Museum Kranenburgh: vijf zalen gevuld met de verwarring over onze naakte waarheid
‘To be naked is to be oneself; to be nude is to be seen naked by others.’ klinkt er door de speaker terwijl ik halfnaakt op een toiletpot van museum Kranenburgh zit. Je kan naakt zijn, maar daarmee geef je jezelf nog niet bloot, lijkt de Britse schrijver John Berger te willen zeggen met deze quote. Vandaag de dag leidt het woord bloot vaker tot discussie dan ooit. Tepels worden verwijderd van Instagram, er wordt steeds minder gezamenlijk gedoucht op sportclubs en begin februari van dit jaar werd het schilderij van John William Waterhouse om de blote opkijkende dames weggehaald uit de Manchester Art Gallery. Maar de woorden van Berger brengen mij op dat moment een geheel andere definitie van het woord. Bloot is niet alleen het naakt zoals het nu wordt gezien, maar definieert net zo goed een lichamelijke of persoonlijke bevrijding. In de expositie BLOOT zijn vijf zalen gevuld met de verwarring over onze naakte waarheid en het naakt dat velen liever willen wegstoppen. Meer dan vijftig hedendaagse kunstenaars leiden je via een thematische weg van het ontklede bloot naar die tegenovergestelde kant van dit actuele onderwerp, ontketenen.
DE illusie van het prachtig vrouwelijk naakt ontkleed, blijkt in werkelijkheid te choquerend om te tonen.
Anno 2018 – in een geseksualiseerde wereld waar het naakte lichaam onderwerp van discussie is – zien we dagelijks geïdealiseerde, sexy en blote lichamen. Bloot wordt geassocieerd met seks en porno waarbij de intieme delen van het lichaam worden bedekt met dure slipjes en glitter bh’s. Het echte lichaam van vlees en bloed lijkt ongepast om aan iedereen te laten zien. Want wanneer er een geschilderde vagina, afgesloten door haar schaamlippen, te zien is kan het publiek het mentaal nog wel aan, maar zodra het een echte vrouwelijke opening is blijkt het te choquerend te zijn.
Kunstenaar Deborah de Robertis onthult exact hetgeen dat wordt weggestopt in het beroemde werk Mirroir de l’orgine van Gustave Courbet. In Musée d’Orsay trekt zij haar schaamlippen opzij zodat onze blik wordt gevangen door, en in, haar vagina. In de documentatie van haar provocerende actie is een interessante reactie te zien; de museumbezoekers filmen en fotograferen, een vrouwelijke bewaker gaat recht voor de geopende schaamlippen staan en na enige tijd wordt er een wit scherm voorgezet. De vrouwelijke opening wordt weer weggestopt.
Een blote peuter die ongegeneerd, in ongeveer dezelfde houding als Robertis, haar Bastogne-koekje op het strand opeet roept andere reacties op. Waar het aandoenlijk is om het kleine meisje onschuldig wijdbeens te zien genieten van haar koekje, nog niet beïnvloed door de geseksualiseerde industrie en niet wetende dat deze houding een verwijt is naar sletterige gedrag, vinden andere het juist onfatsoenlijk om je kind zo rond te laten lopen. Maar is het juist niet prachtig dat het meisje zich op deze manier ‘mag’ en ‘kan’ vertonen? Is de reactie wellicht jaloezie op de ongegeneerde vrijheid die hoe ouder je bent, steeds meer wordt vervangen door de vele meningen en invloeden van de wereld om ons heen?
De sculptuur van Elisabet Stienstra neemt ook dezelfde houding als Robertis aan; een gehurkt, vrouwelijk figuur opent haar vagina waaruit goudkleurige lichtstralen komen. Dezelfde houding bereikt ook hier weer een heel andere reactie; de Virgin of Light van Elisabet Stienstra choqueert niet. Het is een verwijzing naar De Extase van Theresia van Bernini en een vermenging met religie. De gouden stralen, in beide kunstwerken, zijn het goddelijk licht waardoor het nieuwe leven op symbolische wijze wordt gekoppeld aan Gods liefde. In alle drie de gevallen wordt de naakte waarheid zichtbaar door eenzelfde vrouwelijke kwetsbaarheid te tonen, maar kleed daarmee overal iets anders uit.
De ontketening van de man is een groter taboe dan alles wat hier te zien.
Het is opvallend dat die kwetsbaarheid van het lichaam in de expositie vooral over dat van de vrouw gaat, het mannelijk naakt wordt tentoongesteld als schoonheid of de anatomie wordt zichtbaar gemaakt zoals Penis XL van Atelier van Lieshout. Het taboe rondom menstruatie wordt steeds meer doorbroken en een bloederige geboorte stond in 1973 al op de cover van het tijdschrift Ouders van Nu. Voormalig hoofdredacteur Rita Kohnstamm moest ‘praten als Brugman’ om de uitgeverij te overtuigen. ‘Het zou lezers en adverteerders maar afschrikken, zo’n bloederige foto. Niets van waar, natuurlijk. Het verkocht uitstekend.’ Maar zien we vandaag de dag dagelijks reclamespotjes over erectieproblemen op televisie? De mannelijke ongemakken blijken een minder bespreekbaar onderwerp te zijn dan van tevoren wordt gedacht. De ontketening van de man is een groter taboe dan alles wat hier in de tentoonstelling te zien.
Ieder kunstwerk op zichzelf – en vooral doordat ze zich hier samen binnen de muren van één museum bevinden – is een pleidooi voor vrijheid, ‘puur natuur’ en intimiteit en een reactie op de eerdergenoemde verwijdering van het schilderij van Waterhouse. In de laatste zaal wordt de persoonlijke bevrijding, ontketening, intrigerend in beeld gebracht door ontwerpbureau thonik, Krijn van Noordwijk en Mieke Mink. ‘Al jaren word ik bij het wassen geholpen door Connie.’ begint de 88-jarige Mieke. We horen en zien haar terwijl zij haar handen loslaat van haar rollator om zich volledig te ontkleden. De vrouw doet haar best om in balans te blijven en met alle dapperheid haar ondergoed langs haar blote huid te laten zakken. ‘Maar Connie is te duur zeggen ze. Nu komt er een vreemde, en daarna, ja weer een andere vreemde’ zegt ze. Het is een reclamespotje van de SP dat in 2008 voor veel ophef zorgde. Het verbeeldt hoe de thuiszorg in Nederland wordt uitgekleed doordat Mieke zich zeer kwetsbaar blootgeeft. ‘Ik kan mij net zo goed voor heel Nederland uitkleden.’, en dat doet ze dan ook. Het verouderde, naakte lichaam wil, net zoals de vermagerde thuiszorg, niemand zien.
Video of Voor een menselijke thuiszorg
De expositie BLOOT in Museum Kranenburgh (curator Thomas Widdershoven en gastcurator Marie Stel) is nog te bezoeken t/m 3 februari 2019. Klik voor meer informatie.
Deelnemende kunstenaars: Atelier Van Lieshout | Anthon Beeke | Herbert Behrens | Caspar Berger | Eva Besnyö (HU/NL) | Alexandra Bircken (DE) | Melanie Bonajo | Yi-Fei Chen (TW) | Lois Cohen en Indiana Roma Voss | Matthew Day Jackson (USA) | Michèle Degen (CH) | Rineke Dijkstra | Hans Eijkelboom | Mandy den Elzen | Kim van Erven | Alicia Framis (ES) | Lucy Glendinning (GB) | Daan van Golden | Olivier van Herpt | Bora Hong (KR) | Fleur Hulleman | Ata Kandó (HU) | Billie van Katwijk | Laetitia Ky (CI) | Duran Lantink | George Maciunas (LT) | Thomas Mailaender (FR) | MAISON the FAUX | Reineke Otten | Nam June Paik (KR) | Antje Peters (DE) | Bas Princen | Deborah de Robertis (LU) | Maria Roosen | Fernando Sánchez Castillo (ES) | Sanne Sannes | Viviane Sassen | Wim T. Schippers | Jan Schoonhoven | Yinka Shonibare (GB) | Giulia Soldati (IT) | Elisabet Stienstra | Berend Strik | Julius Thissen | thonik | Oliviero Toscani (IT) | Ulay (DE) | Ari Versluis en Ellie Uyttenbroek | Roy Villevoye | Hongjie Yang (CN) | John Berger (GB) | Wim Crouwel | Max Kisman | Hans Wolf | Butt Magazine | Easy period (CA) | Extra Extra Magazine | Fantastic Man Magazine | Glamcult | Permanent Food magazine: Maurizio Cattelan & Paola Manfrin (IT) | Suck. First European Sexpaper | The Virgin Sperm Dancer | Yoni
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl