Een Le Corbusier als pornodecor en Trump als Magritte’s hedendaagse pijp

Mondriaan in de nieuwe NS-sprinters

#dedenker van Auguste Rodin

In zekere zin straalt het kunstwerk zijn betekenis opnieuw uit, maar dan in een andere vorm. Zo ook het surrealistische schilderij van René Magritte La trahison des images – het verraad der voorstelling. Het is vooral bekend door het beroemde onderschrift Ceci n’est pas une pipe – dit is geen pijp. De geschilderde pijp is geen echte pijp, het is niets meer dan olieverf op een doek, bedoelde Magritte. Hij plaatste hiermee de realiteit in een ander kader. Dit werk, en daarmee vooral de bekende uitspraak, wordt vaak gebruikt om eenzelfde soort statement te maken. Zo verscheen een tijd geleden midden in een protesterende, Amerikaanse menigte een bord waarop het gezicht van Trump was gefotoshopt op de pijp. De letters ‘Ceci n’est pas un président’ sierden daaronder. Trump is slechts een aftreksel van het idee van een president lijkt de eigenaar te bedoelen.

Waar de uitspraak van Magritte dus nog steeds met dezelfde intentie wordt hergebruikt, had de Zwitser-Franse architect en ontwerper Le Corbusier wellicht zijn wenkbrauwen gefronst bij het zien van het gebruik van zijn LC4. ‘Een nieuwe term heeft het oude woord meubels vervangen, dat stond voor traditie en beperkt gebruik. Die nieuwe term is “uitrusting”, is een van zijn bekende uitspraken. Hij ontwierp de chaise longue, LC4, in samenwerking met zijn neef en Charlotte Perriand. Het iconische ontwerp is verstelbaar en in elke stand in balans. Hij presenteerde de stoel als een ideale uitrusting om volledig tot rust te komen in 1929 op de Salon d’Automne, maar door de geschikte organische vormen van het lichaam dient het meubelstuk tegenwoordig voornamelijk als decor voor vele pornofilms. In het boek We Don’t Embroider Cushions Here, van de zussen en kunstenaars Augustine en Josephine Rochebrune, zijn alle scenes waarin de LC4 als decor wordt gebruikt, verzameld. ‘Op elke stand in balans’ krijgt zo anno 2018 een wat andere interpretatie.

In 1930 deed schilder Grant Wood mee aan een wedstrijd van het Art Institute of Chicago met een portret van een zwijgend stel dat voor zich uit staart met op de achtergrond een neogotisch huis. De man met de tuinbroek, een boer, houdt een hooivork stevig beet met zijn rechterhand, alsof hij klaar is om in opstand te komen of indringers te verjagen. Rechts van hem staat een vrouw, zijn vrouw, die een licht gefronste blik werpt op de boer. Het werk genaamd American Gothic won toentertijd een bronzen medaille en riep veel discussie op over de interpretatie en de beoordeling van de artistieke waarde. Vandaag de dag is deze discussie nog steeds gaande, maar is het vooral een iconisch werk dat in tal van Amerikaanse films en televisieseries is terug te zien. The Simpsons, Fairly Odd Parents, Desperate Houswives maar ook op de cover van Time Magazine op 8 augustus 1994. Daarnaast is het ook een inspiratie geweest voor vele parodieën. Kijk bijvoorbeeld eens op deze site waarop alle interpretaties worden verzameld; ‘A collection of parodies of the 1930 Grant Wood painting, American Gothic, bases on my grandmother’s collection. She used to tape them up in her basement and asked me to share them with the world’.

American Gothic in Time Magazine, als sieraad, in The Seeing I en als Barbie en Ken

Documentairemaker Tom Roes onderzocht in zijn documentaire over de beroemde VILSHULT Picture, Amsterdam – een zwart-wit foto van een Amsterdamse gracht met een rode geaccentueerde fiets tegen het hekje van een brug – de herkomst van de foto die in ruim 427.000 huizen aan de muur hangt. Het bleek niet zomaar van een fotograaf te zijn, het was een privéfoto van modefotograaf Fernando Bengoechea, die onder andere ook werkte voor Tommy Hilfiger en Madonna. In 1999 was Bengoechea in Amsterdam. Vlak voor het vertrek van de fotograaf had hij ruzie gekregen met zijn toenmalige geliefde Ahmed. Ze hadden een paar dagen geen contact, maar dat doorbrak hij. Hij stuurde een mail naar zijn geliefde met dé foto als bijlage. Net als de fiets voelde hij zich eenzaam en had gehoopt dat er twee hadden gestaan, het was een gebaar van excuses. De fotograaf overleed in 2004 bij het tsunami in Sri Lanka. De broer van Bengoechea verkocht de zwart-wit foto na zijn dood aan IKEA voor een klein bedrag en het rode accent werd toegevoegd door IKEA-ontwerper Erik Hansen. Onlangs werd de documentaire van Roes uitgezonden, met als gevolg; de foto is opgenomen in de collectie van het Amsterdams Museum. De bekende print verplaatst zich daarmee van de huiskamer naar het museum. Precies de omgekeerde weg.