Atelierbezoek: Maarten Brinkman

Hij begon gewoon en fietste achter zichzelf aan, naar buiten toe. Hij tekende en schilderde keer op keer wat hem frappeerde en er ontstond samenhang in wat hij waarnam. De betekenis van het ene beeld werd versterkt door het volgende. Hij dacht aan Paul Cézanne en hoe die keer op keer de Mont Saint-Victoire schilderde, niet zozeer om die berg te laten zien, maar om te schilderen wat licht, vorm en ruimte teweegbrengt in de verbeelding van de geest. Hij concentreerde zich daarbij op het weergeven van kleurverschillen. Maarten Brinkman bedacht dat het erom ging hoe hij een eigen landschap kon maken dat minder toevallig was dan waar hij dagelijks tegenaan keek. De zintuigelijke gelaagdheid van de geuren die door de wind werden aangevoerd en het geluid dat ermee gepaard ging, kon hij niet op papier krijgen. Er waren andere middelen nodig om zijn beleving van de natuur te verbeelden. Zoals de berg van Cézanne oploste in de verf, zo wilde hij in zijn werk tot overeenstemming komen met het Amsterdamse Bos.

 

Maarten Brinkman, De gekozenen

Iedere atelierdag begint ’s morgens vroeg met een wandeling door het bos waar hij foto’s maakt, takken opraapt en stenen vindt. Die neemt hij mee naar zijn studio in Amsterdam-West en bewerkt hij tot collages en sculpturen. Het blijft niet bij registreren en documenteren. In de bewerking krijgen zijn vondsten een nieuwe identiteit. Ze reiken die alleen aan, zodat hij er iets mee kan doen waardoor ze binnen zijn kunstenaarschap een betekenis krijgen.

Het werk van Maarten Brinkman is een botsing tussen hoe de wereld is en hoe hij die wil ervaren. Hij grijpt daarbij terug op ervaringen uit zijn jeugd toen hij niet zomaar voorbijliep aan de samenhang in waarnemingen die hij deed. Hij zag verbanden in wat op het oog willekeurig was. Alles wat op zijn pad kwam kon voor hem een bepaalde waarde en cohesie krijgen die hij met niemand hoefde te delen, die op zichzelf stonden in zijn beleving ervan. Hij herinnert zich dat hij in de omgeving van het familie buitenhuisje in Laren gefascineerd raakte door zandgronden die hij nauwgezet onderzocht en zo ontdekte dat iedere zandkorrel anders was. Hij rubriceerde die zandkorrels naar hun kleur en uiterlijk en kwam zo tot een verzameling waarin iets wat overeenkomstig oogde juist op de kleurverschillen kon worden bekeken.

 

Maarten Brinkman

Zo ziet het beeldende werk van Maarten Brinkman er ook uit. Na zijn aquarellen en schilderijen begon hij met papier kleine sculpturen te vormen van geometrische constructies en architecturale bouwsels waarvan de huid zich kwetsbaar voegde naar hun skelet. Het kunstmatige staketsel kreeg een organische gedaante. Na verloop van tijd werden die papieren werken te fragiel om zich te handhaven in hun sculpturale verschijning. Hij moest te veel van tevoren bedenken om iets te construeren dat houdbaar was. Hij ging werken met steviger materiaal, zoals touw, hout en steen. Hij maakte werk met materialen uit de natuur die niets kostten en die je zonder onbehagen ook weer weg kon gooien.

Het materiaal dat hij in het bos opraapt is betekenisloos totdat hij erdoor speelse associaties een functie aan toekent. Als kind speelde Maarten Brinkman met takken die eruitzagen als een pistool. Hij legde als kunstenaar een verzameling aan van dergelijke pistooltakken die variëren van wonderlijk realistische varianten tot exemplaren waarvoor de nodige fantasie vereist is om er iets anders in te zien dan een willekeurig takje. Door ze in samenhang met elkaar te brengen ontstaat een vorm van suggestieve verbeelding. Hetzelfde geldt voor de foto’s van bomen die genitaliën lijken te hebben. De variaties die hij daarvan in het bos aantreft is net zo groot als de diversiteit aan menselijke geslachtsdelen. Het is een serie werk die net voordat de levensechtheid ervan ongemakkelijke vormen begint aan te nemen een aandoenlijk en ontroerend niveau krijgt.

In zijn studio staan op onregelmatige houten sokkels in het bos gevonden takken die zich voordoen als menselijke figuurtjes die hun armen uitstrekken naar de hemel in een gebaar dat verschillende associaties oproept, van gekruisigde Jezusfiguren tot iemand die ‘hoera’ roept of om hulp vraagt. Hij laat daarmee zien dat dergelijke takken in de natuur nergens op beoordeeld of veroordeeld worden, maar dat ze in een culturele samenhang een ander beeldend gewicht krijgen. Hij bewijst dat ook met een aantal takjes waar de bolsters van kastanjes aangroeien. Die takjes worden door vrijwel niemand goed bekeken, omdat de aandacht naar de kastanje in de bolster uitgaat, maar ze zijn uitzonderlijk door de vorm van rune-achtige tekens die ze hebben. Als je er eenmaal zo naar kijkt is het een ontdekking die te vergelijken is met het moment dat je beseft dat je kunt lezen of dat je met het trekken van een lijn iets kunt tekenen. Maarten Brinkman: “Voor mij is het belangrijk dat wat ik als achtjarige ontdekte ook door mij als achtenvijftigjarige kan worden beleefd. De omslag maken van iets wat eerst betekenisloos is naar een betekenisvol beeld bepaalt mijn kunstenaarschap.”

Op zijn werktafel liggen steentjes die hij heeft gevonden. Meer dan bij de takken uit het bos heeft hij bij stenen het idee dat die gevonden willen worden. Hij pakt ze op om te kunnen voelen wat hun aard is. Ze reiken hem iets aan waar hij iets mee kan. Hij ondergaat het kantelpunt waarop een steentje zich laat zien als een sieraad of dat de vorm of het reliëf ervan als een stempel kan worden afgedrukt, dat het breukvlak aangeeft dat er een groter geheel was waar je je een voorstelling van kunt maken of dat in een holte een ander steentje is opgenomen. Maarten Brinkman transformeert in zijn werk materiële verschijningsvormen. Hij gaat na hoe zijn verbeelding kan samenvallen met wat hij ziet.

De website van Maarten Brinkman.