De bredere kracht achter verandering – in gesprek met F-Razzor

Vorige week sprak ik met F-Razzor over de diepere lagen achter de inzamelingsactie. Wat betekent solidariteit, gemeenschap en duurzaamheid in de Nederlandse kunstwereld? In dit gesprek bleven de organisatoren van F-Razzor bewust anoniem. Daarom waakten we er voor om geen uitspraken te doen over individuen.

Vanochtend heb ik mijn inleiding voor dit interview moeten aanpassen. Zoals sommigen hebben opgemerkt, is de F-Razzor webshop momenteel niet beschikbaar. De solidariteitsinzamelingsactie wordt sinds woensdagochtend digitaal aangevallen middels een DDos attack. Het offline halen van de webshop was de enige tijdelijke oplossing. Dit is een cyberaanval van iemand die waarschijnlijk wordt betaald om de groep kunstenaars het zwijgen op te leggen. Gelukkig is er geen sprake van een datalek en of schade aan de webshop. Momenteel is de groep druk bezig met het zoeken naar een oplossing voor de herlancering van de webshop. Ze laten zich niet intimideren door deze actie. De aanval illustreert helaas hoeveel energie er wordt gestoken in de poging om hen die seksueel machtsmisbruik in de Nederlandse kunstwereld aankaarten, monddood te maken. Onderaan dit artikel staat nog meer uitleg over dit incident.

 

Catherine Biocca – Fleshy, 110 x 150 cm, industry marker on printed pvc on stretcher 2018

Jeanine van Berkel: De afgelopen vier maanden zijn er ernstige aantijgingen van seksueel misbruik en gewelddadig gedrag binnen de Nederlandse kunstwereld aan de oppervlakte gekomen. Welke stappen hebben jullie gezet om met F-Razzor te beginnen?

F-Razzor: De laatste tijd komen er veel misstanden naar boven. Misstanden die al jarenlang naar boven moesten komen. Een specifiek geval verscheen dichtbij ons. Dit riep allemaal vragen op zoals “hoezo wisten we dit niet?” of “als we het wisten, hoe hadden we ermee om moeten gaan?” Daarnaast bracht het ook veel negativiteit met zich mee. Het huidige sociale klimaat binnen de pandemie en de dynamiek van de sociale media dragen bij tot een uiterst polariserende situatie. Daarom wilden we iets van een actie creëren. Een actie die hopelijk zal leiden tot andere duurzame acties.

Het idee is dat we bewustwording creëren door hardop te zeggen dat we zulk soort misstanden niet meer willen. Dit zeggen we als groep. Soms is het ingewikkeld om te praten over hoe deze actie precies is begonnen omdat wij als organisatoren spreken vanuit onze eigen ervaringen, maar eigenlijk staan we voor een groep van 64 kunstenaars. We hebben niet dezelfde meningen, we zijn geen collectief of organisatie. Er is geen collectieve stem. We zijn individuen die samenkomen voor een doel en dat is iets heel anders.
In zekere zin verenigt iedereen zich in het idee om de overlevenden van seksueel misbruik en mishandeling te steunen. Iedereen wilt meer safe spaces waar zulke dingen besproken en behandeld kunnen worden. We proberen een manier te vinden om samen iets te doen. We willen benadrukken dat we iets constructiefs en positiefs willen doen. We zamelen geld in dat naar iets heel concreets gaat. Iets wat je kunt aanraken.

Met een beetje naïviteit gingen we op zoek naar een stichting die ons kon ondersteunen. Welke stichting is er voor mensen in de kunsten om zich uit te spreken? Terwijl we hiernaar op zoek waren, kwamen we  Engagement Arts NL tegen. Ook zij zijn een door kunstenaars gedreven groep. Zo raakten we betrokken bij de oprichting van deze nieuwe stichting.
Het belangrijkste punt waarom Engagement Arts NL bestaat, is dat er een gebrek is aan plaatsen waar kunstenaars contact kunnen opnemen als er sprake is van intimidatie, meningsverschillen of elke andere vorm van klachten. Zij proberen deze blinde vlek te vullen.

Individualisme in de kunstwereld is ergens terug te brengen naar het neoliberalisme. Op een bepaalde manier moet iedereen zijn eigen succes verzekeren. Jullie willen dit tegengaan door als groep naar buiten te komen en dus als organisatoren anoniem te blijven. Waarom is dit zo belangrijk?

Het is cruciaal dat onze namen anoniemen blijven omdat we willen dat het om de actie gaat. We willen de focus leggen op de kracht van de 64 kunstenaars die zich verenigen. We weten dat de meeste aandacht naar ons uit zal gaan wanneer onze namen bekend zijn. Maar het gaat niet alleen om onze stemmen. Wanneer je verandering wilt brengen, dan moet dat van een bredere kracht komen.

We zijn constant in onderhandeling met de neoliberale realiteit van onze samenleving. Wanneer wij interviews doen, vertellen kranten ons dat ze bepaalde namen willen benadrukken of dat ze alleen individuele afbeeldingen willen gebruiken. We hebben collages van de verschillende kunstwerken gemaakt, alleen kranten willen keer op keer dezelfde naam of afbeelding gebruiken.
Onze hoop is dat mensen niet alleen werk kopen omdat het een bekende naam is, maar vooral dat mensen verliefd zijn geworden op een bepaald kunstwerk en ons doel willen steunen.

 

Felix Burger – Long Way to Happiness, 16mm film scanned to 2k / 8`30 min

Is er ook een bepaalde angst om je uit te spreken tegen seksisme in de Nederlandse kunstwereld?

We zouden willen dat het niet zo is, maar op het moment is er een algemene angst om je uit te spreken. Wat we de laatste paar maanden hebben gezien, is dat degenen die zich uitspreken het doelwit worden en worden lastiggevallen.

Waarom denken jullie dat het nodig is om buiten de instelling om te organiseren? Is er een signaal dat jullie willen afgeven?

Als kunstenaar ben je verbonden aan instellingen zoals kunstacademies, universiteiten, postgraduaten en residentieprogramma’s. Daarnaast werk je ook samen met musea, biënnales en stichtingen die allemaal hun eigen geschiedenis met zich meedragen. Het is voor ons, als groep van 64 kunstenaars, belangrijk om ons te bevrijden van elke institutionele structuur zodat we zo onafhankelijk mogelijk kunnen handelen. We proberen verandering te creëren in een nieuwe richting.

We denken dat het belangrijk is dat kunstenaars zich onderling blijven organiseren. Het is iets fundamenteels. Kunstenaars zijn de reden waarom kunst bestaat. Het voelt vaak alsof wij degenen zijn die zich moeten aanpassen, maar we zijn eigenlijk de kern van alles. De instellingen zouden niet eens bestaan als er geen kunstenaars waren. De ongelijke machtsverdeling in de kunstwereld zou er niet mogen zijn. Er moet dan ook meer samenwerking komen tussen kunstenaars en instellingen. We zouden liever een gelijkwaardige uitwisseling tussen de twee zien.

 

Becket MWN 34 x 23 x 27cm, Rubber tubing, various plastics, epoxy clay, paint, phone, 0:09 video loop

Welke rol spelen Nederlandse kunstinstellingen volgens jullie als het gaat om seksueel misbruik en machtsmisbruik in de Nederlandse kunstwereld?

Wij geloven dat Engagement Arts NL in dit opzicht belangrijke kwesties aan de orde zal stellen, maar we richten ons momenteel niet op institutioneel kritiek ook al zijn er wel degelijk veranderingen nodig.

We willen als kunstenaars de verantwoordelijkheid nemen, omdat iedereen verantwoordelijkheid moet nemen. Iedereen in de kunstwereld speelt een rol. Mensen reageren op verschillende manieren op seksueel misbruik. F-Razzor is een manier waarop wij als kunstenaars proberen kracht te geven en te handelen. Verantwoordelijkheid nemen gaat niet over met de vinger naar anderen wijzen, maar ook nadenken over: “wat kan ik bijdragen, wat kan ik doen?”

Duurzaamheid is hierbij ook belangrijk. Als je het over verandering hebt, kan verandering alleen komen als je in staat bent om de strijd vol te houden. Wanneer je (financieel) uitgeput bent, kan je niet meer mee doen. Onze keuze voor een webshop en geen veiling is dat we kunstenaars aanmoedigen om dertig procent van de verkoop voor zichzelf te houden. Dit is iets wat niet vaak het geval is bij inzamelingsacties of veilingen, maar we denken dat dit heel belangrijk is. De kunstenaars die we gevraagd hebben om deel te nemen, kunnen deelnemen omdat ze dat willen en niet alleen omdat ze zich dat kunnen veroorloven. Op dit moment is de economische situatie zeer precair voor iedereen en in het bijzonder voor kunstenaars. We willen absoluut geen systeem uitputten door gratis kunst te vragen. De kunstenaars die doneren zouden in staat moeten zijn om in ieder geval de productiekosten te betalen van de verkochte werken.

F-Razzor roept op tot solidariteit, maar hoe ziet solidariteit en zorg er eigenlijk uit in de kunstwereld?

Ons logo, ontworpen door Bin Koh, laat zien wat we willen doen. F-Razzor is een woordspeling tussen fundraiser (fondsenwerver) en razor (scheermes). Ook zien we F als friend (vriend). In dit logo raakt de F de R aan. Het zijn net tentakels. Ze reiken elkaar de hand en doen een high five.
Het is belangrijk om je als kunstenaar veilig te voelen en het gevoel te hebben dat je je kunt uitspreken maar ook dat je transparante gesprekken met elkaar kunt hebben. Daar ontbreekt het nu aan. Wanneer je je uitspreekt, wie gaat er dan naast je staan? Dat is wat F-Razzor doet, naast iemand gaan staan

Op dit moment streven we er vooral naar om de website te lanceren, deze solidariteitsinzamelingsactie te starten en financiële steun te creëren. Het formuleren van deze verdere plannen is iets waar Engagement Arts NL later bij kan helpen.

 

F-Razzor, names poster

In jullie huidige statement hebben jullie het over “het gebrek aan middelen om zich uit te spreken”. Naar wat voor soort middelen zijn jullie opzoek?

In principe hebben we middelen nodig om met elkaar te communiceren en om te luisteren. Niet alleen bij de instellingen waar we mee spreken maar ook bij de individuen die meedoen. Genezing en solidariteit beginnen met het erkennen van de pijn van de ander. Als je deze pijn erkent, kun je beginnen met het maken van veranderingen.

Engagement Arts NL werkt aan het opleiden van vertrouwenspersonen waarbij je leert hoe je kan luisteren naar mensen die pijn hebben. Het is belangrijk dat er in instellingen ook professionals zijn die specifiek weten hoe ze met zaken van seksueel misbruik om moeten gaan zodat de getroffen personen steun kunnen krijgen. Wij vinden dat elke instelling dit zou moeten hebben.

Hebben jullie het gevoel dat de Nederlandse kunstwereld opnieuw opgebouwd of getransformeerd moet worden?

Ja natuurlijk, we moeten blijven transformeren. We moeten de hele tijd nadenken over wat we aan het doen zijn. De structuur waarin we nu leven is deels verrot. We willen bloemen laten groeien. We hebben niet het exacte antwoord, maar we denken dat het stap voor stap zal gaan.
Op dit moment zijn de Nederlandse instituten allemaal dingen aan het ondernemen en kunstenaars zijn zich meer aan het informeren over wat er aan de hand is. Dit moeten we vol blijven houden. Het moet geen trend zijn.

———-
Als je te maken heeft gehad met wangedrag binnen een Nederlandse kunstinstelling en op zoek bent naar ondersteuning, dan kan je contact opnemen met: Mores.online, Safe Women NL, of Engagement Arts.

Het F-Razzor-team zal de datalek bij de autoriteiten melden en ze zullen zo snel mogelijk informeren met oplossingen om de campagne weer tot leven te brengen. Als je een werk wilt reserveren waar je intussen aan dacht, neem dan contact op met info@f-razzor.com. Deze aanval is representatief voor de krachten waar F-Razzor tegen strijdt, ze hebben je steun meer dan ooit nodig.