De ondoorgrondelijke zielenreis
/*–>*/
Hemel en hel; twee tegenstrijdige werelden waar de mens al eeuwen door in beslag wordt genomen en waar we tegelijkertijd tot op heden geen enkel vat op hebben. Het feit dat we niet weten wat ons na het leven te wachten staat, is een grote onzekerheid in het menselijke bestaan.
/*–>*/
Dwalend beweegt het lichaam in een dromerige, onbepaalde omgeving. Een kleurrijk universum waarin geen onderscheid is tussen mens en natuur. Bloemen, planten, wolken, de binnenkant van een mond, een hoek in het lichaam; wat is nog het verschil? De puur blauwe ogen, de rossige huid met sproeten en het rode haar zijn naakt en zuiver tastbaar met het oog. Alle natuurlijkheid lijkt in zijn oprechtheid niet meer van onze wereld te zijn. Poriën en lichaamslijnen creëren het reliëf van een huidlandschap, waarop onze ogen zich bevinden. Vingers strelen boomschors en planten, tepels vormen levende bergtoppen, een vrucht fijngeperst door borsten laat rode lava stromen over de rauwe stenen; de licht erotische beelden bespeuren lust en vertonen een bedwelmde wereld. Abstracte vormen en kleuren verwikkelen zich uiterst intens; alleen sensuele esthetiek resteert.
Gruwelijke figuren slepen levende lichamen door het bos van speren met bovenop afgehakte mensenhoofden. Klauterend de rivier door en half gemarteld de berg en trappen op, komen gevangenen aan bij een oude Griekse tempel. Op het dreigende en donkere landschap vinden krankzinnig, gruwelijke slachtpartijen plaats. Een uitspatting van horror en geweld waarin iedereen elkaar afmaakt. Een festijn van afschuw: mensen met twee hoofden, zombies, SS’ers, niet menselijke wezens, maskers van varkenskoppen, een meer van lijken. De sombere, duistere rotsgebieden met moordende creaties tonen een voelbare vernietigingswereld, waaraan de beste horrorfilm zelfs niet aan kan tippen.
In de tentoonstelling Heaven, Hell & Earth worden de hemel, hel en de aarde op een bijzondere wijze uitgebeeld. In de video-installatie Homo Sapiens Sapiens van Pipiloti Rist kijkt te bezoeker ontspannen, vanaf een bed, letterlijk omhoog de hemel in. Het naakt verwijst naar het scheppingsverhaal: de onschuld van de mens. Tijdens de biënnale van Venetië in 2005 werd dit werk om deze rede niet getolereerd en verboden door de katholieke kerk. De visualisatie van het poëtische, gelukzalige paradijs roept, samen met de psychedelische muziek, een ultiem high gevoel op.
Fucking Hell van het Britse duo Jake en Dinos Chapman toont negen vitrines van 1 bij 2 meter waarin de meest vreselijke werelden, bewoond door miljoenen modelfiguurtjes, worden geënsceneerd. Op elke centimeter gebeurt iets waardoor kwelling plaats maakt voor fascinatie voor het enorme minuscule werk van de kunstenaars. Als een soort opperwezen kijkt de bezoeker vanuit een veilige positie achter het glas naar de Goya-achtige horrortaferelen. Zij lijden en jij niet, een vreemde opluchting volgt; gelukkig sta ik daar niet.
Waarom leven we? Waarom zijn we hier? Wat is onze bestemming? Vragen die ons zo nu en dan naar de keel grijpen. Weten waarvoor we leven, geeft zin aan het leven; iets waar we allemaal naar verlangen. In de huidige westerse maatschappij, waarin geloof geen vanzelfsprekende rol meer speelt in het dagelijkse leven, worstelen we in een eeuwige strijd met het ongrijpbare leven. Reïncarnatie, een hiernamaals, een hemel en een hel geven een idee over het leven na de dood, het biedt houvast. Na de uitspraak van Friedrich Nietzsche in de 19de eeuw: ‘God is dood’, is het denkbeeld omtrent de wereld en het leven totaal veranderd. Hij geeft hiermee aan dat het grote kader waarbinnen men het leven op aarde kon plaatsen, grotendeels weg is gevallen. Voor velen bestaat er geen God meer die gebeurtenissen van zin voorziet; een verval waarin alles zijn waarde kan verliezen. Er volgt een wereld waarin ratio de overhand krijgt en als enige waarheid wordt erkend; handelingen en objecten worden ontdaan van gevoel, mythes en magie. Meerdere filosofen zoals Jean-Paul Sartre en Albert Camus bevestigen de zinloosheid van het leven. Het bestaande feit dat de mens leeft op de wereld, geeft desalniettemin een mogelijkheid om zelf zin te scheppen. De mens kan met zijn daden zelf betekenis geven aan het eigen leven; een visie die vandaag de dag wellicht over het algemeen aanwezig is. Het doet een grote aanspraak op het individu en zijn verantwoordelijkheid voor zijn eigen leven, waarin een hoger collectief doel naar de achtergrond drijft.
De hemel en hel waarin men na de dood in zou belanden, krijgen in de huidige wereld tot op zekere hoogte een plek, namelijk het leven waarin we zowel goed als kwaad ervaren. Hemel en hel; twee uitersten, die tegelijkertijd een soort evenwicht vinden in onszelf op de vertrouwde aarde.
Het leven op de aarde is bovendien een eindeloos cyclisch proces: geboorte, leven, dood. Gabriel Lester toont in zijn video-installatie Aeon een bloedstollend autospel dat in India een populaire kermisattractie is, waarbij bestuurders in auto’s in een houten ton de zwaartekracht trotseren door er verticaal in rond te rijden. Het werk toont de oneindige cyclus van tijd en het leven. Op de achtergrond is een voice-over te horen van een van de speldeelnemers die zijn visie op de (on)zin van het fysieke leven op aarde uitspreekt. ‘Eating, shiting, living, dying. Life repeats itself. When I died, I realized I have died before. Did I fall asleep and did I wake up or did I die and have I been born again?
Bezoek Heaven, Hell & Earth in het Stedelijk museum ’s Hertogenbosch tot en met 15 januari 2017.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl