Door de sluier van een imker

Deze kunstenaarspublicatie is slechts een onderdeel van een grotere geheel: ‘Non Urban Garden’. Kunstvereniging Diepenheim vroeg vier kunstenaars na te denken over de tuinen van de 21ste eeuw. De titel van het project If Bees Are Few is een citaat uit een gedicht van Emily Dickinson. Deze zin vormt het uitgangspunt voor het project van Doris Denekamp en Jimini Hignett. Samen behandelen ze de vraag: als er weinig bijen zijn, is er dan nog wel een tuin? Ze ontwerpen een aantal bijenkasten, twee kasten waarin bijen daadwerkelijk leven en vijf betonnen kasten: als een monument voor de verloren bijen.

Zoals de bij een oersterk systeem in het bijennest bedacht om zichzelf te herbergen, bedacht de sociale woningbouw de flat. Een afbeelding van een geordende en praktisch ingerichte flat vindt zijn gelijkenis met een bijennest. Elke bij begint haar leven met poetsen van de cel, daarna kan ze de eitjes en larven verzorgen, later mag ze het nest pas uitvliegen. Iedere bij heeft haar eigen dagelijkse taak. Met vele huishoudens naast, onder, en boven je leef je in een flat toch afgezonderd je eigen leven. Maar in elke flat wordt voor elkaar gezorgd, schoongemaakt en het eten bereid. ’s Avonds keren we huiswaarts na een lange dag werken, net zoals de bij die de hele dag nectar heeft verzameld.

De vele afbeeldingen in het kleine gele boekje hebben een indirecte relatie met de bij, maar het insect is zelf niet op de pagina’s te vinden. De angel uitgewerkt in een biologische tekening, bijennesten in bomen, het gereedschap van de imker, alle soorten bijenkasten, de groeiende larve en de details van de bestuiving. Een bijenkenner zal alle gereedschappen en tekeningen herkennen en begrijpen. Sommige afbeeldingen maken me nieuwsgierig, ik draag immers nooit de sluier van de imker: de beeldtaal is nieuw. Hoewel sommige afbeeldingen doen denken aan ouderwetse biologieboeken, zal het boekje niet met een wijsvinger de lezer alles uitleggen. Het boek is associatief opgebouwd, zoals kunstenaars vaak mooi de natuur bestuderen. Niet omdat ze opzoek zijn, zoals wetenschappers en biologen, naar een sluitende uitkomst, maar om de schoonheid van het werkgerei van een imker en de genialiteit van het dier aan te tonen. De wereld van een imker is een ware subcultuur met een eigen jargon en beeldtaal. De mix van praktische illustraties, artistieke tekeningen en foto’s van alle tijden maakt het tot een kunstenaarsarchief.

Naast de nauwkeurige uitwerking van de praktische achtergrond van dit insect zochten de kunstenaars naar een link met de alledaagse wereld. Wat zien we terug van de bij in de wereld om ons heen? Door de sluier van de imker zien kubusachtige werkplekken eruit als een bijenkorf en doen dansende mensen je aan de bijendans denken.

De Britse schrijver Simon Ings ontving het archief van de kunstenaars en schreef een toekomstverhaal: een tijd waarin er geen bijen meer zijn. Het toekomstperspectief kan er anders uit zien. Plant de kaft van dit boekje in je tuin, de zaden in de gele kaft zullen groeien tot bloemen en wordt je wakker gezoemd door zacht bijengeluid.

Kijk op de website van Doris Denekamp voor meer informatie.