De dialoog tussen het schilderij en de schilder — in gesprek met Pepi Schikowski

Eigenlijk wel, maar in de eerste jaren op de HKU heb ik ook met andere media gespeeld. Pas tijdens de pandemie heb ik me volledig op het schilderen gestort. Je moet je praktijk er volledig aan wijden, onder andere door te begrijpen uit welke traditie het voortkomt. De schilderkunst is een veeleisende minnares. Als je je wil verdiepen in het medium schilderen, moet je de touwtjes met andere media doorknippen. De directe manier van werken spreekt me enorm aan: je hoeft maar een veeg op het doek te zetten en het resultaat knalt eruit.

Ik weet niet of ik mijn niche al wil definiëren. Wel heb ik een bepaalde aanpak die kan worden opgevat als een ‘niche’ wat betreft mijn werkmethode. Ik werk energiek en snel. Als ik te lang over een doek doe, wordt het stug. Afhankelijk van het schilderij, werk ik zowel met gecontroleerde snelheid als met een losse toets wat het proces heel speels maakt. Plezier hebben is voor mij het meest gewenste doel tijdens het schilderen.

Als je ergens plezier in hebt, kun je er goed in worden. Je moet jezelf uitdagen, waardoor plezier maken ook met worstelen gepaard gaat. Sommige schilderijen verslappen door een serieuze aanpak waar diezelfde schilderijen floreren wanneer je ze experimenteel en ironisch benadert. Met de kracht van speelsheid en ironie kun je je verzetten tegen een instituut als de kunstacademie.

Dagelijks maak ik in vijf seconden schetsen op A5 van dingen die me opvallen, zoals details van bestaande schilderijen. Ik werk verder op de schetsen die in mijn atelier rondslingeren. Hoe kan ik een krabbel uitwerken op het canvas en vooral: werkt het oorspronkelijke idee dan nog? Meestal probeer ik een schilderij in een sessie van ongeveer twee uur af te maken, als in een suikerroes. Het in korte tijd produceren komt ook voort uit de verwachtingen vanuit de studie. Daar moet je gelijk over je werk praten en reflecteren op wat je hebt gemaakt. Ik heb het geduld niet om langzamer te werken.

Zeker, ik schilder voornamelijk met olieverf en daar zijn meerdere redenen voor. Een ervan is dat het voortkomt uit een lange traditie die me enorm fascineert. Werken met olieverf is moeilijker dan met acrylverf vanwege de rijke textuur en de mogelijkheid om pure kleuren te mengen op het doek zelf in plaats van vooraf. Olieverf dwingt je ook om op een gegeven moment te stoppen. Vergeleken met acryl heb je niet eindeloos de mogelijkheid om lagen toe te voegen. De olieverf spreekt in al zijn beperkingen tot je, waardoor er sprake is van een dialoog tussen het schilderij en de schilder.

Zoals ik al zei, is het een continue dialoog met het werk, zowel in materiaal als in narratief. De schilderijen leren me om te gaan met onlogisch kleurgebruik, maar ook met eenvoudige composities.
In What we hear from the forest (working title) (2021) is de figuur niet opgesloten in de achtergrond, maar zweeft hij in het beeld. Dat surreële aspect vind ik sterk en overtuigend. Het schilderij communiceert tijdens het maakproces welke kleuren of composities ik kan gebruiken. Door een lik verf op het doek te plaatsen, gebeurt er vaak iets onverwachts: het geheel wordt ruw of glad, contrasterend of monotoon. Op een gegeven moment is het doek verzadigd, zowel qua hoeveelheid verf als qua compositie. Uiteindelijk gaat het om het bereiken van voldoening en overtuigingskracht. Ik heb het gevoel dat dat moment bij elk schilderij anders is, op een bepaald moment ‘weet’ je gewoon dat ‘het’ er is. Het kan ook zijn dat er juist iets lijkt te ontbreken, wat ook interessant kan zijn.

Het voelt als tijdsverspilling om te pogen het onderwerp van mijn schilderijen te benoemen. Ik vind het belangrijker om de toeschouwer de ruimte en het vertrouwen te geven om zelf een verhaal te creëren: ik roep vragen op zonder een definitief antwoord te geven, waardoor er een bepaalde mate van mysterie ontstaat en nieuwsgierigheid wordt aangewakkerd.
Natuurlijk zijn er verschillende thema’s die als rode draad door mijn werk lopen. Momenteel vind ik het interessant om al schilderend te onderzoeken hoe ik vormen kan reduceren. Zo kwam ik tijdens het afstuderen op het aardappelmannetje, een soort Humpty Dumpty figuur. Voorheen werkte ik met smileys als directe vertaling van non-verbale communicatie; na het afstuderen ben ik oude cartoons gaan bekijken en toevallig heb ik gisteren een personage uit Mario Kart laten tatoeëren op mijn bovenbeen: er is iets heel interessants aan de behoefte om alles te vermenselijken — iets onmenselijks zo menselijk mogelijk maken — of het nou een boom of een object is.

De grafische elementen plaats ik zodat ze de drager van het beeld worden. De ogen van de toeschouwer navigeren als vanzelf naar de tekst en kunnen daardoor ook sturend zijn en bepalen welk gedeelte van het schilderij de aandacht krijgt. Datzelfde geldt voor de werktitels die ik aan de schilderijen geef. Die kunnen misleiden waardoor je als kijker het spoor bijster raakt of er juist overduidelijk en confronterend dik bovenop liggen.

Ik leef nu tijdelijk in verstrooide chaos. Mijn werken staan in een opslag in Utrecht, mijn meubels staan bij mijn ouders in Keulen en ik woon in een vrijwel lege kamer in Berlijn met een tas vol willekeurige kleding. Vandaar dat ik me voorlopig richt op het landen in deze stad, het zoeken naar een atelier en een baan. In september heb ik een tentoonstelling bij Marian Cramer Projects in Amsterdam. Als ik daarvan terugkom, hoop ik aan de slag te kunnen met het maken van nieuw werk. Ik wil ontdekken wat voor effect de nieuwe leefomgeving heeft op mijn schilderijen. Het wordt een periode van het verkennen van de Berlijnse kunstscene. Ondertussen ben ik me ook aan het voorbereiden op de aanmelding voor een master in schilderen in Hamburg waar Abel Auer doceert. Auer maakt kleurrijke schilderijen van kleine taferelen waarin van alles kan gebeuren zonder beperkingen van de zwaartekracht of andere natuurkundige wetten. Op een dag wil ik ook toelating doen bij De Ateliers vanwege het netwerk, de studievoorziening en het beschikbare budget. Maar dat is voor later, ik wil niet te ver in de toekomst kijken aangezien er zich onderweg zoveel kansen kunnen voordoen.