Afstuderen tijdens de lockdown – een zee van nieuwe stemmen V
Een interview met Taru Happonen en Charlotte Cuny
Tijdens de pandemie studeren wereldwijd duizenden kunstenaars af, maar hun werk blijft veelal verscholen achter gesloten deuren en grenzen. Onderwijsinstellingen maakten het afgelopen jaar online afstudeershows en nooit eerder was het zo makkelijk om kunstwerken van jonge kunstenaars over de hele wereld te bekijken.
De komende tijd belicht Gerda van de Glind voor Mister Motley kunstenaars die wereldwijd afstuderen omdat ze hun werk uitgebreid en eenvoudig online kan bekijken. Tussen 3 en 24 december zal een aantal van hen werk tonen in ‘New Horizons’, een groepstentoonstelling bij POST, platform voor actuele kunst in Arnhem. In dit vijfde artikel belicht ze kunstenaars die in de breedste zin van het woord met het medium schilderen werken: van weelderige droomlandschappen tot abstracte doeken vol pasteuze verf en plastic afval. In dit artikel spreekt ze de kunstenaars Taru Happonen uit Finland en Charlotte Cuny uit Frankrijk.
Taru Happonen woont in Helsinki en behaalde er in 2021 haar Master of Fine Art Painting aan de Academie van Beeldende Kunsten en won onlangs de Arts Thread Global Design Graduate Show 2021 in de categorie Fine Art. Ze studeerde af met negen schilderijen die zich in het domein tussen schilderen en sculptuur begeven. Happonen combineert heldere dikke lagen olieverf met materialen zoals gerecycled plastic, linnen, hout of tyraps. Deze materialen hoeven voor haar niet mooi of lelijk te zijn. Ze selecteert ze omdat ze een fractie tonen van de wereld waarin we leven, waarbij ze ons wil doen nadenken over onze impact op het geheel: van in het kleinste microscopische deeltje tot op kosmische schaal.
Hoe ervaar jij het om een schilder te zijn in 2021?
De afgelopen jaren heb ik hier veel over nagedacht. Schilderen krijgt vaak kritiek omdat het oud en klassiek is. Het is ook al veelvuldig doodverklaard. Dat is begrijpelijk, aangezien de eerste schilderingen al meer dan 40.000 oud zijn. De grootste reden waarom ik schilder en als kunstenaar werk is simpelweg omdat ik een grote drang heb om het te doen. Ik vind het wel interessant om na te denken over hoe relevant een werk kan zijn in de context van hedendaagse kunst.
Persoonlijk ben ik vooral geïnteresseerd in het uitgebreide veld van schilderen. Mijn werk begeeft zich bijvoorbeeld op het vlak tussen schilderen en sculptuur. Ik geloof ook in de enorme vitaliteit van schilderen. We leven in een tijd en cultuur waarin de materialen diverser zijn dan ooit. Kunst, inclusief schilderkunst, die in deze tijd gemaakt wordt had niet op een ander moment kunnen bestaan. Daarnaast is het concept van wat schilderen is ook aan het uitbreiden. Schilderen verandert en wordt de hele tijd herboren.
Kan je een voorbeeld geven van ontwikkelingen die jij boeiend vindt?
Ik vind het interessant hoe kunstenaars over de hele wereld de grenzen van het traditionele schilderen oprekken en veranderen wat schilderen betekent. Schilderen kan tegenwoordig ook sculptuur bevatten of digitale media, performance of geluid.
In mijn ogen flirt jouw werk met dat van de Noorse kunstenaar Ida Ekblad. Wordt je werk vaker aan haar gelinkt?
Er is altijd een link tussen veel kunstenaars. Het is één groot netwerk waar de ene esthetiek de andere esthetiek voedt. Ik bewonder hoe zintuigelijk Ekblad haar werk is. De invloed van haar werk, en dat van vele andere pasteuze schilders zijn zeker terug te zien in mijn werk. Maar mijn thema’s en startpunten zijn erg anders.
Hoe ziet zo’n startpunt er voor jou uit? Vanuit welk thema vertrek je?
Mijn inspiratie komt voort uit verwondering over onze omgeving, waarbij ik me vooral graag richt op het onmenselijke: de natuur en alle organismen die erin leven. De strategie die ik daarbij toepas is om naar deze wereld te kijken alsof ik deze voor het eerst waarneem. Zonder voorkennis. Als een wezen dat voor het eerst de aarde bewandelt zou ik bijvoorbeeld niet kunnen weten dat onze zeeën en oceanen ooit plastic-vrij waren. Alsof deze materialen altijd al door elkaar vloeiden. Door op deze manier door mijn omgeving te kijken, probeer ik nieuwe perspectieven te vinden en deze in mijn werk gestalte te geven, met verf, plastic en andere materialen. Daardoor creëer ik een soort nieuwe werken of wezens die tussen deze werelden inhangen.
Hoe heb je het ervaren om af te studeren tijdens een pandemie?
Het was enorm stressvol, maar ik denk dat het een grotere impact heeft op jongere studenten omdat je dan nog sociale contacten aan het opbouwen bent. Deze had ik gelukkig al. Verder zijn er natuurlijk ook zat beroepen waarbij het onmogelijk is om alleen te kunnen werken, dus in dat opzicht heb ik geluk gehad. Verder was de uiteindelijke afstudeershow wel een fysieke tentoonstelling, maar doordat er maar een beperkt aantal mensen tegelijkertijd in een ruimte mocht zijn vond ik het nogal een anticlimax.
Hoe heb je de tijd sinds je afstuderen ervaren?
Ik werkte al als kunstenaar voordat ik aan mijn master begon dus de overgang ging soepel. Ik ben uit mijn studio op de universiteit verhuisd. Mijn huidige studio zit in een gebied met veel andere kunstenaars. Ik onderhoud ook actief contact met collega’s via social media. Ik houd er namelijk van om alleen te zijn, maar ik geloof dat het ook belangrijk is om onderdeel van een gemeenschap te zijn.
Hoe zie je dagelijkse leven er uit?
Op dit moment werk ik aan een groepstentoonstelling met de naam ‘Ebb and Flow’, de openingstentoonstelling van het nieuwe gebouw van de Academie van Beeldende Kunsten. Daarna ga ik werken aan een solotentoonstelling bij Gallery Forum Box in Helsinki in 2022. Verder werk ik een paar dagen per week als grafisch designer. Dat is mijn achtergrond en tweede beroep. Ik ervaar het als bevrijdend om een tweede beroep te hebben, aangezien enkel werken als kunstenaar financieel lastig zou zijn. Daarnaast breng ik graag tijd door met mijn partner, twee katten, vrienden en ga ik graag karaoke zingen.
Hoe kijk je naar de toekomst? Wat zijn je hoop en dromen voor jou als kunstenaar?
Het komende jaar wil in mijn ruimtelijk werk ontwikkelen om mijn tentoonstellingen meer holistisch te maken. Ik heb het gevoel dat het ‘schepsel-achtige’ uiterlijk erg bij mijn werk past. Het is alsof mijn werken weigeren om objecten te zijn. Op dit moment ben ik bezig met nadenken over hoe ik dit precies wil vormgeven. Daarnaast hoop ik dat ik mijn werk buiten Finland kan laten zien.
In Finland moesten kunstenaars overigens lange tijd huur betalen aan galeries om een tentoonstelling te hebben. Dit was zelfs zo in bekende galeries. Maar de situatie is gelukkig aan het veranderen, musea zijn begonnen om vergoedingen te geven aan kunstenaars. Ik hoop dat de situatie blijft verbeteren.
Volg Taru Happonen via haar Instagrampagina of website.
Hoe kies je de onderwerpen voor je schilderijen?
De keuze voor mijn onderwerpen gebeurt in verschillende stappen. Ik heb archieven met eigen foto’s waaruit ik een eerste selectie maak, omdat ze me op een of andere reden aantrekken. Wanneer ik in mijn studio ben kies ik instinctief welke foto ik wil schilderen. ‘Hommes dos Payage’ is bijvoorbeeld gemaakt op het moment waar ik veel keek naar cinematografische taal. Ik zocht naar een manier om een actie weer te geven in mijn schilderijen en ontdekte dat ik dat effect met friezen kon bereiken. Circus maakte ik tijdens de lockdowns. Het bevat veel blauw omdat ik in die tijd simpelweg veel naar de lucht keek. Het is een soort collage van verschillende momenten in mijn leven. ‘L’omme-branches’ is een uitzondering. Het is nageschilderd van een foto van de fotograaf Nick St. Oegger. Ik zag het op internet en wilde het schilderen omdat bomen en de relatie met de mens een terugkerend onderwerp zijn in mijn werk. Ik heb hem toestemming gevraagd om het te schilderen en hij zei gelukkig ja.
Naast schilderijen heb je ook foto’s gemaakt waarin die schilderijen weer geprojecteerd zijn. Kan je daar iets meer over vertellen?
Geest-collages zijn foto’s die ik in Londen heb gemaakt tijdens de lockdowns. In de lege straten, op een brug en andere lege omgevingen. Ik heb ‘geesten’ in deze plekken gestopt, waarop mijn schilderijen geprojecteerd werden, op witte lakens met wit licht. Voor mij reflecteren die beelden de lockdown, waar we als geesten leefden.
Je werkt met veel verschillende mediums. Waarom is dat voor jou belangrijk?
Door met andere mediums te experimenten wordt mijn praktijk gevoed en begrijp ik de risico’s en eigenschappen beter. Etsen heeft me bijvoorbeeld doen begrijpen hoe belangrijk sporen in mijn schilderijen zijn. Door een ets van een berg te maken ben ik gaan experimenteren met het digitale patroon en daarna heb ik fotoafdrukken gebruikt binnen mijn schilderij ‘Alps.’ Door tijdens de lockdown meer digitaal te werken kwam ik op het idee om een QR-code binnen mijn schilderij te plaatsen en het naar een vogellied te leiden.
Heeft de pandemie je werk op andere manieren beïnvloed?
Het was heel frustrerend om geen toegang tot alle werkplaatsen en faciliteiten te hebben maar door thuis te werken kwam er ook een andere flow in. Met medestudenten maakten we groepsprojecten, experimenteerden online en dat gaf ook een gevoel van verbinding, ook al was het op afstand. De pandemie heeft me inspiratie gegeven. Doordat we geen toegang tot de studios hadden ben ik begonnen met die geest-collages. Voor de online examententoonstelling heb ik de plek gebruikt waar ik woonde als galerie ruimte, door mijn schilderijen in mijn badkamer of slaapkamer op te hangen.
Hoe heb je de tijd sinds het afstuderen ervaren?
Na het afstuderen heb ik eerst even pauze genomen. Ik werkte parttime als boekverkoper wat ik nog steeds doe. Daarnaast neem ik de tijd om Londen te verkennen en naar galeries, musea, kunstevenementen en studio’s van bevriende kunstenaars te gaan. Tijdens deze verkenningstochten maak ik ook foto’s die ik later kan gebruiken om te schilderen. Het helpt me ook om een beter gevoel te krijgen van een ruimte in een stad, waaronder de kunstscene. Ik schilder voorlopig thuis maar ik kijk ernaar uit om gauw weer in een studio te kunnen werken.
Hoe ziet je dagelijks leven er uit?
Dat varieert per dag. Ik probeer alle dingen te doen waar ik tijdens mijn master geen tijd voor had. Ik ontmoet zoveel mogelijk mensen uit Londen als ik kan om de Britse cultuur meer te begrijpen. Ik heb bijeenkomsten met een aantal kunstenaars waarmee we een tentoonstelling in Londen willen organiseren. Ik heb onlangs mijn ‘Berg-ets patroon’ op verschillende objecten geprint. Ik schilder, teken en maak iedere dag foto’s en lees Virginia Woolf.
Volg Charlotte Cuny via haar Instagrampagina of website.