Alles is getekend – Rosa Everts kijkt niet weg
K. Schippers schreef het eenregelige gedicht ‘De Ontdekking’: ‘Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is’. Bij Rosa Everts doe je een soortgelijke ontdekking: als je goed naar haar werk kijkt zie je dat alles is getekend.
Hoewel ze fotografeert en stukjes papier opplakt, verf opbrengt, nietjes tackt, vlekken maakt enzovoort komt het er in ieder werk op neer dat ze al haar materiaal gebruikt om te tekenen. Ze tekent ook met haar fototoestel, bij wijze van spreken. Bij haar is de illusie een getekende werkelijkheid en geen gezichtsbedrog. Ze werkt niet in de traditie van het trompe l’oeil, van het bedrieglijke. Je moet wel goed kijken om daar achter te komen.
In haar tentoonstelling ‘Unknown Content’ die t/m 23 december 2017 bij Galerie With Tsjalling in Groningen te zien is, zet ieder werk je eerst op het verkeerde been als je het technisch wil duiden. Foto, tekening, collage, verf: alles gaat in elkaar op. Het dringt snel tot je door dat het er niet om gaat hoe je de technieken die ze inzet moet duiden. Alles bij elkaar levert het een glashelder beeld op, dat schraal, karig en bijna monochroom van aard is. Sommige werken zijn ingelijst, andere niet en dat onderscheid maakt duidelijk dat het werk een reflectie is op het bestaan. Bij ingelijst werk is de glasplaat ervoor een extra getekende laag waarin ook jijzelf als kijker en de omgeving wordt opgenomen. Waar het zonder glas ervoor wordt getoond valt de reflectie terug op zichzelf in het werk en geeft commentaar op hoe je ernaar kijkt en wat je daarbij ondergaat. Vaak laat ze daarbij ook nog eens spiegelende glasoppervlakken van etalageruiten zien, die ingekaderd door raamkozijnen weer verdacht veel lijken op haar tekeningen als zodanig. Dan wordt het werkelijk onontkoombaar dat alles getekend is. Als Rosa Everts fotografie inzet laat ze afdrukken maken op tekenpapier, zodat het beeld in de ondergrond wordt gezogen en niet bovenop een coating ligt. Dat is meteen al een grafische bewerking die ze vervolgens met ingehouden middelen eindeloos verder bewerkt. De verwarring die door het samenstel van het uiteenlopende materiaal wordt veroorzaakt transformeert in een inzichtelijke helderheid van wat je waarneemt. Dan dringt het tot je door dat Rose Everts er niet op uit is je te laten gissen naar hoe ze te werk gaat, maar dat ze je een waarheid onder ogen brengt in stillevens die als tinnitus tussen je oren gaat zitten. Daar zoek je een verhouding mee. Je gaat iets in jezelf na door haar intenties te bevragen.
De titel van de tentoonstelling is ontleend aan een serie tekeningen van verpakte dozen in lege ruimtes. Hoewel de dozen soms transparant zijn, zie je niet dat er iets inzit. Het zijn eerder surrealistische geestverschijningen die in kunsthistorische zin verwijzen naar Man Ray en Christo. Hier is alleen iets ingepakt wat geen inhoud heeft. In haar tekeningen is vooral iets afwezig waar je je nauwelijks een voorstelling van kan maken al heb je er wel herinnering aan. Er is iets weggeborgen dat je weer tevoorschijn kunt halen, maar je kunt het ook laten.
In de tekeningenreeks ‘Display’ brengt ze lege etalages in beeld. Intrigerend is een glazen winkelruit die met papier is afgeplakt om de lege ruimte erachter te verbergen. Dat er niets te zien is, wordt nog eens benadrukt door je te verhinderen naar de lege ruimte te kijken. Op de ruit zijn dan ook nog weer hoekjes papier geplakt die suggereren dat er posters of reclames vanaf zijn gescheurd. Ieder detail is met minutieuze aandacht in deze ‘fototekening’ opgenomen. Hoe fundamenteel en minimaal het werk ook oogt, het bewijst in een oogopslag dat er lang en zorgvuldig aan is gewerkt. Het weinige is juist ook heel veel. Tegelijkertijd is dat geconcentreerde werk niet een bevestiging van de bijzonderheid van het kunstenaarschap van Rosa Everts. Zij gaat er zelf nuchter mee om: dat is nu eenmaal wat er moet gebeuren om het naar tevredenheid te kunnen maken. Ze werkt altijd aan meerdere tekeningen om voldoende variatie in haar dagelijkse bezigheden te hebben. Als iets haar teveel wordt kan ze uitwijken naar andere manieren van werken. Daardoor zie je dat alles met enthousiasme is gedaan. Hier is iemand aan het werk die er zin in heeft.
Een continue lijn in haar werk bestaat uit tekeningen van verlaten panden, meestal alleen de façades ervan die nauwelijks inkijk velen. Ze begon die serie omstreeks 2010 toen door de financiële crisis in winkelstraten veel zaken moesten sluiten en lang leeg stonden. Gefascineerd door de afwezigheid van wat eens overdaad was bracht ze de nagelaten sporen van in beeld. Het begon als een plaatselijke inventarisatie in Groningen waar ze woont en werkt en waar ze ook aan de academie is opgeleid. Inmiddels heeft ze soortgelijke panden getekend die ze aantrof in Iran, Azerbeidzjan en Botswana die een vergelijkbaar karakter hebben als de lege V&D in Groningen. Het universele van wat er niet meer is, maakt haar werk inzichtelijk voor iedereen die ervoor gevoelig is dat we uit stof bestaan, want dat is haar werk vooral: stoffelijk. Doordat er licht op valt en het een weerschijn heeft, krijgt alles een tastbare gedaante hoe licht en ruimte ook opgaan in schaduw en leegte.
Wat zich in het leven voordoet, komt ook Rosa Everts onder ogen als ze tv kijkt of de krant leest. Daar zoekt ze als kunstenaar een verhouding mee. Dat doet ze ook door naast haar kunstenaarschap in de thuiszorg te werken en in de contacten die ze daar heeft het materiaal aan te treffen dat haar werk zo’n onderscheidende en gedefinieerde aanblik geeft: het leven lost op in ouderdom en de schemer van de tijd die of plotseling of beetje bij beetje over je heentrekt. Het is alsof het leven in haar werk een verlaten kamer is waarin alles wordt afgedekt met lakens om de teloorgang van betekenisvolle levens aan het oog te onttrekken. En juist daardoor komt er zoveel zowel pijnlijk als ontroerend aan de oppervlakte. Rosa Everts kijkt niet weg en ze kijkt niet toe. Er overkomt haar iets wat ze weg tekent, ze morst er thee op, schuift het aan de kant. In ‘The Newspaper Series’, bovenaanzichten van een tafelblad met wisselende uitstallingen, kun je bij nauwkeurig kijken het wereldnieuws ontdekken in half afgedekte knipsels tussen persoonlijke parafernalia. Rosa Everts sluit nergens de ogen voor, vooral niet als het ongemakkelijk wordt. Als kunstenaar ziet ze onder ogen wat wordt weggelaten.
www.withtsjalling.nl
www.rosaeverts.nl
‘Unknown Content’ is nog t/m 23 december 2017 bij Galerie With Tsjalling in Groningen te zien
Alex de Vries
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl