De verte voorbij
Met een groep jongeren voer ik een paar jaar geleden over de grootste rivier van Mali, de Niger. We zongen met z’n allen, we krulden onze t-shirts op vanwege de hitte en we zwaaiden naar de mensen aan de oever. Ik nam foto’s van de zakkende zon, een poging om de ervaring te vangen in een stilstaand beeld. Dat eindeloze gevoel van vrijheid dat ontstaat wanneer je reist, kruipt in mijn verbeelding wanneer ik het boekje Riverside bekijk van Roelant Meijer. Het boekje is een onderdeel van de cassette De verte voorbij.
De verte voorbij bestaat uit tien kleine boekjes op paspoort formaat. Roelant Meijer trekt er eens in de zoveel tijd op uit. Zijn reiservaringen komen uit allerlei windstreken en zonnige oorden. De tien boekjes hebben telkens een eigen specifieke inhoud. Meijer bundelde in één boekje met allerlei soorten bomen tot een boekje met een groene kaft. De bomen fotografeerde de grafisch ontwerper onder andere in Canada, Zuid-Limbug en op de Veluwe. De boekjes Looking down en Looking up geven beelden van verschillende standpunten: woestijn- en zeeoppervlaktes vanuit vogelvluchtperspectief en dakramen van onderaf gezien. In andere boekjes blijft de inhoud op één locatie, bijvoorbeeld in het boekje Oogst tijd waarin hij verslag doet in tekst en beeld over gastvrije dorpjes in Turkije.
Bladerend in oude fotoalbums worden vele foto’s aangevuld met bijzondere bijschriften. Jonge ouders koesteren vaak ijverig alvast de herinnering van hun kinderen voor later. ‘De eerste schooldag’, ‘hoera, 7 jaar’ en ‘je eerste ruzie met je broertje’, maken de foto’s levendig en vullen de herinneringen aan je jeugd dikwijls aan. De foto’s van Roelant Meijer van de oever van de Bani brengen me terug naar mijn reisverleden. De stank in het vissersdorpje Mopti, de man die op een stoel lag te slapen aan de rand van de oever en aan de kinderen die ons stonden op te wachten toen we wilden aanmeren komen als heldere herinneringen naar boven. Zijn reiservaring is een andere, maar toch lijken onze foto’s op elkaar. Hoe persoonlijk zijn onze foto’s eigenlijk? Terugkijkend naar je eigen vakantiefoto’s voelen de uitgestrekte landen, het zwembad en de drukke markt vertrouwd aan. Jij was daar en hebt de omgeving ingeademd, geproefd en afgetast. De foto van die ervaring wordt als een logo van jouw herinnering. Een plaatje dat verwijst naar het verhaal.
Ik weet nog goed dat ik ’s ochtends in alle vroegte in de zon zag opkomen aan het einde van een Ghanese weg. In de rammelde bus voelde ik mij die ochtend zeer gelukkig, ik maakte een foto van het moment. Een gevoel opslaan in een beeld is niet eenvoudig, de foto heeft mijn uitleg nodig om de ervaring enigszins te vatten. Iedere reiziger ervaart ergens tijdens zijn tocht verwondering, geluk, vrijheid of een ander euforisch gevoel. Overal kun je volgens mij deze ervaring krijgen. Ook in het Achterhoeks bos of in een verdwaald dorp in Letland kan je beleving even opgetild worden uit de realiteit door de bewondering van schoonheid. De factor tijd is daarentegen cruciaal. Reizen maakt tijd eindeloos en bijna irrelevant. Eenmaal thuis is tijd al snel weer een drukkende factor, als gehijg in je nek.
De grafisch ontwerper probeert met zijn liefde voor papier, inkt en handgebonden werk het reisverslag compleet te maken. Hij wil in deze reeks juist weg van het dagboek, geen persoonlijk relaas over zijn reis, maar juist het proberen raken van een universele reiservaring. De boekjes vangen de ervaring dat ik ooit trachtte te vangen in slechts één foto van een Ghanese weg. Papier met een glinstering, de tactiliteit van het papier, de blinddruk en de inktsoort zijn eigenlijk de bijschriften bij de foto’s van Roelant Meijer. Ze vullen de foto’s en de teksten aan waar nodig: het voelen van een reis gaat verder dan het bevriezen van een moment.
Kijk voor meer informatie op de website van Roelant Meijer.
