Een cadeau voor een kunstenaar

/*–>*/

Het cadeau waar je natuurlijk het meeste eer mee opstrijkt is een boek over de krokodil in die ene kerk in Mantua dat hij nog niet heeft, maar dat is niet altijd haalbaar. Maar een boek over de specifieke voorkeuren van andere kunstenaars is nu net verschenen. ‘Behind the closed door of the contemporary artist’s studio is a hidden world of images’, zo begint de inleiding van het boek ‘In my view, personal reflections on art by today’s leading artists’. Iedere kunstenaar doet research naar ‘zijn onderwerp’ en verzamelt daar beelden en boeken over. Vorig jaar bezocht ik de studio van Natasja Kensmil en daar kolkte een rivier van afbeeldingen dwars door haar atelier. Uit de krant geknipte foto’s van koningen en keizers lieten zien hoe macht verbeeld wordt, hoe gezagdragers hun macht tonen. Vrijwel iedere kunstenaar verzamelt specifieke afbeeldingen en kent grote voorbeelden. De held van een kunstenaar kan zowel een artist’s artist zijn, een kunstenaar die niet heel bekend is maar onder kunstenaars zeer geliefd, of een totaal onbekende uit de kunstgeschiedenis gevallen kunstenaar, een outsiderkunstenaar of de Mona Lisa van Da Vinci of David van Michelangelo.

There are some images that once seen are everpart of one’s imagination forever’, zegt Susan Hiller. Deze ‘haunting images’ raken aan de soms nog onbewuste fascinatie van de kunstenaar voor een onderwerp. In de periode dat ik nog les gaf aan de Gerrit Rietveld academie, liet ik studenten vaak hun verzameling ansichtkaarten en uitgeknipte beelden meenemen naar de klas en met elkaar besproken we de beelden. In iedere verzameling school een rode draad, een speciale fascinatie, bijvoorbeeld voor de leegte, het portret, voor de andere kant der dingen. Al pratende werd er veel duidelijk over het ‘thema’ van de student.

‘In my view’ vertellen vijfenzeventig kunstenaars over een andere kunstenaar die hem/haar inspireerde. De Poolse kunstenaar Wilhelm Sasnal noemt De baders van Seurat, en vertelt over de grote chemische fabriek in het dorp waar hij opgroeide. Het gebouw stond naast de rivier en in de weekends zaten de dorpsbewoners relaxt op een bankje naar het water te kijken en namen een duik in het water. Zijn grootvader verdronk er bijna in een kolk maar wist gelukkig dat als je je mee laat voeren naar de bodem je dan weer kunt afzetten om omhoog te komen. De baders van Seurat is een hommage aan zijn grootouders en zijn geboorteplek. ‘In some ways, it is therefore what my very being is built on’. Sasnal vindt het geen mooi schilderij, hij ziet vooral de eenzaamheid van de figuren. ‘I feel a sens of foreboding when I look at this picture, of something bad about to arrive over the horizon. For me this picture is all about the mood and the atmospheres. Seurat worked with the air.’ Nadat Sasnal het schilderij in het echt had gezien constateerde hij teleurgesteld dat de afbeelding magischer werkt dan het origineel.

In my view’ brengt de favorieten werken van vijfenzeventig kunstenaars bij elkaar, de deur van vijfenzeventig studio’s is even op een kier gezet en onthult passies, onbekende werken (Albert Pinkham Ryder?), nieuwe interpretaties van oude werken, informatie over het werkproces van de kunstenaar die aan het woord is, onbekende feiten en nieuwe kennis. Het is alsof je even in het atelier naast de kunstenaar staat, hij legt zijn kwast of beitel even neer en denkt over de volgende stap in zijn werk, jij staat er even naast, en hoort hem denken.
‘And it makes me mad and envious because I wish I had painted it myself’, verzucht Juliao Sarmento aan het eind van zijn tekst over het schilderij ‘Louis d’ Orleans showing his Mistress van Delacroix’.
De jalouzie van de collega kunstenaar, wie wil daar nu niet over lezen.

‘In my view, personal reflections on art by today’s leading artists’, edited by Simon Grant, Thames and Hudson