Blessed are the disidentified

In zaal 7 en 8 van het Centraal Museum in Utrecht toont Lantink in een solotentoonstelling werk rondom thema’s als duurzaamheid en diversiteit. Duurzaamheid benadert hij door het hergebruiken van afgedankte kleding uit de industrie. Hij creëert daarmee bewustzijn bij de consument over de schadelijke, vervuilende effecten van mode door onze constante hebzucht naar nieuwe kleding. Daarnaast onderzoekt Lantink ook de sociale aspecten van de fashion industrie. Mode staat voor het uiten van je identiteit, maar door de grote hoeveelheid massa-geproduceerde kleding is het moeilijk in het hedendaagse straatbeeld diversiteit te ontdekken. We dragen steeds vaker met z’n allen geanonimiseerde kledingstukken.

De deur naar zaal 8 zit verstopt in de nok van het gebouw. De vloer en de muren zijn bedekt met zwarte kleding. Op een leesbaar label staat ‘HEMA’. Lantink heeft het shirt van de brandstapel gered. Zo verzamelt hij zijn materiaal: wat in de kledingindustrie niet verkocht wordt of zelfs op de lijst staat vernietigd te worden, vermaakt hij tot nieuwe, spannende, eigenzinnige ontwerpen. Op die manier ontstaat er een collectie waarin tegenstellingen elkaar aantrekken: een basic zwart T-shirt van HEMA wordt gecombineerd met fluwelen pofmouwen van een Stella McCartney colbert. Wat in het oog springt zijn de vijf hangende jurken in uitbundige kleuren, de stof lijkt over elkaar gedrapeerd met subtiele precisie. Lantink ontwierp deze stukken met oude voorraad (‘old stock’) uit het Centraal Museum in combinatie met bestaande ontwerpen van onder andere ontwerp duo Puck & Hans. In iedere hoek zie ik een niet eerder gezien element opdoemen.

Duran Lantink, installatie Post Black Friday, Centraal Museum, Utrecht / Ernst Moritz

In de installatie Post Black Friday bekritiseert Lantink de permanent terugkerende sale en de bijbehorende uitverkoopgekte. Lantink spreekt zich uit tegen de eindeloosheid van de koopverslaving door een verlaten shop-in-shop na de uitverkoop te tonen. In confronterend grote, rode graffiti staat er op de muur achter de installatie: “NO SPENDING THAT THEY DID WAS DONE WITH MEASURE”. De boodschap wordt versterkt door de audiofragmenten van scannende kassa’s. Het is een geluid waar je tijdens het afrekenen niet op let, maar op deze manier wordt de bezoeker met zijn neus op de feiten gedrukt: we kopen, blijven kopen, alsmaar kopen.

Op deze manier wordt de bezoeker met zijn neus op de feiten gedrukt: we kopen, blijven kopen, alsmaar kopen.

In de volgende ruimte wordt de aandacht getrokken naar een video-installatie, muziek schalt door de zaal. De experimentele film The Bargain Hunters, waarin de ontwerpen van Lantink in rap tempo getoond worden, kwam in samenwerking met onder andere modewebsite SHOWstudio tot stand. De film zorgt voor een overdaad aan kleur, snelheid en combinaties. De beelden benadrukken het hoge tempo en het inwisselbare karakter van de mode-industrie. De collagetechniek die Lantink zowel in zijn collecties als fotografie gebruikt, komt ook hier terug. De platen waarop geprojecteerd wordt versterken het effect van knippen en plakken. Ze hangen half over en achter elkaar waardoor er een vertekend beeld ontstaat waarbij je haast niet weet waar je moet kijken.

De aanwezige muziek gonst nog na en ik loop in gedachten langs wat in eerste instantie een groene oase lijkt. Niets is minder waar. Boven het groene rustpunt in de zaal hangt een slap, gerafeld doek en daaronder ligt een oude matras. Het is amper een bed te noemen en de oase blijkt een fata morgana te zijn. De afgedankte matras is realiteit en illustreert de werkelijkheid van transgender sekswerkers in Kaapstad, Zuid-Afrika.

Duran Lantink, Sistaaz of the Castle, Centraal Museum, Utrecht / Ernst Moritz

Samen met fotograaf Jan Hoek initieerde Lantink het project Sistaaz of the Castle. Het is alsof ik dat hoopvolle kasteel betreed. Het kasteel waarin transgender sekswerkers van de supportgroep SistaazHood centraal staan. Het leven op straat in Kaapstad maakt dat de Sistaaz creatieve keuzes maken om te leven en wonen met gevonden spullen. Lantink en Hoek raakten daardoor geïnspireerd en in nauwe samenwerking met de transsekswerkers ontstonden de droomlooks van de Zuid-Afrikaanse groep paradijsvogels. De creaties hangen tussen foto’s van het leven van de Sistaaz. De zaaltekst geeft aan dat er in Zuid-Afrika een groot taboe rust op transgenders waardoor zij vaak op illegale wijze moeten rondkomen van prostitutie. De combinatie van de droomcouture van de Sistaaz, de stemmen van deze dappere mensen, het textiel begroeid met groen, de tegenstelling en verrijking tussen de met kartonnen dozen beplakte ruimte binnen en de eerder genoemde fata morgana buiten, maken indruk.

Het leven op straat in Kaapstad maakt dat de Sistaaz creatieve keuzes maken om te leven en wonen met gevonden spullen.

Ik heb de deur van zaal 7 al achter me dicht horen vallen en ben halverwege de tweede trap wanneer ik besluit om te keren. Nog een keer de werken langs, in omgekeerde volgorde weliswaar, nog een keer in me opnemen welke onzichtbaarheden Lantink zichtbaar maakt. Via het kartonnen kasteel, langs de schijnoase achter glas, de experimentele film, de kater van de uitverkoop en de grote fotocollages kom ik opnieuw in de donkere ruimte terecht. Ineens valt het kwartje. Lantinks ontwerpen zijn het licht in de duisternis: uitgesproken fonkelende creaties die in schril contrast staan met de bevuilende, mensonterende en over geproduceerde mode-industrie waaruit ze zijn ontstaan.

Duran Lantink: Old Stock
13 jul 2019 – 27 okt 2019
Centraal Museum Utrecht