Een ander perspectief
‘Yeah fuck ‘em when we say we’re not with them.’ De kleur van haar stem is even krachtig als de boodschap die ze wil overbrengen met haar nummer Borders. De clip van M.I.A. wordt geprojecteerd op een zachtroze wand, boven een glimmend zilveren tapijt. De zangeres brengt haar nummer ten gehore vanaf een schuit met vluchtelingen. ‘Boat people, what’s up with that?’, haar ogen kijken ernstig in de camera. Een videoclip van een internationale ster tentoonstellen tussen ‘gangbare kunst’ (let op de aanhalingstekens) ontnuchtert. Haar ongenuanceerde verbeelding van de Westerse kijk op vluchtelingen zet me met beide benen op de grond. Een grond die in Nest verschillende hoogteniveaus heeft gekregen en die de beschouwer beklimt om letterlijk perspectief te doen veranderen.
M.I.A. – Borders (Fotograaf: Jhoeko)
In het midden van de ruimte van Nest is voor de tentoonstelling On Speaking Terms een constructie gebouwd. Architecten Lorien Beijaert en Arna Mačkić doorbreken met hun ontwerp het conservatieve kijken naar kunst: met de voeten op de vloer het werk aan de witte wand observeren is niet meer. De tentoonstelling laat werken zien waarin wordt gereflecteerd op de culturele diversiteit in de samenleving. De vraagstukken, gesprekken en soms hevige emoties die deze thematiek oproept, vraagt om het anders bekijken dan de harde oordelen die steeds vaker worden geveld over het wij-zij denken. De inhoud van de expositie wordt de vorm door kunstwerken te verstoppen achter muren van zwart fluweel. De toeschouwer moet fysieke inspanning tonen om sculpturen en installaties te kunnen bekijken, elk werk is te zien vanuit een ongebruikelijke hoogte of hoek.
Het publiek wordt onthaald in een diepblauwe arena, de veilige haven van de tentoonstelling. Als centrale plek van de ruimte, is dit het punt waar men terugkeert na het zien van het ene kunstwerk en weer vertrekt voor het bekijken van de ander. Doordat de banken van de arena in een cirkel staan, wordt de nadruk op eenheid en verbondenheid vergroot. Op de projectie aan de zijde, wordt een werk van Robert Glas getoond, How to motivate someone to leave voluntarily. In 2016 is er een nieuwe methode ingevoerd om uitgeprocedeerde asielzoekers vrijwillig te laten vertrekken. Het manipulatieve interview dat hiervoor wordt gevoerd, wordt in de video van Glas nagebootst. De acteurs in de steriele ruimte – de wachtruimte van de tandarts lijkt ineens een sfeervolle plek – krijgen af en toe aanwijzingen van personen die deze baan daadwerkelijk uitvoeren in het dagelijks leven. ‘You realize that it’s unavoidable that you will leave the Netherlands.’ De asielzoeker begint te huilen. Het hartverscheurende werk, waar in de nagebootste scènes afstandelijkheid en intolerantie de norm zijn, vormt een schril contrast met de cirkelvormige bank, dat het samenkomen van mensen stimuleert. In de arena worden Socratische gesprekken georganiseerd en komen middelbare scholieren samen om gevoelige onderwerpen uit de samenleving aan te snijden.
Door de normaal gesproken ruime white cube op te delen, ontstaat er ruimte voor een spannende dialoog tussen de kunst. Eens in de twintig minuten gaat M.I.A een duet aan met het werk van Glas. Waar de clip driemaal zonder geluid wordt afgespeeld, staat het volume de vierde keer volledig open. Het aangrijpende, nog enigszins abstracte interview wordt overschreeuwd door de concrete realiteit in het nummer. ‘We solid and we don’t need to kick them.’
Via de banken in het midden klautert de beschouwer naar een verhoging. Door een semi-transparante, glimmende stof wordt een deel van het werk van Charl Landvreugd aarzelend zichtbaar. De sculptuur is opgebouwd uit koperen instrumenten, hoofddoeken en andere cadeaus die zijn verbonden met de Winti-religie. De koperkleurige decoratie smelt samen met het delftsblauw van de hoofddoeken, alsof de Nederlandse en Surinaamse culturele identiteit van de kunstenaar een manier vindt elkaar te omhelzen. Tegelijkertijd kan het gebruik van Delftsblauw worden gezien als een kritische reflectie op de tijd dat de Nederlandse handel en welvaart in de 17e eeuw hoogtij vierden ten koste van onder andere Suriname en haar bevolking. Doordat de toeschouwer op een verhoging staat en Movt nr. 8: Prodo op de grond, kijk je neer op het kunstwerk. Aan de achterzijde van de sculptuur is er een trap naar beneden. Het afdalen voor het werk maakt nederig en wanneer je beneden bent, sta je op dezelfde hoogte als de sculptuur. Plots sta je oog in oog met een indrukwekkend kunstwerk dat eerder zo nietig leek. Door het letterlijk veranderen van het standpunt, transformeert de perceptie van de toeschouwer mee; ook dit werk sluit naadloos aan op dat wat On Speaking Terms wil vertellen.
De tentoonstelling On Speaking Terms is nog tot 5 november te zien in Nest in Den Haag.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl