Een podium voor de pijn
In zijn met verf besmeurde trui kijkt Ronald Ophuis met een indringende helderheid zijn atelier in. Bedachtzaam, niet bang om stiltes te laten vallen, spreekt hij over wat komen gaat, donderdag 24 september bij De Balie.
Ronald Ophuis organiseert een avond bij de Balie rondom zijn gehele oeuvre, maar we zullen hem niet zien schilderen of zelfs horen spreken, enkel in kortstondig dialoog met Yoeri Albrecht -directeur van De Balie- zal hij op de bühne staan. Het is geen avond over schilderkunst, eerder een avond over de kunst van het denken. Een dichter, een muzikant, een kunstenaar, filosofen en acteurs brengen het publiek morgen gezamenlijk het idee dat Ronald Ophuis heet.
“Mijn atelier zal op het podium tot leven komen. Het is hier altijd stil. Ik wil eigenlijk die boeken die daar liggen – Ophuis wijst op een berg lectuur – en het beeldmateriaal een eigen stem geven.”
Het atelier van Ophuis wordt in De Balie nagebouwd, “Niet letterlijk, maar er komen wel enkele schilderijen, TL-buizen, een paar lappen, en een ezel.”
We worden meegenomen in de fascinaties van Ophuis, thema’s uit theater, literatuur, poëzie en muziek, elementen die hem in beweging zetten tot het maken van zijn kunst. We zullen meelezen over zijn schouder, we zullen worden meegevoerd in de verwondering voor het ijzingwekkende. De gruwelen van de tweede wereldoorlog zullen in een aantal van de onderdelen opduiken, bijvoorbeeld via de woorden van Jean Amery, een Joodse filosoof, die bespreekt wat het met je doet om gemarteld te worden, in zijn geval in een concentratiekamp. Het maakt je voor altijd een ander mens, dat was ooit de reden voor de auteur om zijn naam te veranderen van Hans Mayer naar Jean Amery. Je kunt echter wel je identiteit veranderen, de littekens op je rug, en de littekens in je vertrouwen blijven branden. Open de wereld bekijken is uit je geramd.
Ronald Ophuis schenkt zijn thee in een oude honingpot en drinkt deze traag leeg terwijl hij de pot af en toe laat rusten op zijn stoel zonder rugleuning.
Een duidelijke link naar het algehele thema – duistere kant van de mensheid – is het optreden van de schilder en tekenaar Natasja Kensmil. Zij zal spreken over het genot van het schilderen van het kwaad. “Ze is mijn soulmate”, aldus Ophuis. “Ze vertrekt vaak vanuit dezelfde beelden, om er vervolgens een geheel andere invulling aan te geven.” In tegenstelling tot Ophuis ensceneert ze haar beelden niet, maar vertaalt ze bestaande beelden tot culturele verwarring. De beelden hebben oorspronkelijk een andere betekenis dan zij ze weergeeft. Een staatsportret kan bijvoorbeeld geen verheerlijking meer betekenen nadat haar schilderskwast het overneemt. Het is mooi om de bewondering van Ophuis te zien wanneer hij over haar spreekt. Ze delen de gezamenlijke fascinatie voor de haat die van alle tijden is.
Teun Voeten is een van de andere sprekers. Hij is antropoloog en oorlogsfotograaf. Ophuis noemt zichzelf een estheticus, die wacht tot de actualiteit van zijn onderwerpen een beetje gestorven is om vervolgens in de stilte na de storm het thema opnieuw te benaderen met een universelere vorm. Dat is een geheel andere benadering dan die van de directe fotojournalistiek. Voeten zal spreken over extreme beelden die Mexicaanse drugskartels verspreiden van hun slachtoffers, vergelijkbaar met de beelden die we onlangs veel gezien hebben van IS. Deze beelden haalt hij direct van YouTube, waar ze gepresenteerd worden door de daders zelf. Hij doet dit zodat de beelden – die normaliter maar enkele dagen te vangen zijn voordat ze weg gecensureerd worden – bereikbaar zijn voor het grotere publiek. Het zijn extreme beelden: “net zoals Goya, maar dan in het echt.”
Acteurs vertalen een verhaal, net zoals ze dat doen in het atelier van Ophuis wanneer hij hen fotografeert voor zijn kunstwerken. Ze krijgen echter nu een stem, ze zijn niet enkel meer objecten die doorgaans onherkenbaar worden vertaald in het oeuvre van Ophuis tot voorbeelden van een gebeurtenis. Tijdens de avond bij De Balie zijn ze actief in het overbrengen van een verhaal. Er zullen nog vele andere onderdelen komen. Mij rest enkel nog zeggen: gaat dat zien.
De beelden van Ophuis krijgen hun gesproken vertaling op donderdag 24 september om 20.00 uur bij De Balie in Amsterdam.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl