in de ontreddering de kalmte bewaren
37 kunstenaars reageerde in de tentoonstelling ‘In de ontreddering de kalmte bewaren’ op de laatste nooit verstuurde onvoltooide brief van Vincent van Gogh bedoeld voor zijn broer Theo. De brief ruste in zijn broekzak toen hij zelfmoord pleegde. Van Gogh refereert in zijn onvoltooide brief aan zijn schilderijen die ‘in de ontreddering de kalmte bewaren.’ De brief eindigt met de zinnen: ‘Wel, mijn werk, daarvoor riskeer ik mijn leven, en het heeft me de helft van mijn verstand gekost, […] Maar wat wil je […]’ Hier houdt de brief op.
De deelnemende kunstenaars schreven allen een brief terug en maakte daarbij een werk voor de tentoonstelling. Motley selecteert vier brieven met de daarbij horende werken die iets zeggen over van Gogh, over de desbetreffende kunstenaar, maar ook over de tijd waar wij nu in leven.
Kinke Kooi
Beste Vincent,
Jij schrijft dat het niet gemakkelijk is om een kind op te voeden op de vierde verdieping.
Ik ben het met je eens, zeker als je ook nog kunst wilt maken. In een vorige brief schreef je dat het voor jou niet te combineren zou zijn.
Toch heb ik besloten om het beide te kunnen. Wat ik heb ontdekt is dat het er om gaat het een niet belangrijker te vinden dan het ander, maar het als een eenheid te zien.
Daardoor ben ik me gaan afvragen wat voor vorm zorg zou kunnen hebben als ik het teken. (Het Engelse woord ‘care’ vind ik eigenlijk mooier: zorg klinkt zo zorgelijk en ‘care’ zie ik meer als betrokkenheid).
De support die Theo jou geeft, en andersom ook de betrokkenheid die jij bij hem voelt, zou ik ook wel eens willen tekenen.
Soms denk ik wel dat in iedere vorm van zorg ook pijn zit: ergens houd je elkaar ook vast. Maar tegelijkertijd is dat vasthouden en vastgehouden worden ook steungevend en heel fijn.
Liefs,
Kinke
Marc Mulders
Waarde Vincent,
Weet dat de stuiptrekkingen in je verf-
brouwsels,
in je boom-slang-wortels,
en in
je
zonnestralen-
tentakels,
altijd door
zullen woekeren,
en ondergraven, die fundamenten van al wat vals is,
en doen verstikken eenieder die een schaduw werpt
op de Schepping,
en dat
jouw penseelslagen tot in
lengte van dagen de opeenvolgende seizoenen zullen aankondigen.
Marc
Mischa Andriessen
Waarde Vincent,
Steeds wanneer ik in Den Haag in de buurt van de Plaats kom, moet ik aan je denken. Daar werkte je bij Goupil, in de kunsthandel van je oom; dat heet: Hij betaalde je niet om klanten lastig te vallen met morele vraagstukken, moest toegeven dat je vol vuur over kunst sprak, maar ook vaststellen dat geïnteresseerden dikwijls van een vrijwel zekere koop afzagen omdat je hen zenuwachtig maakte, je hen wegjaagde wanneer je weer eens met priemende blik over hogere waarden praatte en ze na verloop van tijd vanwege je trillende lippen en geheven vinger begrepen dat je het niet over handel had.
Zie je het niet? vroeg je oom, wanneer hij je weer eens apart nam. Nee, antwoordde je in eerlijkheid. Wil je het zien? vroeg hij vervolgens, daar dacht je in je kleine woning aan de Lange Beestenmarkt dan tot diep in de nacht over na. De volgende dag kwam je nog bleker en met nog holler ogen in de zaak en herhaalde alles zich, zij het een fractie feller dan voordien.
Terwijl ik dit schrijf, waarde Vincent, staan tal van kunstbeurzen op punt van beginnen. In Venetië is de Biënnale. De kunst gaat daar weer over de wereld, schrijven de kranten, die doorgaans vooral over de waarde van kunst berichten. Nu even niet, zo lijkt het afgesproken, de rijen hebben zich gesloten, kunst kan kapitalen kosten én maatschappelijk relevant zijn, zo wordt nu uit zelfbehoud gedacht. 250 miljoen werd recent voor een enkel schilderij betaald, dat geld zou met zekerheid weldadiger kunnen worden besteed, velen kunnen helpen, maar dan kan die exorbitante handel toch nooit waardenvrij zijn? of is dat een vraag uit een voorbije tijd?
Je zei de kunsthandel vaarwel, toog naar de Belgische mijnen in de Borinage, daar waren ze het armste, daar moest de geestelijke nood het hoogst zijn, dacht je, maar zo werd je verzekerd, je dacht verkeerd. Je wordt daar nu een jaar lang herdacht, de mijn is een museum, de huizen worden opgeschilderd, allemaal dezelfde gele kleur, die ze ooit hadden, vast ook al in jouw dagen daar. Een opgewekte kleur als tegenwicht voor treurnis, maar meestal werkt het andersom, maakt de intense somberte juist elke sprankeling mat. De straten zijn trouwens nog altijd breed en geasfalteerd, een kanon zou zo eenvoudig in stelling kunnen worden gebracht wanneer de mijnwerkers zich tot een opstand zouden laten bewegen, maar dat is nagenoeg iedereen vergeten.
Waarde Vincent, je preekte daar, tot de vijandige reacties op je welgemeende woorden je opnieuw teveel werden, de twijfels over het nut van je geestdrift wederom verwarring stichtten. Kunstenaar was je vanaf toen, volledig, zonder voorbehoud. Zulks dankzij je broer Theo, een handelaar met een hart, die je grillen begreep en in je levensonderhoud voorzag en daaraan geen onterende beperkingen verbond. Weet je trouwens Vincent, dat eerdaags de uitspraak is in een rechtszaak die een Nederlandse verzamelaar tegen een Deens-Vietnamese kunstenaar heeft aangespannen. Het gaat van beide kanten over je woord houden en de zucht naar geld. Wat zou ik graag jou en je broer daarbij als deskundige getuigen hebben gehad.
Alle goeds,
Mischa Andriessen
Roos van Haaften
Amsterdam, 2 juni 2015
Waarde Vincent / [je bent in cement gegoten]
Ik heb google street view afgespeurd naar de plek waar jij bent doodgegaan. Ik trof aan: een leeg fabrieksterrein aan de Oise.
De Portland-cementfabriek werd gebouwd in 1913. Een tarweveld (waar jij bent neergeschoten) ging plat. Krijt en klei werden vermalen tot cement.
Portland was slim in reclame (jij niet!). Ze drukten ansichtkaarten met foto’s van de fabriek. Ze gaven ze als bestelformulier aan klanten van over de hele wereld. Je kon erop aankruisen wat je wilde: een ton van dit, hoe fijn, hoe wit grijs. De kaarten kwamen altijd aan (voorgedrukt adres, port betaald).
Van die ansichtkaarten wemelt het. Tegen die productie kunnen zelfs jouw schilderijen niet op.
We missen je, Vincent. (= pathetisch) (&niet helemaal waar). Het landschap dat jij zag en tot schilderij maakte, is ansichtkaart geworden.
Met groet,
Roos van Haaften
De expositie is helaas afgelopen, maar wereldwijd kunnen kunstenaars via deze link nog aanhaken bij het online project Posted… non posted en een brief schrijven aan Vincent van Gogh.
Lees hier alle brieven terug.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl