Ben ik nu een kunstenaar?

Het is augustus. Ik ben net afgestudeerd aan de Gerrit Rietveld Academie en zit aan de keukentafel bij mijn beste vriendin. Haar vader, die mij nog kent uit de tijd dat ik twee vlechten in mijn haar droeg, is een gevestigd Nederlands kunstenaar. Ik had me voorgenomen om hem om advies te vragen. Na de afstudeershow moet ik wennen aan de hoeveelheid vrije tijd. Ik kijk naar hem terwijl ik mijn theezakje uit mijn kop thee til en op een schoteltje leg. ‘Mag ik je wat vragen?’, zeg ik. Zonder zijn antwoord af te wachten ga ik verder: ‘Waar moet ik nu beginnen?’. ‘Begin met een stage of zorg voor vast inkomen. Zodat je ruimte hebt voor het maken van eigen werk’, zegt hij. Maar het advies wat me het meest is bijgebleven is: “Het leven als kunstenaar moet je niet zien als een sprint, maar als een marathon”.

Als je start op een kunstacademie weet je al snel dat een diploma geen garantie is voor succes: het is geen golden ticket voor erkenning in de kunstwereld. Bij een kunstopleiding is er daarnaast geen gerichte hoeveelheid leerstof die je moet beheersen, zoals voor een rechtenstudent die advocaat wil worden. De focus van het leerproces ligt op het uitdagen van de student om een eigen stem te ontdekken, een wereldbeeld te vormen waar jij achter staat als kunstenaar en als mens. Na het afstuderen aan de kunstacademie rijst dan dus de vraag: Ben ik nu een kunstenaar?

Als je start op een kunstacademie weet je al snel dat een diploma geen garantie is voor succes

En als het leven van een kunstenaar een marathon is, wat is dan de beste route?

Na het keukentafelgesprek besloot ik te willen praten met mensen die de kunstwereld goed kennen om zo wegwijs te worden. Ik sprak met twee van mijn afstudeerdocenten, kunstenaars Jay Tan en Becket Flannery, één van de directeuren van PlatformBK, Koen Bartijn, de directeur van Galerie Fons Welters, Nick Terra, en galeriehouder Jedithja de Groot van galerie dudokdegroot.

Waar te beginnen als je net afgestudeerd bent? Op de academie zelf, bij mij aan de Rietveld, wordt er geen standaard plan aangereikt. Dat het kunstenaarschap geen zeker bestaan is, daar zijn mijn beide docenten het over eens. Maar tijdens mijn opleiding hebben wij weinig over de toekomst na de academie gesproken. Jay Tan vertelt dat je met studenten kan bespreken waar ze mee te maken kunnen krijgen na het afstuderen, maar dat er geen echte voorbereiding bestaat voor de specifieke gevoelens die het met zich mee brengt, of dat er een standaard is voor hoe je hiermee omgaat. ‘Ieders reis is anders. Het is niet dat wij een klas kunnen doceren waarbij we alle potentiële ervaringen kunnen omvatten die je als kunstenaar mee gaat maken.’ Er zijn andere Nederlandse kunstacademies die gerichte marktcompetentie lessen geven, waarbij studenten geleerd wordt hoe zij een positie in de kunstmarkt kunnen verkrijgen. Dat kan positief zijn, omdat studenten dan beter weten hoe zij voeten aan de grond krijgen in de kunstmarkt. Maar er is ook kritiek: studenten verliezen mogelijk de open blik op de artistieke waarde van hun werk.

Waar te beginnen als je net afgestudeerd bent?

Mijn afstudeerdocenten wilden ons zo min mogelijk beïnvloeden voordat wij de kunstwereld zouden betreden. Becket Flannery verwijst naar de dokterseed van Hippocrates, hiermee aangevend dat hij naar zijn beste oordeel en vermogen les zal geven en nooit iemand kwaad zal doen. Met ‘iemand kwaad doen’ bedoelt hij dat hij een student niet wil beïnvloeden met zijn eigen positieve en negatieve ervaringen in de kunstwereld. De ervaring van iedere student na het afstuderen is volgens hem uniek. Er zijn zoveel verschillende manieren waarop je kunstenaar kan zijn.

Voor mijn docenten Jay Tan en Becket Flannery was het worden van kunstenaar een proces van ervaring opdoen en jezelf blijven ontwikkelen. Toch heeft het ook te maken met erkenning van je kunnen door anderen, zegt Flannery. ‘Op een bepaald punt kom je erachter dat anderen je erkennen als kunstenaar en dat helpt om jezelf ook zo te zien. Dat is belangrijk. Misschien dat je dan over het gevoel heen kan stappen dat je maar doet alsof, waarvan ik denk dat dit veel mensen beïnvloedt.’ Nu ikzelf net afgestudeerd ben aan de academie heb ik ook vaak nog het gevoel dat ik doe alsof. Kunstenaarschap betekent niet automatisch ‘blockbuster-show na blockbuster-show’, zoals Flannery in ons gesprek stelt. Iets waar ik me wel bewust van was tijdens mijn studie, maar het gebrek aan stabiliteit is moeilijk voor te stellen totdat je op eigen benen moet staat.

De droom om kunstenaar te zijn wordt uitgedaagd in de periodes na shows of evenementen, wanneer je alleen bent met je eigen werk, aldus Flannery. Tijdens deze momenten is het belangrijk om jezelf te blijven ontwikkelen door werk te maken, zonder dat het ook tentoongesteld moet worden. De onzekere tussenfases waarin niemand geïnteresseerd lijkt in jouw kunst, zijn voor alle kunstenaars ontmoedigend. Voor beginnende kunstenaars zonder opgebouwd oeuvre is dit vaak nog moeilijker. Volgens Tan is het belangrijk om je als net afgestudeerd kunstenaar te verbinden met andere beginnende kunstenaars. Je moet bij elkaar blijven komen en samen mogelijkheden creëren. ‘Je hoeft het niet alleen te doen. Je moet elkaar helpen om projecten te realiseren. Hoe minder competitief je bent en hoe meer steun je elkaar geeft, des te beter iedereen het doet. ’

De droom om kunstenaar te zijn wordt uitgedaagd in de periodes na shows of evenementen, wanneer je alleen bent met je eigen werk.

Ook Koen Bartijn, mede-directeur bij PlatformBK, benadrukt het belang van vereniging en samenwerking. Het platform maakt zich sterk voor een meer inclusieve, transparante en eerlijke kunstwereld. Volgens hem zijn net beginnende kunstenaars vaak op zoek naar ‘exposure’ en bevestiging van de kwaliteit van hun werk. Zij zoeken vol overgave naar erkenning van hun identiteit als kunstenaar. Voor jonge kunstenaars kan het lastig zijn om ‘nee’ te zeggen tegen kansen die weinig zekerheid bieden, omdat zij zich minder bewust zijn van de consequenties die dit met zich meebrengt. Volgens Bartijn zijn jonge kunstenaars de afgelopen tien jaar de grootste investeerders van de kunstwereld geweest, omdat zij koste wat het kost willen exposeren om zichzelf zichtbaar te maken, zelfs als dat betekent dat zij gratis moeten werken. Om instellingen minder snel misbruik te laten maken van deze kwetsbare positie heeft PlatformBK geholpen de richtlijn Kunstenaarshonorarium op te zetten.

Het Kunstenaarshonorarium is een initiatief dat nu drie jaar actief is in Nederland om de rechten van kunstenaars te vergroten. Het is een richtlijn om te zorgen dat kunstenaars een minimum honorarium krijgen. Met een calculator kunnen kunstenaars berekenen waar zij recht op hebben, zodat zij zich bij kunstinstellingen hard kunnen maken voor eerlijke verdiensten. Als kunstinstellingen subsidie krijgen van overheidsfondsen, dan zijn zij verplicht om zich aan het honorarium te houden. De hoogte van de huidige cultuursubsidies staat alleen niet alle instellingen toe om iedereen eerlijk te betalen en tegelijkertijd het vaste aantal exposities te behouden, aldus Bartijn. Hierdoor neemt het aantal exposities af waar net afgestudeerde kunstenaars de ruimte krijgen om hun werk tentoon te stellen, ook omdat er vaak bij professioneel georganiseerde tentoonstellingen met subsidie een voorkeur wordt gegeven aan meer gevestigde kunstenaars. Veel jonge kunstenaars zijn daardoor nog altijd bereid om op andere plekken voor weinig te werken.

Doordat je voor veel fondsaanvragen of open-calls minstens één jaar afgestudeerd moet zijn, belanden net afgestudeerde kunstenaars vaak in een onzekere ‘tussenfase’. Vanwege onder andere de bezuinigingen onder het beleid van Halbe Zijlstra (2010-2012 kabinet Rutte-1 red.), zijn financiële ondersteuningen voor na het afstuderen, zoals de BKR regeling, verdwenen. Deze precaire positie vormt het risico dat het ontwikkelen van je kunstpraktijk onder druk komt te staan. Veel kostbare tijd gaat zitten in het verdienen van een inkomen, en zeker voor veel beginnende kunstenaars is dit niet gelijk te verkrijgen met het eigen werk.

Veel jonge kunstenaars zijn daardoor nog altijd bereid om op andere plekken voor weinig te werken.

Als net afgestudeerd kunstenaar is er weinig financiële zekerheid en om de eigen kunstpraktijk te kunnen voortzetten moet je op zoek naar manieren om in je onderhoud te voorzien. Voor sommigen is het een wens om vertegenwoordigd te worden door een galerie om hun werk te tonen en zo eventueel te kunnen leven van hun kunst. Daarnaast beschouwen beginnende kunstenaars vertegenwoordiging door een galerie als een noodzakelijke stap om door de kunstwereld erkend te worden. Maar zo makkelijk gaat dat niet. Wat is er voor nodig om als net afgestudeerde kunstenaar opgepikt te worden door een galerie? Oftewel: wat maakt een goede kunstenaar in de ogen van een galerie? Is het een specifiek soort mens? Een bepaalde onaangepastheid? Zijn het zieners of natuurtalenten? Of is het puur een kwestie van marketing? ‘Geen van allen’, antwoordt Nick Terra, directeur van galerie Fons Welters. ’Een goede kunstenaar is te vergelijken met iemand die excelleert in een ander beroep. Het gaat om een totale overgave in wat je doet, en dat straalt af op alles wat je doet. Uiteraard moet de kwaliteit van het werk mensen aanspreken, dat is in andere beroepen minder subjectief uiteraard.’

Hoe groot is de kans om als net afgestudeerd kunstenaar gelijk opgepikt te worden door een galerie? Galerie Fons Welters staat open voor net afgestudeerde en jonge kunstenaars, zegt Terra. Met de galerie bezoeken zij elk jaar afstudeershows, maar de kans blijft klein dat zij net afgestudeerde kunstenaars exposeren. Het gebeurt dat er soms één of twee getoond worden, maar dat is geen garantie dat de galerie die kunstenaar gaat vertegenwoordigen. Jedithja de Groot, galerist van dudokdegroot, geeft aan dat ook zij nauwelijks werken met net afgestudeerde kunstenaars. Omdat zij een kleine galerie zijn, hebben zij weinig exposities en daarom verbindt dudokdegroot zich aan kunstenaars waarvan ze weten wat ze kunnen verwachten. Zij volgen hoe kunstenaars zich ontwikkelen, voordat zij hen vragen om te exposeren. Het lijkt dus best uitzonderlijk te zijn om als jonge kunstenaar door een galerie opgepikt te worden.

Hoe groot is de kans om als net afgestudeerd kunstenaar gelijk opgepikt te worden door een galerie?

Volgens Jedithja de Groot is het belangrijk dat jonge kunstenaars gesprekken aangaan met mensen uit de kunstwereld en veel exposities en musea bezoeken. Zo ontdekken zij welke galeries en instellingen het beste bij hun kunst passen. Dit besluit moet je, volgens haar, niet overhaasten. Terra benadrukt het belang jezelf als kunstenaar zichtbaar te blijven maken. Het hoeven geen high end exposities te zijn; waar het vooral om gaat is dat beginnend kunstenaars fysiek werk blijven tonen. ‘Wat denk ik belangrijk is, dat ook na de academie, mocht een kunstenaar daar niet opgepikt of in contact zijn gekomen met een galeriehouder, de kunstenaar probeert om zoveel mogelijk deel uit te blijven maken van tentoonstellingen. Galeries krijgen over het algemeen veel portfolio’s opgestuurd, maar dat werkt eigenlijk bijna nooit op de manier zoals iedereen zou willen. Het zien van een fysiek werk, werkt voor ons toch het beste. Of het nu in een garage of huiskamer is, of het maar een weekend open is; zolang er reuring is wil je het toch niet missen.’ Een plek verkrijgen in een galerie is niet altijd de beste of de enige route om je te ontwikkelen als kunstenaar. Jonge kunstenaars kiezen steeds vaker om geen deel uit te maken van een galerie en zichzelf te vertegenwoordigen via social media. Zoals mijn docenten in ieder geval aangaven: je moet continu blijven reflecteren, over je werk praten en besluiten wat voor kunstenaar jij wilt zijn. Kunstenaar worden begint bij jezelf en je eigen werk.

Ben ik nu een kunstenaar? Het is een vraag die je jezelf kan blijven stellen, op verschillende momenten in je leven. Er bestaat volgens mij geen eenduidig antwoord. Aan het einde van ons gesprek maakt Tan een opmerking die me bijblijft: ‘Ik had leraren die zeiden: “Je moet doorgaan met wat je doet, als je het wilt blijven doen.” De kunstenaars die succesvol worden, wat dat dan ook voor eenieder betekent, zijn de mensen die blijven doorgaan.’

ALL INN gaat door van 31 maart t/m 4 april in Het HEM. De tentoonstelling biedt een doeltreffend antwoord op het door COVID-19 versnipperde eindexamen-seizoen. Voor het eerst in de geschiedenis presenteren recent afgestudeerde kunstacademie studenten van alle bacheloropleidingen beeldende kunst in Nederland gezamenlijk hun werk.

————————————

Am I an artist now?
By Tara-Eva Kuijpers Wentink
Translated by Jesse Lemmens

Within the framework of @all_inn_graduates, the upcoming weeks Mister Motley will publish a series of articles written by artists graduated in 2020 from all over the Netherlands. These artists graduated in the infamous Covid-19- year and timidly but in good spirits entered a slowed down art world. Each article departs from a question that occupies these artists and describes personal experiences from their young practice. Eight articles will be published in total. Together they form an invitation to see the exhibition ALL INN – postponed twice – in another daylight. Today we start with an essay by young artist Tara-Eva Kuijpers Wentink, who asks herself: Am I an artist now?

It’s August. I recently graduated from the Gerrit Rietveld Academy and am sitting at my best friend’s kitchen table. Her father, who still remembers me from the time I was wearing two braids, is an accomplished Dutch artist. I had intended to ask him for advice. After the graduation show I have to get used to the amount of free time. I watch him as I lift the teabag out of my cup and place it on a dish. “May I ask you something?”, I say. Without waiting for his answer, I continue: “Where do I start now?”
– “Start with an internship or make sure you have a reliable income, to make sure you have the space to make your own work.”, he says. But what stuck most from his advice, is: “Life as an artist is not to be viewed as a sprint, but a marathon.”

Starting out at an art academy, you soon know that a diploma offers no guarantee of success: it is not a ‘golden ticket’ for recognition in the art world. There’s no specific amount of learning material to be mastered in art education, as there is for a law student trying to become a lawyer. The focus of the learning process is on challenging the student to discover their own voice, to form a world view that you support as an artist and a human being. After graduating from an art academy, the question arises:
Am I an artist now?
And if an artist’s life is a marathon, then what is the best route?

After our conversation at the kitchen table I decided to talk to people who know the art world well, in order to find my own way. I spoke to two of my graduation teachers (artists Jay Tan and Becket Flannery), one of the directors of PlatformBK (Koen Bartijn), the director of Gallery Fons Welters (Nick Terra) and gallery owner Jedithja de Groot from Gallery dudokdegroot.

And if an artist’s life is a marathon, then what is the best route?

Where to start if you have just graduated? At the academy itself, in my case the Rietveld, no standard plan is offered. Both of my teachers agree on the fact that an artist’s life is unsure. However, during my education we did not talk much about the future after the academy. Jay Tan says you can discuss with students what might happen after graduation, but there is no real preparation for the specific feelings that come along with it, or a standard for how to deal with these things. “Everyone’s journey is different. The case is: we cannot instruct a class in a way that includes all the potential experiences that you’re going to have as an artist.” There are other Dutch art academies that teach classes in targeted market competence, in which students are being taught how to obtain a position in the art market. That can be positive, because students are more apt to establish themselves in the art market. However, there’s also criticism: students possibly lose an open mind towards the artistical value of their work.

My graduation teachers wanted to influence us as little as possible before we entered the art world. Becket Flannery refers to the doctor’s oath of Hippocrates, giving notice that he will teach to the best of his abilities and judgement and never harm anyone. By ‘harming someone’ he means not wanting to influence a student with his own positive and negative experiences in the art world. According to him, the experience of each student after graduation is unique. There are so many different ways to be an artist.

My graduation teachers wanted to influence us as little as possible before we entered the art world.

For my teachers Jay Tan and Becket Flannery, becoming an artist was a process of gaining experience and continuing to develop yourself. Yet it also has to do with recognition of your ability by others, says Flannery. “At a certain point you find that others recognize you as an artist and that helps viewing yourself as such. That is important. Perhaps it allows you to then move past the feeling that you’re just pretending, which I think affects a lot of people.” Now that I have just graduated from the academy, I often have the feeling that I am pretending, too. Artistry does not automatically mean “blockbuster-show after blockbuster-show”, as Flannery puts it in our conversation. It’s something I was aware of during my studies, but the lack of stability is difficult to imagine until you’re standing on your own two feet.

The dream to be an artist is often challenged in the periods after shows or events, when you’re alone with your own work, according to Flannery. During these moments, it is important to continue to develop yourself by making work, without the need of exhibiting it. The uncertain intermediate stages in which no one seems interested in your art are daunting for all artists. This is often even more difficult for beginning artists without a built-up oeuvre. According to Tan, it is important for a recently graduated artist to connect to other beginning artists. You need to keep coming together and create opportunities together. “You don’t have to do it alone. You need to help each other realize projects. The less competitive you are and the more you support one another, the better it is for everyone.”

Koen Bartijn, co-director at PlatformBK, also emphasizes the importance of association and cooperation. The platform is committed to a more inclusive, transparent and fair art world. According to him, starting artists are often looking for ‘exposure’ and confirmation of the quality of their work. They are diligently searching for recognition of their identity as an artist. It can be difficult for young artists to say ‘no’ to opportunities that offer little certainty, because they are less aware of the consequences they bring. According to Bartijn, young artists have been the largest investors in the art world over the last ten years, because they want to exhibit at all costs to make themselves visible, even if that means working for free. In order to make institution less likely to take advantage of this vulnerable position, PlatformBK helped to create the directive Kunstenaarshonorarium (‘Artists’ Honorarium’).

You need to keep coming together and create opportunities together.

The Kunstenaarshonorarium is an initiative that has been active in the Netherlands for three years, to enhance the rights of artists. It is a directive to ensure that artists receive a minimum fee. With a calculator, artists can calculate what they are entitled to receive, so that they can stand up for fair merits at art institutions. If art institutions receive subsidies from public funds, they are obliged to adhere to the fee. The amount of current cultural subsidies do not allow all institutions to pay everyone fairly, while maintaining the fixed number of exhibitions, according to Bartijn. As a result, the number of exhibitions where newly graduated artists are given the opportunity to exhibit their work is decreasing – even more so because at professionally organised subsidised exhibitions, preference is given to established artists. Consequently, many young artists are willing to work in different places for little compensation.

Due to the fact that for many funding applications or open calls you are required to have graduated at least one year ago, recently graduated artists often end up in an uncertain ‘intermediate stage’. Due to cuts under Halbe Zijlstra’s policy (former state secretary 2010-2012 Rutte 1), financial support for after graduation, such as the BKR scheme, has disappeared. This precarious position poses the risk of putting pressure on the development of your art practice. Much precious time goes into earning an income and for novice artists in particular it is not immediately possible to do that through selling work of their own.

Consequently, many young artists are willing to work in different places for little compensation.

For an artist who has just graduated, there is little financial certainty and in order to continue your own art practice, you need to look for ways to support yourself. For some, it is a wish to be represented by a gallery to show their work and possibly to be able to live from their art. In addition, novice artists regard representation by a gallery as a necessary step to be recognized by the art world. But that is easier said than done. What is needed to be picked up by a gallery as a newly graduated artist? In other words: In the eyes of a gallery, what makes a good artist? Is it a specific kind of personality? A certain degree of maladjustment? Are they visionaries or natural talents? Or it’s just a matter of marketing? “None of those”, answers Nick Terra, director of Gallery Fons Welters. “A good artist is comparable to someone who excels in another profession. It is about being totally commited to what you do, and it radiates in everything you do. Of course, the quality of work must appeal to people, which is less subjective in other professions.”

How likely is it to be picked up by a gallery as a newly graduated artist? Galerie Fons Welters is open to newly graduated and young artists, according to Terra. Every year the gallery pays visits to graduation shows, but chances remain small that they exhibit newly graduated artists. Sometimes one or two are shown, but that is no guarantee that the gallery will represent those artists. Jedithja de Groot, gallery owner of dudodokdegroot, indicates that they hardly work with newly graduated artists as well. Because they’re a small gallery, they have few exhibitions and that is why dudokdegroot is committed to artists, from which they know what to expect. They keep track of how artists develop, before asking them to exhibit. It is reasonably exceptional to be chosen by a gallery as a newly graduated artist.

According to Jedithja de Groot, it is important that young artists engage in conversations with people from the art world and visit many exhibitions and museums. This way they can discover which galleries and institutions best suit their art. This decision, she says, should not be rushed. Terra emphasizes the importance of keeping yourself visible as an artist. They do not have to be high-end exhibitions; the main issue is that beginning artists continue to show physical work. “What I consider to be important is that, even after the academy, should an artist not have been picked up there or come into contact with a gallery owner, the artist tries to be part of exhibitions as much as possible. Galleries generally receive a lot of portfolio’s, but that seldomly works in the way that people intend. Seeing a physical work, works the best for us. Whether it’s an exhibition in a garage or a living room, or only open for a weekend; as long as there is something going on, you don’t want to miss it.”

How likely is it to be picked up by a gallery as a newly graduated artist?

But becoming part of a gallery is not always the best nor the only route for an artist. Young artists increasingly choose not to be part of a gallery and to represent themselves through social media instead. As my teachers, Tan and Flannery emphasized, you have to continuously reflect, talk about your work and decide what kind of artist you want to be. Becoming an artist starts with yourself and your own work.

Am I an artist now? It’s a question you can keep asking yourself, at different times in your life. I don’t think there’s an unequivocal answer. At the end of our conversation, Jay Tan makes a comment that sticks with me: “I had teachers that said; ‘you should continue with what you do if you want to continue doing it.’ The artists who become successful, whatever that means to anyone, are those people who just continue to go on.”

ALL INN will take place from March 31 to April 4, 2021 at Het HEM. The exhibition aims to provide a befitting answer to a graduation season scattered by Covid-19. For the first time in history, recent graduates from all fine arts departments in the Netherlands present their work in one exhibition.

——
ALL INN is mede mogelijk gemaakt met ondersteuning van Mondriaan Fonds, NN Group, Prins Bernhard Cultuurfonds en Stichting Stokroos en kunstacademies Academie Minerva in Groningen, St. Joost School of Art & Design, AKI ArtEZ University of the Arts in Enschede, Base for Experiment, Art and Research (BEAR), ArtEZ University of the Arts in Arnhem, Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam, Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht, Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, Maastricht Institute of Arts en Willem de Kooning Academie in Rotterdam.