Jagers en verzamelaars van de 21e eeuw

Een verzamelaar is een persoon die, bij wijze van hobby of tijdverdrijf, een collectie van een bepaald type voorwerpen aanlegt. Een bijkomend doel kan zijn om een waardevolle verzameling aan te leggen bij wijze van investering of oudedagsvoorziening.

1.
In een voormalig zilvermijnstadje, Gothic in Colerado, dat sinds begin 1900 verlaten is en met name in de wintermaanden volledig is uitgestorven, woont één dappere ziel: Billy Barr. Billy, een man met lange witte lokken en een wilde baard, is een man met een opmerkelijke hobby. Sinds de herfst van 1973, nadat hij ontsnapte aan het drukke stadsleven van Trenton, New Jersey, verzamelt hij weer- en dierenpatronen die helpen de klimaatverandering in kaart te brengen. Billy creëerde een eigen systeem voor het verzamelen van data, waarbij hij de temperatuur, de diepte van de sneeuw, de wind, de bewolking en het aantal dieren buiten zijn huis noteerde – elke dag weer, al 45 jaar lang.

 

Billy Barr

Sinds de herfst van 1973, nadat hij ontsnapte aan het drukke stadsleven van Trenton, New Jersey, verzamelt hij weer- en dierenpatronen die helpen de klimaatverandering in kaart te brengen

2.
Het begon op een doordeweekse dag in 1997. Supermarkt medewerker Jansen Price liep door gangpad 7 op zoek naar blikken soep die aangevuld moesten worden. Drie stukjes papier op de grond vingen zijn blik en de frustratie liep op: waarom ruimen mensen hun rommel niet op? Toen hij de vondst van dichtbij onderzocht ontdekte hij dat het de boodschappenlijstjes van drie verschillende klanten waren. Vanuit de wens zijn supermarktklanten beter te leren kennen besloot hij vanaf die dag alle lijstjes die hij vond te bewaren. In 2004 telde zijn collectie 3.919 boodschappenlijstjes, opgeslagen in plastic bakken op schappen in zijn garage.

Vanuit de wens zijn supermarktklanten beter te leren kennen besloot hij vanaf die dag alle lijstjes die hij vond te bewaren.

3.
‘We who are engaged in the humanities—art, music, writing, dancing, architecture—often like to tell ourselves that we are doing some good. I often have my doubts. I doubt that art or a song can change people’s minds, but it seems there is real proof they can change people’s lives in other ways.’[i]

Talking Heads voorman David Byrne start zijn ochtend vaak met een kop koffie en het lezen van de krant. Maar juist door het lezen van het nieuws vervolgt Byrne zijn dag vaak in half depressieve stemming. Daarom verzamelt de kunstenaar online ‘reasons to be cheerful’. Als remedie, zijn zelfverzonnen therapie, spaart hij nieuws dat hem eraan herinnert dat er ook positieve dingen gebeuren in de wereld. Zoals koolstofneutrale stadsplanning in Zweden, een anti-corruptie spelshow in Afrika en zijn ontdekking van een enorme digital queer community in West Virginia.

 

David Byrne

4.
In een klein boerengat in Gelderland heeft zich – aan de van der Marckstraat in Weurt – een doodgewone dorpstuin op bijzondere wijze gevuld met wel 100 beelden. Wat op het eerste gezicht een bonte oase van carnavalssculpturen lijkt te zijn, blijkt een tuin vol parels. Het is het levenswerk van Henk Lamers, opgebouwd in de afgelopen 28 jaar. Toen de tuinliefhebber in de jaren 90 meer vrije tijd kreeg, besloot hij zijn voortuin om te bouwen tot ‘klein-Efteling’. Een verzameling beelden die, als het aan Lamers ligt, nooit zal ophouden te groeien.

 

Beeldentuin Henk Lamers

Toen de tuinliefhebber in de jaren 90 meer vrije tijd kreeg, besloot hij zijn voortuin om te bouwen tot ‘klein-Efteling’.

5. 
Geert Drenth uit Sellingen verzamelt verzamelingen. Op zijn 12e begon het heel onschuldig met sigarenetiketten. Nu telt zijn verzameling maar liefst 216 verzamelingen. Hij heeft 20.000 originele- en 18.000 dubbele winkelwagenmuntjes, speelkaarten, knopen, scheermesjes, medailles, 60.000 jokers, vlaggen en alle reclame bankbiljetten. Hij woont in een oud Rabobank-filiaal, waar de kluis nog steeds aanwezig is. Daar heeft hij zijn verzamelingen netjes in doosjes opgeborgen, in 290 verschillende laadjes, met labels gemarkeerd.

6. 
Zo’n 350 kunstwerken van 120 uiteenlopende kunstenaars zijn in het bezit van de Italiaanse verzamelaar Valeria Napoleone. Wat de kunstwerken gemeen hebben? Ze komen uit de handen van vrouwelijke makers. De vrouwelijke kunstenaar wordt nog steeds te weinig gepresenteerd, en dan met name in de museale wereld. Aan musea vraagt ze hoeveel werken uit de collectie door vrouwen is gemaakt, vaak is dat slechts tussen de 0 en 5 procent. De meeste museumdirecteuren zijn van het mannelijke geslacht, en zo ook de verzamelaars. Met een collectie die 20 jaar geleden begon met de aankoop van een werk van Carol Shadford, strijdt Napoleone tegen segregatie in de kunst en ondersteunt ze zowel de jonge kunstenaar als de volgens haar ondergewaardeerde vrouwen in de kunst.

 

Valeria Napoleone collectie

7. 
Oproep: ‘Een goedenavond, Jan en Lidia Oosterman uit Loenen zijn dringend op zoek naar schrijfgerei om hun schuur aan de Langschoten 20 in Loenen vol te krijgen. Neem contact op en uw pen krijgt nieuw leven in onze schuur.’
Jan Oosterman, beter bekend als ‘Jan de Verzamelaar’ of ‘de Balpenkoning uit Loenen’, verzamelt samen met zijn vrouw balpennen in alle kleuren, vormen en maten. Stuk voor stuk worden de pennen opgepoetst met een zachte doek en een drupje cif voordat ze verdwijnen in kartonnen bakken. ‘Ik heb liever niet dat ze het doen, want dan kunnen de pennen gaan lekken en dan zit mijn verzameling onder de inkt.’ In 2010 stond de teller op 137.676. Inmiddels zijn door een gulle gift van Henny Huisman die naar aanleiding van de oproep een vrachtwagen vol schrijfgerei aan het stel liet bezorgen, zowel de binnen als buitenwanden van de schuur volledig bekleed met balpennen.

‘Jan de Verzamelaar’ of ‘de Balpenkoning uit Loenen’, verzamelt samen met zijn vrouw balpennen in alle kleuren, vormen en maten.

8.
200 plastic tasjes, 8 lege tubes tandpasta, 60 theedoosjes, haarborstels, vieze knuffelbeesten, kasten vol kleding en nog veel, heel veel meer. De spullen zijn netjes gesorteerd: ‘Wu jin qi yong’ – niets verspillen. De Chineze kunstenaar Song Dong maakt monumentale installaties van zijn moeders hamster gedrag, therapeutische installaties waarin herinneringen worden geordend en het verdriet versleten raakt. Spaarzaamheid wordt in China gezien als een deugd, maar de verzamelwoede van de moeder van Song Dong loopt na het overlijden van zijn vader compleet uit de hand. Met een noodkreet weet Song Dong zijn moeder te overtuigen om samen een kunstwerk te maken van haar verzameling: zij is de kunstenaar en hij de assistent. De ribben van haar huis vormen het hart van de installaties. Het is een wonder hoe al die voorwerpen binnen vier kleine muren hebben gepast; het doet je beseffen hoeveel spullen in de westerse cultuur verspild worden. Samen sorteren ze alles op kleur, formaat en vorm. Sinds Song Dong’s moeder een aantal jaar terug overleed nadat zij een vogel uit een boom wilde redden en tijdens deze actie van een trap afviel, geeft de bouw van dergelijke installaties de kunstenaar zelf rust. Meer dan 10.000 artikelen vloeien als een geschiedenis van 50 jaar door de handen van de kunstenaar en brengen hierdoor veel liefdevolle herinneringen naar boven.

9.
Gerard Vermeulen uit Nijmegen is de trotse eigenaar van 257 uitnodigingskaarten (hij heeft er slechts 5 niet) en op 2 of 3 na, is hij in bezit van alle posters van Richard Long. Alle catalogi en boeken staan bij hem in de kast, op één na: ‘De goedkope versie kost 18.000 pond, dat heb ik niet.’ Het eerste échte kunstwerk van Long kocht Vermeulen eind juni 1989. Het was een prent, ergens in een veilinghuis in Duitsland. ‘Ik meen dat het A Line In Japan was.’ Met het vergaren van een mooi symbolisch getal van 101 prenten is het mooi geweest, en stopt Vermeulen zijn verzameling. Op 4 november 2016 opende de allerlaatste tentoonstelling waar de verzameling onderdeel van was. Alle kunstwerken gaan terug naar de oorspronkelijke eigenaar, Richard Long, die de hele verzameling terug kocht. Zo is de visuele cirkel, de cirkel waar Vermeulen in 1976 door gegrepen werd, weer rond.

10.
Kunstenaar Amie Dicke verzamelt alledaagse gebruiksvoorwerpen. In 2012 fietste ze door de straten van Amsterdam toen haar blik een glimmend object trof. Het was een fietsbel die door de jaren heen vastgeklemd zat tussen de klinkers van de straat, het ding was onmogelijk mee te nemen. Zoals een vastgeplakt geldstuk, waardoor je je én schaamt én in de maling genomen voelt wanneer je het probeert op te pakken. Vanaf die dag besloot ze de van fietsen afgevallen fietsbellen die ze op straat vond te verzamelen. Inmiddels liggen er al zo’n 300 bellen opgeslagen in haar atelier. Verder heeft ze een verzameling van zo’n 50 gebruikte zeepjes, 125 spatiebalken en talloze halfopgerookte peuken bij elkaar gespaard.

Video of Finders Keepers | Amie Dicke

Vanaf die dag besloot ze de van fietsen afgevallen fietsbellen die ze op straat vond te verzamelen.

11.
Als je iemand een verzamelaar met geduld kunt noemen dan is het Robert Appleton wel. Op zijn twintigste begon hij bomen te verzamelen. Als kind begon zijn fascinatie met het verzamelen van zaden, zodra hij kon kocht hij een groot stuk land met een boerderij om zijn zaden te kunnen planten. 30 jaar later is hij de verzamelaar van zo’n 7000 bomen, waarvan 1000 verschillende soorten. Zijn bomen zijn gegroepeerd volgens geografische zones, zoals de VS, Zuid-Amerika, Europa, Azië (China heeft de meeste boomsoorten ter wereld) en Australië. Soms maakt hij een reis naar Nieuw Zeeland op zoek naar zaden van soorten die zijn land nog niet rijk is.

12.
Het is zeker niet de meest kleurrijke vogel die je kunt vinden in de dierenatlas. Des te ironisch is het dat deprieelvogel uit Nieuw-Guinea en Australië de meest kleurrijke voorwerpen uit de natuur verzamelt. Ze bouwen een nest van takjes dat doet denken aan een altaar, en decoreren hun huis vervolgens met bessen, bloemen, paddenstoelen, steentjes, veren en glimmende vleugels van torren. Elke vogel heeft zo zijn eigen voorkeuren, met name voor kleur. Alle voorwerpen worden keurig gesorteerd. Verwelkt een bloemetje, dan zoekt de prieelvogel een nieuwe. Past een steentje niet in het geheel? Dan verft de vogel deze met het sap van bessen in een passende kleur. Hoe saaier de vogel, hoe mooier zijn verzameling.

 

Het nest van de Prieelvogel