LIFE IS ART, ART IS LIFE…

5 september 2015

‘Toen ik hem aanraakte door mijn hand op zijn lichaam te projecteren zat hij te roken. Plotseling begon hij terwijl hij naar mijn ‘hand’ bleef kijken zijn jasje uit te trekken, zijn overhemd en zijn onderhemd, totdat hij halfnaakt was en mijn hand op zijn blote rug kon voelen…’

Twee grote schermen aan de muur tonen een verstild beeld van een Chinese oudere man, rokend in zijn huiskamer tussen een wirwar van planten. Op zijn gezicht en borst is de projectie van een hand te zien. De hand van een kunstenaar die in zijn bestaan nooit de moed heeft gehad om zijn vader daadwerkelijk aan te raken, rust nu op zijn gerimpelde gezicht. Het is een visualisatie van de afstandelijke band tussen vader en zoon en tevens een kunstwerk dat communicatiepoorten op een bijzondere manier weet te openen. ‘Het bracht kunst in het leven van mijn familie en kwam zo centraal te staan in ons leven’.

Song Dong, Touching My Father

Pas wanneer zijn vader is overleden heeft de zoon het lef om zijn vader aan te raken. Tijdens zijn leven heeft er zich een bepaalde vorm van respect en tevens een gevoel van angst ontwikkeld voor lichamelijk contact wat nu plots is weggevallen. De verknoeide band van kunstenaar Song Dong met zijn vader werd door het werk ‘Touching My Father’ een bijzondere relatie tussen vader en zoon waar ineens ruimte was voor contact en interesse naar elkaar. Niet lichamelijk maar wel verbaal, tot diep in de nacht voerden de twee gesprekken en dit alles werd door een hartaanval in een ruk weggeveegd. Aaiend betast de kunstenaar het overleden koude lichaam, een lichaam dat de aanraking niet meer voelt, het staat symbool voor het versteende hart van de zoon, vol rouw om zijn vaders dood. Het intieme moment wordt gefilmd, maar zijn eeuwige verdriet, de spijt om zijn vader pas aan te raken op het moment wanneer het te laat is, weerhoudt de zoon ervan de aanraking op band te bekijken. De band is krachtig verzegeld met tape en weggestopt in een kleine glazen vitrine aan een andere muur in de zaal, zodat deze nooit zal worden geopend.

Een verdieping hoger liggen zo’n 200 plastic tasjes, 8 lege tubes tandpasta, 60 theedoosjes, haarborstels, vieze knuffelbeesten, kasten vol kleding en nog veel, heel veel meer. De chaos aan spullen is netjes gesorteerd: ‘Wu jin qi yong’ – niets verspillen. Spaarzaamheid wordt in China gezien als een deugd, maar de verzamelwoede van de moeder van Song Dong loopt na het overlijden van zijn vader compleet uit de hand. Alle spullen die Song Dong’s moeder in de jaren heeft verzameld om ooit nog eens te gebruiken zijn het bewijs dat zijn moeder innerlijk de controle verloor over haar eigen leven. De plotselinge leegte in het huis en in het gezin wordt uit angst opgevuld met nog meer spullen. Het huis slibt dicht, gangpaden worden volgebouwd en slokken de leefbaarheid op. Met een noodkreet weet Song Dong zijn moeder te overtuigen om samen een kunstwerk te maken van haar complete verzameling: zij is de kunstenaar en hij de assistent. De ribben van haar huis vormen het hart van de installatie, het is een wonder hoe al die voorwerpen binnen vier kleine muren hebben gepast en laat mede de bezoeker beseffen hoeveel spullen in de westerse cultuur verspilt worden. De spullen die al die jaren hebben gewacht om van pas te komen krijgen een leven in de installatie ‘Waste Not’. Samen sorteren ze al het goed op kleur, formaat en vorm. Een therapeutische installatie waarin herinneringen worden geordend en het verdriet versleten raakt. Kunst had eerder al veel betekend voor de relatie tussen Song Dong en zijn vader, nu hielp de kunst hem opnieuw met het versterken van de band met zijn moeder. Nu Song Dong’s moeder zelf een aantal jaar terug is overleden toen zij een vogel uit een boom wilde redden en tijdens deze actie van een trap afviel, brengt de opbouw van de installatie de kunstenaar zelf rust. Meer dan 10.000 artikelen vloeien als een geschiedenis van 50 jaar lang door de handen van de kunstenaar en brengen hierdoor veel liefdevolle herinneringen naar boven.

Zhao Xiangyuan & Song Dong, Waste Not

Intrigerende familiebanden, alledaagse activiteiten van een gezin en de identiteit van de kunstenaar vormen de basis in de hedendaagse kunst van Song Dong. Maar ook zijn visie op zijn (Chinese) leefwereld is een terugkomend onderwerp in zijn werk. Zijn oeuvre bestaat uit een persoonlijke collectie van herinneringen en gebeurtenissen. Van een kunstenaar die oorspronkelijk is opgeleid als traditioneel Chinees schilder is nauwelijks iets terug te zien. Video’s, installaties, performances en nieuwe mediatechnieken zijn de vormen van communicatie voor zijn werk waarin hij de baas is. Tijdens het kijken naar zijn werk houden een tal Chinese politieagenten die stevig in de schoenen staan de kunstwerken en bezoekers vastbesloten in de gaten. Van dichtbij is te zien dat het zelfportretten zijn, beelden van menselijk formaat waar in iedere agent het gezicht van Song Dong te herkennen is. In deze tentoonstelling heeft het strenge regime van het communistisch China niets te zeggen, hij maakt hier de dienst uit.