De onbekende Hans van Dijk
Zeven abstracte werken vullen de linkerwand van de zaal in Witte de With Center for Contemporary Art. Het zijn schilderijen met kruisjes erop die samenkomen in een patroon. De schilderijen zijn sober van kleur en vormen een evenwichtige samenhang. Ding Yi maakte deze werken in het begin van de jaren `90. De jaren dat abstracte kunst in China nog geen plek kende en zijn werk niet werd erkend. Er was echter een Nederlander die Yi stimuleerde en waardeerde. Hans van Dijk, een man die niet weg te denken is uit de Chinese hedendaagse kunstwereld, maar in Nederland totaal onbekend is.
Aan de rechterkant van de ruimte hangen ook werken met kruisjes. De doeken zijn nu groter, feller van kleur en meer uigesproken. Deze werken heeft Ding Yi gemaakt een aantal jaar na de dood van Hans van Dijk, als eerbetoon en dank. Waar links het werk nog gemaakt is door een ingetogen ongewaardeerde kunstenaar zie ik rechts een kunstenaar met zelfvertrouwen en enthousiasme. Het is bijzonder om in één ruimte de groei en verandering van één kunstenaar te zien. Dat Hans van Dijk bijgedragen heeft aan deze groei en dat dit representatief is voor de Chinese hedendaagse kunstwereld laat Witte de With prachtig zien in de tentoonstelling Dai Hanzi: 5000 artists.
In de meeste zalen is werk te zien van Chinese kunstenaars waarmee Hans van Dijk nauw samenwerkte. De rol van Hans in deze samenwerking is iedere keer anders. Van curator tot kunsthistoricus en van galeriehouder tot mentor. Er is ook veel archief materiaal tentoongesteld. Ik zie foto’s die Hans maakte van de bevolking, kaarten die hem brachten naar de kunstenaars en boeken die hij las over Chinese meubels. Hij heeft zich laten onderdompelen in de cultuur en leerde zo het land kennen.
Toen Hans van Dijk in de jaren tachtig in China kwam bestonden er nog geen galeries of musea voor hedendaagse kunst en minder dan 300 hedendaagse kunstenaars waren actief. Hans zocht deze kunstenaars op en wilde hen een podium geven, ze moesten gezien worden. Hij gaf ze deze podiumplek zonder zelf op de voorgrond te treden. Deze belangrijke maar ontroerende schaduwpositie van Hans zie ik terug in het werk van Zhang Peili. Er hangen een aantal teksten aan de muur geschreven in het Chinees. Het is een conceptuele gebruikershandleiding uit 1987. Precies daaronder staat een vitrine met dezelfde gebruikershandleiding geschreven in het Nederlands door Hans. De vertaling laat zien dat Hans in dienst stond van de Chinese kunstenaars en de bijzondere werken eruit kon halen, archiveerde en vertaalde. Dit is tenslotte een van de eerste Chinese conceptuele werken ooit gemaakt.
In veel zalen kom ik het werk van Liu Ding tegen. Hij laat Chinese popliedjes horen uit een kleine vierkante box. Vrolijke gekke nummer waarvan ik de tekst niet versta. De nummers brengen het tijdsbeeld van eind jaren negentig met zich mee. De tijd waarin van Dijk Liu Ding de ruimte gaf om zijn vroege werk te exposeren. De dankbaarheid en de heimwee voor en naar van Dijk wordt zichtbaar in dit werk dat hij speciaal maakte voor Witte de With.
Archiveren zoals Hans al deed bij het werk van Zhang Peili heeft hij veel gedaan. Meer dan vijfduizend keer. Halverwege de tweede verdieping hangt een projectie die me doet denken aan de huisstijl van een van de eerste Microsoft versies. De projectie is Van Dijk’s belangrijkste nalatenschap voor de Chinese kunstgeschiedenis. Het is een archief waarin meer dan vijfduizend namen van Chinese kunstenaars staan die zijn geboren tussen 1880 en 1980. Om politieke redenen ontbreken vaak jaren en personen uit de Chinese geschiedenis. Met deze database laat Van Dijk zien dat hij dergelijke censuur heeft ontdoken in dienst van de jonge belangrijke Chinese makers van die tijd.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl