Een beetje dichter bij jezelf – Een interview met Renée van Trier

Janneke Korsten: Op jouw website staat dat je je publiek ‘pest, bedriegt en verleidt’. Waarom?

Renée van Trier: Het gaat mij om het opzoeken van een kant van de mens die we liever verdoezelen. De kwetsbare, gevoelig en al dan niet wetende kant van onszelf. Met de opkomst van het internet is de mogelijkheid ontstaan onszelf op een manier tentoon te stellen die niet realistisch is. Er zit meer achter. Dat wil ik naar voren brengen. Soms kan dat bedreigend overkomen. Uiteraard ga ik mijn publiek niet fysiek te lijf, maar ik wil ook niet dat men naderhand de zaal uitloopt zonder een tweede gedachte. Ik wil niet als een entertainer op het podium staan, ik wil mijn publiek een spiegel voorzetten die meer laat zien dan wat we willen laten zien. Daarom ook dat mijn laatste performance ‘ALL CAN BE SOFTER’ heet. Met mijn eigen kwetsbaarheid wil ik mijn publiek aansporen hun eigen, zachte kant op te zoeken.

Het gaat mij om het opzoeken van een kant van de mens die we liever verdoezelen

 

Uit ‘ALL CAN BE SOFTER’, Renée van Trier

Uiteraard ga ik mijn publiek niet fysiek te lijf, maar ik wil ook niet dat men naderhand de zaal uitloopt zonder een tweede gedachte

JK: Onlangs trad je in Zwitserland op. Heb je het idee dat er een verschil is tussen de kunstscène daar en in Nederland?

RvT: In Zwitserland lijkt mijn werk over het algemeen meer geaccepteerd te worden. Na twee performances stroomden de aanvragen al binnen: een performance hier, een medewerking daar. Ik bleef maar aangeven dat ik geen actrice of muzikant ben, maar dan boekten ze me alsnog als performer. Ik bevind mij op de kruisvlakken van theater, musea, concert venues, festivals en ik opereer als autonoom maker binnen deze gebieden. Mijn onderscheidend beeldend en muzikaal vermogen als kunstenaar valt op waardoor er vraag komt vanuit deze verschillende disciplines, zoals theaterproducenten, festivals, instituten en musea. Hierbinnen behandelen ze mij als een volwaardig artiest. Vergeleken met hoe het hier in Nederland werkt, gaan ze daar veel respectvoller met je om. Hier moet ik af en toe smeken om parkeertickets. Of bieden ze je ‘een warme maaltijd en gratis consumpties’ aan.

JK: Je doet alles zelf. Hoe intensief is dat?

RvT:  Dat is pittig ja. Er komt heel wat bij kijken. Ik heb lang de tijd nodig om een werk te kunnen ontwikkelen. Alles komt uit dezelfde twee handen, uit hetzelfde hoofd. Dat is intensief, zeker als je dat geheel op een gegeven moment ook echt uit moet voeren. Bovendien ben ik geen geschoolde danser of muzikant. Ik kan niet terugvallen op techniek of structuur zoals het volgens het boekje zou moeten zijn. Voor mij geldt: ‘al doende leert men’. Ik val terug op een eigen ontwikkelde techniek en structuur. Maar vind het soms lastig daarvoor te gaan staan, ‘dit is wat ik laat zien’. Dat is soms niet zo gelikt, gestyled, afgemixed met dikke subs en beats, als de groten der groten. Maar goed, wil ik dat wel dat het die kant opgaat? Die oneffenheden horen er te zijn deze hoeven niet te worden dichtgesmeerd. Ik poog wel tot navolging van de groten der groten, maar dat lukt vaak niet en ik leg me daarbij neer. Juist deze wisselwerking geeft alles een nieuwe lading.

I gave too much, Renée van Trier

Ik poog wel tot navolging van de groten der groten, maar dat lukt vaak niet en ik leg me daarbij neer

JK: Heb je weleens last van een artist’s block?

RvT: Toevallig op dit moment. De keerzijde van kunst is dat je jezelf continu tegen komt, dat is soms best vermoeiend. Tenslotte moet je zelf alles uit de tenen trekken, de motor aanzwengelen, warmdraaien en warmhouden. Vroeger ging ik er vol gas in, manmoedig performen. Eerder naïef en nog niet zo bewust wat het met jezelf kan doen en de omgeving. Na een performance had ik zo hard mijn nek verdraaid dat ik een tijd in behandeling daarvoor moest bij de fysio. Ik voelde toen zo de brandende noodzaak om tot het bot te gaan, een soort zelfkastijding. Dat is langzaam aan het verschuiven. Wat ik geleerd heb is dat zorg dragen voor jezelf erg belangrijk is, ‘numero uno prio’. Waar het nu heengaat vind ik dus heel spannend en onbekend, maar er is zeker behoefte aan verandering. Voor iedereen die geblocked is, ‘The Artist Way’ van Julia Cameron is een aanrader, met name de ´Morning Pages´. Elke ochtend schrijf je 3 A4 pagina’s vol. Ze dagen je uit, bieden opheldering, duiden prioriteit en de ruis zal meer verdwijnen en de essentie komt meer aan het licht.

JK: Probeer je te ontsnappen met het werk dat je maakt?

RvT: Ik vind het een verschrikkelijk woord, maar ik kan niet anders zeggen dan dat het therapie voor me is. Ik voel me als een spons die uitgeknepen moet worden. Sommige mensen gaan aan de drugs, ik heb daar mijn werk voor. Een heel lange tijd was ik verslaafd aan koffie. Dat gebruikte ik ’s nachts tijdens het schilderen. Dan ging ik in vlammenwerpermodus het doek te lijf. Ik dacht dat ik het nodig had om kunst te maken, terwijl ik er alleen maar nerveus van werd. Ik wilde ontsnappen en de koffie gebruikte ik als medium, als motor. Op de lange termijn putte het me meer en meer uit. Nu aan de décafé en Matcha Latte, en dat bevalt me prima.

Ik wil naakt gaan zonder daarbij kleren uit te trekken

JK: Je neemt in je werk veel typetjes aan, terwijl je tegelijkertijd op zoek bent naar de kwetsbare, lelijke kant van jezelf. Is elk figuur dat je aanneemt een evenbeeld van jezelf?

RvT: Het zijn lagen, maskers die ik van mezelf af trek en waaronder kwetsbaarheid schuilt. Op welk moment nemen we ons masker af en wanneer gaat die weer op? Het zijn niet zo zeer typetjes, maar eerder zet ik een herkenbare beeldtaal in die gerelateerd is aan de popcultuur, social media en de huidige tijdsgeest. Ik wil naakt gaan zonder daarbij kleren uit te trekken. Eigenlijk draai ik om wat influencers op Instagram doen. Zij kleden zich zo bloot mogelijk om een gepolijste versie van zichzelf te laten zien. Ik houd mijn kleren aan en stel mijn kwetsbaarheid bloot. Steeds dichter bij de meest echte manier om aanwezig te zijn.

‘Je anders voordoen dan je bent’, dat is een terugkerend thema. Popsterren vind ik om die reden fascinerend. Tijdens een performance in China verkleedde ik me als Michael Jackson. Ik vroeg van tevoren aan een meisje om naar me toe te komen voor een foto zodra ik het podium betrad in het betreffende restaurant. Dit was het startsein en zo volgde er een hele rits aan mensen. Ik gaf ze niets: geen glimlach, geen hand. Ik was een omhulsel dat van hand tot hand ging, een stijve pop met het uiterlijk van Michael Jackson. En toch kreeg ik applaus. Vreemd is dat, hoe we popsterren op een voetstuk plaatsen. Het adoreren, vereren en de hoge verwachting. Met mijn rol als Michael Jackson heb ik geen van die verwachtingen waargemaakt.

JK: Is dat ook wat je in je werk doet? Een verwachting opwerpen en die vervolgens niet waarmaken?

RvT: Mensen willen zien wat ze willen zien. Dat is veilig. Neem bijvoorbeeld Los Angeles, op het eerste gezicht het toonbeeld van de American Dream. Alles is groots, overweldigend, de mensen begroeten je met ‘hi, how are you today’. Maar dan rijd je plots door een buurt met tentenkampen van daklozen, mensen met torenhoge schulden die aan de drugs zitten en geen zorgverzekering hebben. Dat is óók Los Angeles, maar niet de kant van Los Angeles die wij willen zien. Ik wil dat wel laten zien.

Bekijk de website van Renée van Trier hier.