De Melancholieke Metropool
Het is 12 maart 1932.
Het is 12 maart 1932 en het regent.
Het is 12 maart 1932, het regent en het is rustig op straat.
De schemer treedt in en zet de stad in een duister licht. Aan, uit, aan, uit, aan, uit. De lantaarnpaal op de hoek is kapot en geeft een grimmig, knipperend schijnsel op het fraaie monumentale pand. Mensen lopen langs elkaar, maar mijden elke blik. Ze leven langs elkaar heen.
In het park leunt een man tegen een boom, hij draagt een nette jas, glimmende net gepoetste schoenen en een bolhoed. Het is koud buiten. Zowel de rook uit zijn pijp, als zijn adem wolken zijn goed zichtbaar. Langzaam vervagen ze in de lucht, maar weg gaan ze nooit, want er komen steeds nieuwe bij.
De laatste trein arriveert op het station. Drommen mensen stappen uit en lopen in een stroom over de trappen naar beneden. Eenmaal beneden verspreiden ze zich in kleinere uitlopers en verplaatsen zich naar het metrostation, over de straten, door mistige steegjes richting hotels, cafés en huizen.
Een zwerfhond is op zoek naar afval. Een taxi rijdt voorbij. Er waait een stevige wind en er vliegt van alles door het park. Een dronken man zwalkt aan de andere kant van het hekwerk. Achter de donkere regenwolken verschijnt af en toe de maan. De meeste huizen hebben hun licht gedoofd.
De nacht is aangebroken.
De stad is een plek die voortdurend onderhevig is aan veranderingen. De moderne metropool geeft nieuwe zintuiglijke ervaringen, wolkenkrabbers, de snelheid van het verkeer en eindeloze winkelboulevards zijn veelgebruikte thema’s binnen de moderne kunst. Maar dit is slechts een kant van de medaille. Terwijl vele kunstenaars, fotografen, filosofen en schrijvers de technologische ontwikkelingen, massaconsumptie, industrialisatie en het hiermee veranderende en steeds moderner wordende stadsbeeld verheerlijken, proberen de kunstenaars en fotografen uit deze tentoonstelling juist een andere kant van het leven in een grote stad te laten zien. Ze laten zich in hun werk leiden door de angsten die het met zich mee brengt, het gevoel van leegte die ze ervaren en geven vorm aan hun dromen en fantasieën.
De melancholieke metropool toont ons stadsgezichten uit de jaren twintig tot en met veertig. Foto’s, films, magisch realistische en surrealistische schilderijen en tekeningen voeren ons mee in geheimzinnige, eenzame en ontwortelde impressies. De kunstenaars proberen tijdloze beelden neer te zetten, om op deze wijze te ontsnappen aan de werkelijkheid, en soms zelfs terug te blikken naar het verleden. Ze laten de ‘magie’ van de dagelijkse wereld zien; zo worden openbare plekken als stations, waarvan bekend is dat zich er vaak een chaotische en drukke mensenmassa bevindt, in het melancholische stadsbeeld volledig leeg afgebeeld op het doek. Ook wordt moderne architectuur op een vervreemdende manier samengebracht met oude sculpturen en klassieke panden. Tevens zijn er veel nachtelijke stadsbeelden in het werk terug te vinden, waarin de bewoners zich hebben teruggetrokken in hun huizen en het duister dromerige, soms dreigende straatbeelden oproept.
Dezelfde mystieke beelden worden ook teruggevonden in de Franse en Belgische fotografie uit de late jaren twintig/dertig. Hoewel fotografie destijds vaak wordt ingezet als instrument om de onbevangen werkelijkheid te laten zien, wordt het ook veel ingezet bij surrealistische experimenten. De fotografen proberen in hun werk de vervreemding vast te leggen en met een andere blik naar de stad te kijken waardoor ze het surreële met het werkelijke samen laten gaan.
Ook filmproducties uit die tijd hebben een belangrijke rol ingenomen en worden op groot formaat afgespeeld in een verduisterde ruimte in de tentoonstelling. De stilte en schemering die er heerst brengt je precies in de juiste sfeer voor de melancholieke metropool. De stadssymfonie is een belangrijk genre in de jaren ‘20 en het kent dezelfde beeldtaal als de fotografie en de schilderkunst binnen deze expositie. De film heeft de mogelijkheid om meerdere beelden tegelijk te tonen en een volledig stadsbeeld te geven, met desolate buitenwijken, eenzame zwervende figuren en donkere regenwolken. Hier wordt het gehele verhaal bij elkaar gebracht, wat fascinerende beelden oplevert.
‘De Melancholieke Metropool – Stadsbeelden tussen magie en realisme, 1925-1950’ is tot en met 23 februari 2014 te bezichtigen in het Museum voor Moderne Kunsten Arnhem (MMKA). Neem voor meer informatie een kijkje op de website.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl