De kunstwerken die 2021 kleur gaven – volgens Kenneth Aidoo

Wat een geluk hadden we dit jaar om weer te kunnen genieten van de cultuur die er in Nederland aanwezig is. Want het duurt echt lang, deze pandemie waar wij nu al bijna twee jaar inzitten. Gelukkig is er voor mij altijd een penseel en een doek waarop ik mij kan uitlaten en de zon wederom in mijn leven kan laten schijnen. Ik wil niet te veel woorden kwijtraken aan het politieke, maar deze besteden aan de parels die ik dit jaar heb mogen bezichtigen in kunstwereld.

Ik ben zelf een jonge kunstenaar en ik heb heel veel lof voor mijn contemporaries. Want het is geen gemakkelijk jaar voor ons geweest en ook geen gemakkelijk periode. Met al het harde werk dat wij jongeren verzetten om een wereld te creëren voor de volgende generatie. Wij strijken onze mouwen op om een wereld te maken die voor ieder mens op aarde toegankelijk is en dat dit niet zonder kunst mogelijk zal zijn is een feit.

Ik moet veel lof geven aan de ontwikkeling en de vooruitgang van de kunstenaar Irieé Zamblé. Deze jongedame zorgt voor een goede verandering in de kunstwereld van Nederland door het portretteren van zwarte mensen en de wijze waarop zij hen afbeeldt. Het is de dignity en trots die ik erin terug kan vinden. Iedere keer wanneer ik naar haar werk kijk dan moet ik voor mijzelf even een moment rust nemen. Dat doe ik zodat ik mezelf herkennen kan.
De figuren die zij portretteert zouden mijn naasten kunnen zijn die zich zo blootgeven en zich niet anders voordoen, maar zichzelf laten afbeelden zoals ze zijn. Het is die black gaze en de vrijheid: neem mij zoals ik ben of anders niet. De taal die Zamblé spreekt met het penseel en haar kleurgebruik brengt het geheel zo naar voren. Absurde beelden vind je hier niet, het is een thuiskomen waar het hart van gaat glunderen.
In het werk van Zamblé getiteld  “She walks like a lion” spat de fierceness van het doek af en het eigenaarschap dat eruit spreekt laat de beker overvloeien. Dit is het soort werk waar een vader zijn dochter met opgeheven hoofd naar zal laten kijken en dat jonge meisje van zes zal het werk omhelzen. Ik zie hoe Zamblé haar talenten inzet om het verhaal te vertellen dat zij in haar hart draagt. En zij maakt daar heel veel mensen blij mee, er gaat een positieve stroom van uit.

In 2021 zijn wij, de jongvolwassenen, gaan kijken wat de strijd tegen het ongelijk in de wereld en in Nederland voor ons heeft gedaan. We bestrijden het racisme. De dood van George Floyd en Brianna Taylor, Ahmad Arbery. Don’t forget them and keep on saying their names. Een plek waar ik deze strijd terug kon vinden was in Galerie Ron Mandos tijdens de solo van Esiri Erheriene-Essi “I am here because you were there”.
Het werk van de Nigeriaans-Brits Erheriene-Essi is voor mij adembenemend. Ik kwam het voor het eerst tegen tijdens de Prix de Rome in het Stedelijk Museum en mijn hart maakte destijds ook al overuren om de liefde die in het werk was gestoken te kunnen begrijpen. Ik was verguld dat er een artiest als haar zich in Nederland schuilhield en dat er plek voor haar was in het Stedelijk Museum. Wanneer er een glimp wordt vertoond van de genialiteit van zwarte kunstenaars denkt men dat er geen animo voor zal zijn, maar het tegenovergestelde is waar.  Dat heeft Erheriene-Essi meer dan genoeg bewezen met deze expositie.
De huistaferelen die ik herken met afbeeldingen van de Black Panther, “For every pork chop, there is a frying pan” en het etentje op het doek “A Memorable Moment, 2020” waarbij wij Malcolm X zien, geven zoveel voldoening. Het was een expositie die meer dan een keer bezocht moest worden om het geheel goed tot me te kunnen nemen.

De tentoonstellingen met kunstenaars van Afrikaanse komaf of de Afrikaanse diaspora en met de onderwerpen die daarbij te zien zijn komen langzamerhand op in Nederland. Het is beter laat dan nooit, maar toch een gemis voor de kunstwereld die in dit land huist. Want wat als Marian Duff van OSCAM (1) het initiatief niet had genomen “BLKNWS” van Kahlil Joseph te etaleren, dan was de video-installatie aan mijn neus voorbij gegaan. En met de reisrestricties hadden we het ook niet buiten Nederland kunnen zien.
Het was daarnaast de moeite waard om een rit te maken naar het Bonnefanten in Maastricht waar ik ook andere installaties van Joseph heb gezien en waar ik zeer van heb genoten. Dit museum heeft trouwens ook “BLKNWS” getoond, toch heeft het meerwaarde om dit kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost tegen te komen.
Zwarte kunst is een belevenis, het is leven dat gezien moet worden. Daarom spat het er vanaf. Het zijn de emoties die los komen door de zelfherkenning.

Mitchell Esajas, Jessy de Abreu, Imara Limon, Amal Alhaag, Rita Ouédraogo, Marian Duff, Zippora Elders zijn maar enkele van de curatoren die hard werken om de kunstwerken van zwarte kunstenaars te exposeren in Nederland. Het is dankzij deze talenten dat er podia gevonden en gecreëerd worden zodat deze verhalen het daglicht mogen zien. Mijn dankbaarheid voor hun inzet en expertise is heel hoog en de waardering voor het harde werk dat zij dagelijks aan het verzetten zijn, daar kunnen woorden moeilijk uiting aan geven. Hulde voor het feit dat zij de scope van bezoekers die cultuur ervaren, verbreden en daarbij ook de bezoekers uit de diaspora aanspreken. Ik blijf uitkijken naar hoe zij mij in de toekomst zullen blijven verrassen.

Last but not least, de komst van Hama Gallery is een verademing voor het kunstlandschap in Nederland. Het is niet gemakkelijk om dat te verwezenlijken en daarom alle respect voor Nina Hama die het initiatief heeft genomen om deze stap te wagen, maar ook heeft ingezien wat voor impact dit zal hebben op de carrière van menig kunstenaar van kleur. Want net als instituten en plekken als The Black Archives en OSCAM, is er een plek bijgekomen waar meer aandacht geschonken wordt aan de kunstenaar van kleur, met name voor vrouwelijke kunstenaars zal dit een goede zaak zijn.
There is no need to bring your chair to the table if you can build your own. Ik wil graag dat de gerenommeerde instituten hun denkwijze aanpassen en zich bewust worden van het talent dat er in dit land aanwezig is. Want het is voor hen zeker een gemiste kans als die kunstenaar in Nederland huist en hier nauwelijks getoond wordt, maar in het buitenland de hemel in wordt geprezen. Ik zie Hama Gallery hetgeen doen waar menig instituut toch nog wat huiverig voor is en dat het hen wel lukt om die brug te vormen tussen jong, oud en zwart en wit.

Ik excuseer me bij voorbaat nu oprecht tegenover de kunstenaars die ik niet heb weten te belichten, maar weet dat jullie allen in mijn hart zitten en dat het werk dat van jullie handen afkomt mij zeer dierbaar is.