De ‘Amsterdammers’ van Maarten van der Kamp

De foto’s die Maarten van der Kamp maakte op straat zijn eindelijk gebundeld in een fotoboek, de Amsterdammers, die twee weken geleden werd gelanceerd door Das Mag en Top Notch. Het is een ode aan het straatbeeld van Amsterdam geworden – in het boek zien we zwart-wit foto’s van inwoners en toeristen in Amsterdam, etend, rokend, zoenend. Van der Kamp koos herkenbare en populaire plekken in Amsterdam zoals de Dam, het Spui en Rokin, de Munt, de Nieuwmarkt en het Centraal Station. Het zijn vluchtige momenten die hij vastlegt – de mensen zijn ergens onderweg naartoe. Klik, flits, even is er een blik van herkenning of opmerkzaamheid, en dan gaat Van der Kamp door.

Maarten van der Kamp, de Amsterdammers (2016)

Maarten van der Kamp, De Amsterdammers (2016)

Het werk van Van der Kamp doet denken aan het boek Amsterdam! van Ed van der Elsken. Dit boek werd in 1979 uitgegeven en geeft het straatbeeld van die tijd weer. Van der Elsken was de stadsfotograaf van Amsterdam. Zo fotografeerde hij graag het alledaagse leven in zijn stad, in gewone buurten zoals de Nieuwmarkt, de Pijp, de Jodenbuurt en Kattenburg. Zijn eveneens zwart-wit foto’s zijn prachtige observaties van de vrije tijdsgeest van toen. Hoe Amsterdam toen bruiste. Wat leert de Amsterdammers ons dan over het Amsterdam van nu?

Van der Kamp legt met name toeristen vast, maar er komen ook inwoners van Amsterdam voorbij, veelal op een voertuig. Zo zie je op een foto een meisje fietsend haar haar borstelen, jongens op een scooter met een doos Amstelbier, vaders en moeders met kinderen achterop de fiets. Wilde van der Kamp eigenlijk een boek over het Amsterdam van nu maken? Zelf zegt hij hierover: ‘Mensen fotograferen wanneer ze zich onbespied wanen, dát vind ik interessant. In die zin gaan mijn foto’s niet over Amsterdam of over Amsterdammers. Mijn foto’s gaan over mensen die toevallig in Amsterdam zijn, en dan ook nog eens in een centrum dat alleen bewoonbaar is voor multimiljonairs, en platgelopen wordt door toeristen en mensen die overdag niets te doen hebben.’ De foto’s van Van der Kamp laten zien hoe het centrum van Amsterdam wordt overgenomen door toeristen, terwijl het Amsterdam van Van der Elsken een hippiecentrum is, levendig en gezellig. Waar Van der Elsken een fotoboek wilde maken over zíjn Amsterdam en haar vrije bewoners, houdt Van der Kamp zich bezig met de onverwachte momenten van de passerende mens op straat. 

Van der Kamp is zich bewust van de vergelijking met van der Elsken en zegt hierover: ‘Ik bewonder hem zeer, maar voor mij is zijn werk te romantisch, en dat heeft er vooral mee te maken dat zijn foto’s op mij te geënsceneerd overkomen’. Dit is inderdaad het grote verschil tussen de twee fotografen: Van der Kamp maakt voorafgaand aan een foto geen praatje met de mensen. Hij wil een rauw moment weergeven, een moment zonder communicatie – direct en dichtbij. Van der Kamp zet Amsterdam op een realistische manier neer. Zijn Amsterdam is ruiger en drukbevolkter, maar nog steeds herkenbaar. Wat het boek van Van der Kamp ons leert is dat de hoofdstad van Nederland een wereldstad is geworden, het centrum behoort niet meer toe aan de Amsterdammer. Het is overgenomen door de consumerende toerist . Maar er is meer: van der Kamp laat met zijn beelden zien dat het cliché van de individuele 21ste -eeuwse mens niet klopt in de straten van Amsterdam. Hij toont met de foto’s van de starende student, het verschrikte meisje op het kruispunt en het gulzig etende echtpaar dat we minder in ons zelf gekeerd zijn als de tijd misschien doet denken.

Maarten van der Kamp, De Amsterdammers (2016)

Ed van der Elsken, Amsterdam! (1979)

Maarten van der Kamp, De Amsterdammers, (2016)

Ed van der Elsken, Amsterdam! (1979)

Maarten van der Kamp, De Amsterdammers (2016)

Ed van der Elsken, Amsterdam! (1979)

Wil je weten hoe Maarten van der Kamp te werk gaat op straat? Kijk dan de film Maarten (2015) van Matthijs Diederiks en Rick Erfmann:
https://vimeo.com/139803984

De Amsterdammers, Maarten van der Kamp (2016). Uitgeverij Das Mag & Topnotch