Alles wat ons bindt

Het tweeluik is onderdeel van een groter project. Aladaǧ maakt vanaf 2017 werken – tapijten of tapijtstukken op hout –  onder de titel Social Fabric, met verschillende ondertitels, Social Fabric, resonator of Social Fabric, leaves. Allemaal collages, vervaardigd uit verschillende stukken tapijt uit verschillende landen, machinaal geproduceerd of met de hand geweven.

Ik vind de titel van de serie mooi. Social Fabric lijkt een directe verwijzing naar de metafoor die je kunt gebruiken om het organische karakter van een samenleving aan te duiden. Het sociale weefsel. Alles wat ons bindt. Omdat de verschillende tapijtstukken uit meerdere landen komen, stelt Aladaǧ impliciet de vraag wie er allemaal aan een samenleving deelnemen als zij zo geglobaliseerd is. 

Dit tweeluik roept vragen op over auteurschap, omdat zoveel mensen eraan hebben bijgedragen. Het spanningsveld tussen individu en collectief fascineert mij al langer. Omdat in musea werken meestal aan één persoon worden toegeschreven, lijkt het alsof er één schepper is, zonder wiens genialiteit het werk niet had kunnen bestaan. Maar als je uitzoomt verschijnt er vaak een netwerk van personen om een kunstenaar heen.
Tijdens een workshop hield vertaler en schrijver Canan Marasligil mij en andere deelnemers eens voor dat vertalen een collectief proces is. Een vertaler doet het werk nooit alleen en schakelt de hulp in van moedertaalsprekers of een scheepsbouwexpert als een verhaal over schepen vertelt. En dit geldt voor vrijwel alle artistieke vormen. Film is de kunstdiscipline die deze collectiviteit misschien het beste erkent door namen van medewerkers in een aftiteling te zetten, van de acteurs tot het hoofd catering. Welke namen zouden er verschijnen als je een aftiteling zou maken voor Pink bow and pink arrow?

Ondanks dat textiel het belangrijkste materiaal is, ziet het tweeluik er toch solide uit door de houten ondergrond. Dit sociale weefsel kan wel tegen een stootje. Valt niet snel uit elkaar. Later die middag zit ik op het balkon van mijn kamer aan de Sommerstrasse in Düsseldorf en denk ik aan de Noorse textielkunstenaar Hannah Ryggen (1894-1970) wier figuratieve tapijten laten zien hoe snel en onder welke condities een samenleving kan desintegreren. Veel van haar werken uit de jaren 1930 en 1940 vormden een reactie op het fascisme, zoals Etiopia dat de Italiaanse invasie in dat land veroordeelde. Etiopia was te zien op de Wereldtentoonstelling van Parijs in 1937 en omdat helemaal rechts op het tapijt het hoofd van Mussolini aan een speer is geregen, moest dat deel tijdens de expositie worden weggevouwen. Een ander tapijt van Ryggen hing in een overheidsgebouw in Oslo toen het beschadigd raakte door de bomaanslag van Breivik in 2011. Restaurateurs hebben het gelukkig kunnen herstellen. Alleen een klein litteken is nog zichtbaar. Daar is het weefsel misschien het kwetsbaarst. Of juist het sterkst.