen 1986 en 1991 opgeleid aan de kunstacademie in Utrecht, waar ze terecht kwam nadat ze als tiener in Abcoude typografische posters maakte voor een cultureel jongerencentrum, werkend met kopieermachines. Op de academie werkte ze mee aan het tijdschrift Kunststof, vooral met fotografische bijdragen. De wereld van het grafisch ontwerp was haar toch te afgebakend, maar grafische technieken, met name zeefdruk, waren lange tijd wel haar handelsmerk. Ze was langere tijd verbonden aan het Grafisch Atelier Utrecht waar ze niet alleen zelf werk maakte, maar ook als werkplaatsbeheerder actief was.
Inez Smit en Marena Seeling, 2017, Galerie Helder
Om een prent te maken, moet je uitgaan van een recept, een opeenvolging van handelingen en een gelaagde opbouw die tot een voorgenomen resultaat leidt. Inez Smit is er altijd op uit geweest om dat voornemen tijdens het maken te bevragen en de obstakels die ze tegenkomt uit de weg te werken. Ze ging de zeefdruk steeds meer gebruiken om een schilderkunstige oplossing te vinden. Voor een wolkig wit werk drukte ze wel meer dan tien kleurgangen over elkaar. Ze omschrijft de noodzaak van haar werk als de drang om iets uit te vechten binnen een vlak. Ze zoekt door middel van verstilling een verhouding met de wereld die druk, beweeglijk, snel en chaotisch is.
Het kunstenaarschap is voor Inez Smit een manier van denken die handelend wordt uitgevoerd. Alles komt handmatig tot stand, maar het kijken heeft wel meer tijd nodig dan het zetten van een kwaststreek. Het zijn elkaar inhalende aspecten, waardoor tijdens het werken een regelmatig tijdsverloop wordt gerelativeerd. De dag is zo om, ook omdat ze uitsluitend bij daglicht werkt om de textuur van haar schilderijen optimaal te kunnen beoordelen.
Inez Smit, 2018, 210x150cm, acryl op linnen
In het Schiedams Museum bestaat van 16 maart 2019 tot en met 5 januari 2020 de mogelijkheid om het schilderij Grey, Orange on Maroon, No. 8 uit 1960 van Mark Rothko (een bruikleen van het nu gesloten Museum Boijmans Van Beuningen) gedurende een uur alleen te bekijken. Inez Smit schreef zich ervoor in en werd gewaarschuwd dat een uur voor een schilderij zitten veel van iemand vergt. Wie kan de concentratie daarvoor opbrengen en hoeveel heeft een schilderij je te laten zien? Zij stelde de waarschuwende museummedewerker gerust: ze was het wel gewend om langdurig schilderijen te bekijken. Ze doet het elke dag.
Inez Smit en Otto Egberts, 2019, Galerie Helder
In een schilderij moet tijd zitten. Inez Smit hoopt dat je als kijker in haar doeken een rustpunt ervaart in alles wat door beweegt. Dat kan alleen in directe aanwezigheid van het schilderij. Wie afbeeldingen bekijkt op een computer blijft een vlak werk zien waarin tonaliteiten zijn verdwenen. Zo gauw ze iemand hoort zeggen dat haar werk ergens over zou gaan, verzet ze zich daartegen. Het gaat niet over iets, het gaat niet over, het gaat niet voorbij, het toont zijn aanwezigheid als een zelfstandige grootheid in een reflectie op het bestaan.
Inez Smit, 2019, 60x50cm, acryl op linnen
De schilderijen van Inez Smit zijn gemaakt met acryl. Ze begint heel snel met een uiterst verdunde waterige verf die ze constant in beweging moet houden om een goede ondergrond te krijgen. Inez Smit: “Als de onderlaag droog is, zet ik het ontwerp op als een collage. Ik plak voorzichtig stroken papier op het doek, daar waar de kleurvlakken moeten komen. Dit is het basisontwerp dat ik vervolgens omzet in een basiswerktekening met afmetingen erbij. Vervolgens zet ik de vlakken in acrylpasta op het doek, waarmee het schilderproces wordt gestart.“
Tijdens de uitvoering blijkt dat wat vooraf vast leek te staan vrijwel nooit houdbaar is. Van een afstand zien haar schilderijen er eenduidig uit, maar vlakken die uit één kleur lijken te bestaan laten een complex verloop aan tonen zien. Als je zo goed kijkt dat je het schilderij doorziet, wordt duidelijk dat het schilderij niet zozeer oppervlakte heeft maar diepte. Het maken van ieder schilderij is een kwestie van het uitsluiten van ideeën die beter in een ander schilderij tot hun recht komen. Daarom houdt het schilderen ook nooit op. Ze moet in afzonderlijke doeken veel verwerpen om het later in andere schilderijen op te kunnen nemen. Ieder schilderij geeft haar een reden om een volgend te maken.
Inez Smith, 2018, studio
Alle handelingen van het schilderen beschrijft Inez Smit als een bewegingsreeks vergelijkbaar met de Tai Chi Chuan die ze beoefent, waarbij talloze losse houdingen met elkaar worden verbonden zonder versnelling of vertraging met minimale luchtverplaatsing. Het gaat om de vanzelfsprekendheid van de interne beweging en ontwikkeling. De uiterlijke gedaante ervan is daaraan volkomen ondergeschikt.
Inez Smit heeft afgeleerd haar werk te verklaren op een manier waarin ze op de academie zo werd gedrild. Iedere verklaring wekt een beoordeling op die je af kan remmen. Om zich daartegen te verweren is de opeenvolging van haar schilderijen in een voortdurende stroom steeds enkelvoudiger van intentie geworden: ook dit kan een werkelijkheid zijn. Haar evenwicht brengt je als kijker uit balans die je alleen kunt hervinden door je met het schilderij te verbinden.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl