7200 Bananen en de 20 levenslessen van Stefan Sagmeister

Omdat de banaan veel heeft betekend voor de beeldende kunst – als statement, als handelsmerk of als symbool – onderzoekt Mister Motley kunstwerken waarin de banaan een rol speelt. Welke verschillende functies en betekenissen heeft de banaan gehad? ‘The banana stories’ is een reeks artikelen over bananen in de beeldende kunst. Wekelijks schrijft Mister Motley ‘A banana story’, waarin werken van o.a. Shelley Sacks, Gilles Barbier, Stefan Sagmeister en Anna Banana worden belicht.

A banana story
7200 Bananen en de 20 levenslessen van Stefan Sagmeister

‘My dreams have no meaning.’ Dat is één van de twintig dingen die Stefan Sagmeister tot nu toe in zijn leven geleerd heeft. Zijn boek Things I have learned in my life so far is een bundeling van boekjes die elk één van zijn levenslessen verbeelden. Sagmeister, grafisch ontwerper en kunstenaar, ontwierp eerder o.a. graphics en posters voor The Rolling Stones, Lou Reed en David Byrne. Things I have learned in my life so far is het resultaat van een periode waarin hij commerciële opdrachten beu was. Het was tijd voor ‘the good stuff’. En dat is het geworden.

Stefan Sagmeister – Things I Have Learned in My Life So Far

Voordat Sagmeister zijn levenslessen bundelde in zijn boek vormden ze een lijstje in zijn dagboek. In de periode waarin hij de vrijheid nam om zich voornamelijk te richten op niet-commercieel werk, transformeerde Sagmeister zijn lijstje in typografische kunstwerken, waarin elke levensles als ‘tekst’ leesbaar bleef. Hij combineerde tekst en beeld op veel verschillende manieren. Hij maakte woorden van verschillende materialen en plaatste deze woorden op verschillende plekken. Op plekken die soms direct verband hielden met de inhoud van het woord (of de zin waaruit het woord vandaan kwam), maar meestal wat willekeurig gekozen leken te zijn.

Sagmeister fotografeerde zijn weergaven van zijn twintig levenslessen. De foto’s verschenen op billboards, in tijdschriften en op gebouwen, waardoor ze enorm aan populariteit wonnen, wat waarschijnlijk één van de redenen was waarom Sagmeister besloot van dit project enkele publieke kunstwerken te maken, een installatie, en natuurlijk te bundelen in zijn boek. In de ‘boekversie’ van Things I have learned in my life so far veranderde de werking van de typografische levenslessen. Nadat ze als publieke kunstwerken of als foto’s in de openbare ruimte hadden gestaan, leken ze op papier incompleet te zijn geworden. De ervaring van het werk in de openbare ruimte vormde kennelijk een bijzonder onderdeel van het werk, alsof de openbare ruimte het van een context voorzag die een communicatie aan leek te gaan met de ‘tekst’. Een context die in het boek verloren ging.

De installatie Things I have learned in my life so far bij Deitch Projects in New York, was een voortzetting van Sagmeisters project. Sagmeister maakte voor deze installatie nieuw werk, ter aanvulling van zijn boek. Een gigantische witte opblaas aap vulde met zijn aanwezigheid het grootste deel van de expositieruimte en leek de bijhorende tekst ‘Everybody always thinks they are right’ te bewaken. Naast de grote aap hingen 7200 bananen in een golvend patroon aan de wand te geuren. De meeste bananen waren geel. De groene bananen vormden samen de tekst ‘Self-confidence produces fine results’. Wanneer de gele bananen bruin werden en de groene bananen geel kleurden, werd de tekst opnieuw leesbaar.

Het rijpingsproces van de banaan was ideaal voor het verdwijnen en tevoorschijn komen van de tekst ‘self-confidence produces fine results’, omdat zelfvertrouwen ook verdwijnt en weer terugkomt, al was dat niet de enige reden om bananen te gebruiken in dit werk. Sagmeister gaf als reden: ‘[…] because they are an absolutely beautiful fruit, because they smell sweet and luscious as they turn brown, because they carry significant visual baggage (Andy Warhol’s banana cover for the Velvet Underground ever so slightly connected to our work for Lou Reed – who came by and loved the bananas by the way), because they fit neatly with our inflatable white monkeys, because glued to a wall bananas form a pattern reminiscent of a knitted sweater working tightly with our needle stitch typography.’

De levenslessen van Sagmeister zijn misschien wat oppervlakkig, algemeen en cliché; met zijn vormgeving wist hij de oppervlakkige tekst toch krachtig en uniek te maken en tevens de grens tussen grafische ontwerpers en kunstenaars te bevragen. Na afloop van de tentoonstelling Things I have learned in my life so far doneerde hij het dubbele bedrag dat hij had uitgegeven aan de bananen aan een daklozen organisatie in New York. Een consequente zet: nummer één op zijn lijst met levenslessen was namelijk ‘helping other people helps me.’