Een absurde drang naar vrijheid – afstuderen met Ede Sevenich en Simone Grothe

Ede en Simone studeerden af als duo met een immersieve installatie over de toenemende werkdruk voor studenten. Ik sprak met hen over hun afstudeerwerk, de negatieve kanten die bij studeren komen kijken en over wat er volgens hen moet veranderen.

De installatie waarmee jullie afstuderen heet Eleuthoromania, wat ‘een absurde drang naar vrijheid’ betekent. Waarom hebben jullie voor deze naam gekozen? 

Ede: ‘‘De naam van de installatie slaat voor ons op het verlangen naar het leven na het afstuderen. In onze ogen heb je ultieme vrijheid bereikt als je kunst kunt maken buiten de grenzen van de academie en wanneer de druk van het schoolsysteem wegvalt.’’

Simone: ‘‘Die druk die er op studenten wordt gelegd is een thema dat ons dicht bij het hart ligt. We hebben het tijdens onze studie soms best zwaar gehad, en daarnaast is het ook een enorm actueel onderwerp.’’

Ede: ‘‘Aan het begin van het schooljaar besloten Simone en ik voor een vak een onderzoek uit te voeren over werkdruk onder studenten van verschillende opleidingen van de Hogeschool Zuyd. Ons beeldende werk hebben we uiteindelijk op dit onderzoek gebaseerd.

Die toenemende werkdruk onder studenten levert niet alleen stress op, maar ook een heel scala aan emoties en psychische klachten. Die emoties hebben we vertaald in absurdistische performances die we hebben gefilmd. Ook hebben we de verschillende kostuums gemaakt en negen gedichten geschreven. Uiteindelijk hebben we alles in één installatie gepresenteerd.’’

Die druk die er op studenten wordt gelegd is een thema dat ons dicht bij het hart ligt.

Hoe hebben jullie die persoonlijke verhalen vertaald naar performances?

Simone: ‘‘In onze interviews met studenten van verschillende opleidingen merkten we dat er een paar beschrijvingen steeds terugkeerden. Mensen gaven bijvoorbeeld aan dat ze vaak het gevoel hebben in de knoop te zitten, vastzitten met zichzelf, of dat ze altijd het gevoel hebben handen en voeten te kort te komen. Het opvallendste was dat, hoewel ontzettend veel studenten met dit soort emoties kampen, bijna alle proefpersonen zich eenzaam voelden.”

Ede:  “Omdat het zo’n persoonlijk onderwerp is hielp het heel erg dat we de geïnterviewde mensen ook echt hebben betrokken bij het creatieve proces. We hebben met negen studenten van verschillende opleidingen om de tafel gezeten om te brainstormen over welk materiaal bijvoorbeeld bij welke emotie hoorde.’’

Simone: ‘‘Een persoon visualiseerde eenzaamheid bijvoorbeeld als een heel zacht bed waar je alleen in weg kunt kruipen. We zijn met dat soort ideeën aan de haal gegaan en hebben gekeken welk zacht materiaal we konden gebruiken voor het kostuum voor de performance.

Ook de filmlocaties zijn zorgvuldig per emotie uitgezocht. Alle performances vinden plaats in ‘urbex (urban exploring) locaties’: oude, verlaten en vaak vervallen gebouwen. De grimmige, maar tegelijkertijd ruimtelijke sfeer van die locaties sluit heel goed aan bij wat we uit willen drukken.”

Die emoties hebben we vertaald in absurdistische performances die we hebben gefilmd.

De performances in de film zijn eigenlijk een poëtische vertaling van de emoties die komen kijken bij werkdruk. In de installatie lieten jullie ook negen zelfgeschreven gedichten horen, waarin jullie heel direct de luisteraar beschuldigen van het veroorzaken van die emoties. Dat is best een directe kritiek op de docenten, lijkt mij. Hoe werd dat ontvangen?

Ede: ‘‘We hebben negen gedichten geschreven die samen één verhaal vormen. Ik denk niet dat de docenten het echt als persoonlijke kritiek hebben opgevat, maar het idee was meer dat de bezoeker van onze installatie een soort personificatie van de maatschappij wordt, alsof jij degene bent die de problematiek heeft veroorzaakt. Het is wel de bedoeling dat je je schuldig gaat voelen.

Om een contrast te creëren met deze harde woorden hebben we de ruimte waarin de installatie was opgezet zo gezellig mogelijk gemaakt. We wilden een huiselijke, gemakkelijke sfeer creëren, juist omdat zware gevoelens zich vaak onder de oppervlakte ontwikkelen.’’

Het is wel de bedoeling dat je je schuldig gaat voelen.

Jullie worden zelf opgeleid tot docent. Hoe zouden jullie ervoor willen zorgen dat studenten minder werkdruk ervaren? 

Simone: “Er wordt op kunstopleidingen verwacht dat je heel zelfstandig werkt. Achteraf denk ik dat we misschien minder stress hadden ervaren als we iets meer structuur zouden hebben gehad en beter zouden weten wat er precies van je verwacht wordt, al is dat natuurlijk voor iedereen anders.

Als ik iets concreets zou moeten aanwijzen wat er anders zou moeten is dat er gepraat moet worden over problematiek en werkdruk in de klas. Er heerst nu nog een te groot taboe op, terwijl bijna iedereen wel tegen iets aanloopt.”

Ede: “Ik denk ook dat dat het belangrijkste punt van ons werk is: we willen vooral stilstaan in een maatschappij en een omgeving die heel snel gaat en waar er nauwelijks tijd is om kijken welke problemen er heersen in een klas.”

Bekijk hier het boek in pdf formaat van Simone en Ede over hun afstudeerproject:https://www.mistermotley.nl/sites/default/files/media/Eleutheromenia%20b…