De Sproken van Christie van der Haak
De meeste kunstenaarsboeken ontstaan uit een bijbehorende tentoonstelling, maar Sproken/Fairytales in het Gemeentemuseum Den Haag volgt op het boek Sproken van Christie van der Haak, ontworpen door studio Renate Boere. Deze tweetalige uitgave geeft een overzicht van de ontwerpen en kunstwerken van de gelijknamige kunstenaar, alsmede grote drukken van haar creaties en tekstuele toelichting door Arno van Roosmalen, Philippe Peters, Anke Roder, Eline van der Haak, Nicole Roepers en Christie van der Haak zelf. In 2015 won ze de Ouborg Prijs en kon hierdoor de productie van het boek en de tentoonstelling realiseren.
In gifgroene patronen met gouden accenten op de kaft schuilt een weelde van flora en fauna. Achter deze façade is een zwart-witte geometrie te zien die aan de binnenzijde van het boek doorgaat op een veelvoud aan schutvellen. Meteen wordt je meegezogen in de droomwereld van Van der Haak: sprookjes is een te klein woord. Dit verklaart de ietwat verwarrende titel van de tentoonstelling in Den Haag: Sproken. Het zijn gelaagde vertellingen die hun uiting krijgen in beeld en hun herkomst niet enkel vinden in de natuur. Ze verwijzen ook naar de wereld van het mystieke en iconische schilderijen uit de kunstgeschiedenis.
Philippe Peters beschrijft in de publicatie Delfts Wit, een installatie die Van der Haak maakte voor het Gemeentemuseum Den Haag in 2013. “Eenzelfde stilte als Sacra Conversazione van Botticelli ‘spreekt’ uit het altaarstuk van Christie van der Haak.” Bovendien is De derde van mei, van Goya terug te vinden in het slotschilderij van de huidige tentoonstelling, maar krijgt een nieuwe betekenis is zijn bombastische context. De geschilderde soldaten lijken opgesteld in een ridderzaal met bijbehorende staatsportretten en tronen. Het houtwerk van de door Van der Haak ontworpen stoelen en banken heeft een duidelijke connectie met de ontwerper Mackintosh en de stoffering toont een relatie met de bloempatronen van de gehele Jugendstil. Van der Haak kent haar klassiekers.
Het met zwarte en witte lijnen gevulde trappenhuis van Sol LeWitt in het heeft de toeschouwer zojuist achter zich gelaten, vervolgens begint Sproken/Fairytales, net als de publicatie, met een subtiele inleiding van zwart-wit. Na de nog neutrale start van de tentoonstelling word je overspoeld door Van der Haaks bombastische wereld. Alle denkbare kleuren springen in het oog en direct aan je rechterhand hangt een schilderij, een paar centimeter van de deurpost. Niemand ontkomt aan de overweldiging. Het schilderij toont een liggend vuurpeloton, met woelige patronen omsingeld. Focussen is haast onmogelijk, je moet de tijd nemen om alles op je in te laten werken. Het is als wennen aan daglicht wanneer je uit een donkere tunnel komt rijden op een zonnige dag. In het boek van Van der Haak krijgen de dynamische tekeningen een nieuwe wending: digitale reproducties tonen een vervreemdende wereld waarin ingezoomd wordt op details die menigeen anders zouden ontgaan. Hier en daar overlappen schetsachtige tekeningen van mensfiguren de strakke echo’s van vormen, op andere pagina’s wordt een simpele holte of bolling gesuggereerd en brengt een lichte optische illusie je hersenen in een staat van verwarring.
Er is genoeg te zien: een tafel met dessins, behang met patronen, schilderijen aan de muren en glazen octopussen als stille getuigen van het schreeuwen van de muren. Hier houdt het niet op: gestoffeerde stoelen en banken zijn zorgvuldig in de ruimte geplaatst en er ligt een kleed op de grond. Kleurig beschilderd keramiek hangt naast de vensters en de ramen zijn beplakt met bont folie. Manshoge spiegels vermenigvuldigen het effect van deze veelvuldige kleurigheid. In het boek Sproken (waarvan er drie drukken op tafel liggen in de museumzaal) verklaart Van der Haak dat ze, voor de digitalisering van het ontwerpproces zijn intrede deed, twee spiegels gebruikte om haar schetsen om te toveren tot een herhalend ritme. Ook zegt ze in haar toelichting dat ze als kind al gefascineerd was door sprookjesboeken en niet kon wachten tot ze in de bibliotheek weer nieuwe vertellingen kon gaan ontdekken. “De hoofdletter van ieder hoofdstuk was als een sprookje op zich, maar natuurlijk ook de grote gekleurde platen waar zoveel op te zien was.”
De speelsheid van een kindergeest lijkt een grote invloed te hebben gehad op de tentoonstelling. De oplettende kijker ziet zowel in het boek als de museumzaal wezens opdoemen uit de weelde van patronen: een fee uit mystieke vertellingen, een ridder met vurige ogen en een paard dat de prins naar zijn jonkvrouw bracht. ‘Alles heeft een ziel.’ Het is een grote ontdekkingstocht waarin geldt: hoe langer je kijkt, hoe meer je ziet. Sproken/Fairytales is een beleving, het boek is als de verhalenbundel van de Gebroeders Grimm. Rennende, gillende kinderen zijn in de tentoonstelling geen storende factor; Van der Haaks visuele geweld overstemd alles. Waar een klinische white cube vraagt om volledig concentratie, eist Sproken/Fairytales enkel een gezonde nieuwsgierigheid en een vleugje fantasie.
Sproken/Fairytales is in het Gemeentemuseum van Den Haag te bezoeken tot en met 31 januari 2016. Zie hier een preview van deze duizelingwekkende tentoonstelling.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl