DE NATUUR IN
Tussen 20 juli en 31 augustus 2020 werkt Mister Motley met een alternatieve zomerplanning binnen het thema ‘buiten’. Milo Vermeire schreef dit artikel in de zomer van 2018 en vandaag publiceren wij het opnieuw.
Met de kwasten in de hand en een doek stevig gemonteerd op haar schilderskist kan kunstenaar Betzy Akersloot-Berg haar werk maken. Ze zit midden in de natuur, door niets anders omgeven dan de wind, het water en de duinen. Vanuit de beschutting van haar kist schildert ze wat ze ziet.
Op deze manier ging Akersloot-Berg meer dan een eeuw geleden op Vlieland te werk om de natuur zo goed mogelijk te schilderen. Berg werd in 1850 in Noorwegen geboren en kwam na omzwervingen terecht in Den Haag bij het echtpaar Hendrik Willem Mesdag en Sientje van Houten. Onder de indruk van hun ‘en plein air’ schilderkunsten ging Berg bij hen in de winters van 1886 en 1887 in de leer. Later verhuisde Berg naar Vlieland. Daar liet zij in haar tuin een kleine studio bouwen om het wad te kunnen schilderen. Berg verliet haar studio echter regelmatig om dichter bij de zee te komen. Net als haar leermeesters Mesdag en Van Houten en haar voorgangers van de Haagse School verruilde Akersloot-Berg haar atelier voor de natuur en trok dan met haar schilderskist en oliepak het strand op. Daar schilderde zij de Waddenzee en de woeste Noordzee. Ze schijnt zelfs mee te zijn geweest op walvisschepen om aan boord de vangst ter plekke te schilderen. Alles om zo dicht mogelijk op de natuur zelf te zitten.1
Kunstenaars die hun atelier verruilen voor de natuur zijn niet zeldzaam binnen de kunstgeschiedenis. Bekend is de mythe van William Turner die zichzelf aan de mast van een schip bond tijdens een storm zodat hij dit natuurverschijnsel beter kon uitbeelden in zijn werk. Grote schilders zoals John Constable maakten hun schetsen al buiten. Sinds de uitvinding van de verftube aan het begin van de negentiende eeuw werd het echter ineens een stuk makkelijker om buiten te werken. In plaats van dat de kunstenaar in de natuur schetst en in zijn atelier pas de verf erbij pakt, verlieten de impressionisten hun studio’s om de eerste verfstreken al buiten op het doek te zetten.
Hoewel het vaak extra volharding verreist om de natuur in te trekken als kunstenaar en de camera plus alle online hulpmiddelen al een aantal decennia zijn uitgevonden, trekken ook nu nog kunstenaars de natuur in om ter plekke kunst te maken. Het blijft waarachtiger, eenvoudiger of overweldigender om direct te schilderen wat je ziet, in plaats van een afgeleide daarvan via een scherm of foto. Ook geeft het de mogelijkheid om veel ruimer om te gaan met de natuur zelf als materiaal. Vandaag vier voorbeelden van hedendaagse kunstenaars of groepen die de natuur in trekken, de natte bossen, ruwe ondergronden en winderige oppervlaktes voor lief nemen om direct in aanraking te komen met hun onderzoeksveld: de natuur.
David Hockney heeft voor zijn tentoonstelling A Bigger Picture veel buiten gewerkt. In de verschillende seizoenen schilderde hij in de regio van Yorkshire het Engelse landschap. In zijn auto volgeladen met doeken en ezels ging hij samen met zijn assistent op pad. Als hij dacht op een geschikte locatie te zijn dan stopte hij de auto en stelde hij met zijn assistent op de bospaden zijn panelen op. Deze panelen werden later samengevoegd om zo grotere totaalwerken te vormen. Om de compositie van het totaalbeeld in de gaten te houden gebruikte Hockney fotoshop en een Ipad, ook heeft hij verschillende werken exclusief met zijn Ipad gemaakt. Hockney combineerde een ouderwetse aanpak (het schilderen van landschappen in de buitenlucht) met een originele manier van werken (het werk opdelen in panelen) en voegde daar het gebruik van digitale technieken aan toe.
In de regio Trento in Noord-Italië ligt Arte Sella. In dit kunstpark is goed te zien wat er kan ontstaan als een groep kunstenaars enkel werkt met natuurlijke materialen die ter plekke te vinden zijn. In een combinatie van eco-art en land art wordt hier sinds de oprichting in 1986 midden in het bos kunst gemaakt. De kunstenaars trekken met houtbewerkingsgereedschap de natuur in om met de aanwezige materialen te gaan werken. Zo vlecht Paul Feichter grote ronde vormen van wilgentenen en maakt Sally Matthews wolven die versmelten met het landschap. De natuur zelf staat op de eerste plaats in dit park, het kunstwerk is de extra toevoeging. Als je in de zomer door Arte Sella loopt dan is de kans groot dat je de kunstenaars in het bos aan het werk ziet.
De Amerikaanse kunstenaar James Turrell is de natuur ingetrokken voor zijn onderzoek naar licht, tijd en ruimte. Voor zijn project ‘Roden Crater’ heeft Turrell een afgelegen landschap aangekocht waarop zich een grote oude krater bevindt. In dit mars-achtige landschap werkt hij al sinds 1977 aan een totaalkunstwerk waarin natuurlijk licht en het ritme van de natuur centraal staan. ‘Roden Crater’ is eigenlijk een serie van lichtinstallaties die allemaal ondergronds met elkaar verbonden zijn. Via een gangenstelsel kan je verschillende ruimtes bereiken. Het project is echter nog niet af. Volgens de Skystone foundation, die het project mede overziet, moet het werk in zijn huidige staat vergeleken worden met een ‘onaf schilderij’. Pas als het project voltooid is, wordt het eventueel opgesteld voor algemeen publiek. Een enorm project waarbij niet de commercie, het publiek of de aandacht belangrijk is, maar waar Turrel het experiment voorop stelt en daar al dertig jaar lang aan blijft werken. Hij focust hier op een zeer specifieke eigenschap van de natuur: hoe ruimte en tijd onze perceptie van licht beïnvloeden.
Agnes Denes draaide de rollen om toen zij in 1982 niet zelf de natuur in trok, maar de natuur naar zich toe haalde. Midden in ‘downtown’ Manhattan plantte zij op een stuk braakliggend terrein een enorm graanveld. Ze verzorgde het vier maanden lang totdat het volgroeid was en oogstte toen het graan. Dit werd vervolgens uitgedeeld aan bezoekers in exposities over de hele wereld zodat hetzelfde graan weer opnieuw kon groeien. Met dit project heeft Denes iets onvoorstelbaars voor elkaar gekregen. Op een paar honderd meter afstand van de voormalige Twin Towers konden de bewoners van Manhattan ineens uitkijken op een landelijk tafereel. Denes gaf iedereen een stukje landschapskunst cadeau.
1 Tekst van de directeur van het museum Tromp’s Huys gewijd aan het werk van Betzy Akersloot-Berg: http://www.eerstewereldoorlog.nu/blog/kunstenaar-in-oorlogstijd/
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl