Kunstenaar, doe iets/meer met seks!
Seks is overal en tegelijkertijd is het nergens. Loop de stad in en je ziet billboards vol met sexy lichamen, verleidelijke blikken en sensuele aansporingen. Kijk één reclame en zie een ijsje uitdagend gelikt en besabbeld worden. Sex sells. Maar echte seks, seksualiteit, de onhandige soms wat vieze, lompe seks tussen echte mensen, die bestaat bijna nergens. Die mooie, gelikte kant van seksualiteit zien we dus maar al te vaak, de realistische kant des te minder. Terwijl seksualiteit wel een rol speelt in zowat alle aspecten van het leven. Niet alleen wordt seksualiteit zelf beïnvloed door allerlei factoren zoals de geschiedenis, het politieke klimaat, economie en religie. Alles wordt op zijn beurt beïnvloed door seks.
Echte seks, seksualiteit, de onhandige soms wat vieze, lompe seks tussen echte mensen, die bestaat bijna nergens.
Maar ook al vloeit seksualiteit in ons allen en alles om ons heen, er blijft een taboe liggen op seks. Ook in de kunstwereld. Ga maar eens met het thema aan de slag om er vervolgens achter te komen dat je moeilijk een plek vindt om je werk tentoon te stellen, om minder subsidies te ontvangen, om op ieder volgend feestje gevraagd te worden of je zelf eigenlijk nymfomaan bent.
En toch zijn kunstenaars bij uitstek degene die barrières kunnen doorbreken en het onderwerpen bespreekbaar kunnen maken. In allerlei werkvelden zoals de gezondheidszorg of armoedebestrijding wordt al meer en meer gewerkt met kunstenaars om op vernieuwende wijze complexe problemen op te lossen. Dit social design-denken is ook erg toepasbaar op seksualiteit, dat zo ingewikkeld en veelomvattend is. Dankzij de inbreng van kunstenaars is het mogelijk om daar op een andere manier naar te kijken.
Zo heeft designer Roxanne Brennen een serie van dining toys ontworpen en uitgebracht om seks en eten met elkaar te verbinden. In haar organisch vormgegeven keramieken lik, sabbel en zuig je aan je voedsel alsof je je geliefde voor je hebt. Door gebruik te maken van haar producten activeer je tijdens het eten dezelfde hersengebieden die actief worden tijdens een potje vrijen. Het eerste restaurant dat haar serie ook daadwerkelijk gaat gebruiken moet nog gevonden worden.
Wie zich aan het thema seks waagt kan rekenen op heftige reacties.
Een ander voorbeeld is het Zweedse model en kunstenares Arvida Byström die in 2017 het boek Pics or It Didn’t Happen: Images Banned From Instagram lanceerde. Dit boek staat vol met foto’s van vrouwenlichamen die het platform Instagram verwijderde omdat er ofwel een tepel in beeld was (mannentepels worden niet verwijderd) of omdat iemand de foto rapporteerde als aanstootgevend, zoals het ontblote bovenlichaam van een transgender. Zelf werd Byström bedreigd met verkrachting toen ze als model voor Adidas op een foto stond met beenhaar. Wie zich aan het thema seks waagt kan rekenen op heftige reacties.
Was het nou kunst of was het seksuele voorlichting?
Ook het initiatief Wipsite van Marilyn Sonneveld en mijzelf werd wisselend ontvangen. In 2015 lanceerde we de website, een online platform voor jongeren van 12-30 waar op een positieve, beeldende manier informatie over seksualiteit te vinden is: de nieuwe vorm van seksuele voorlichting. Gelijktijdig was al het werk van de website ook te bekijken tijdens een expositie in De Melkweg Amsterdam. Alhoewel media gulzig toehapte, was er ook veel twijfel. Want was het nou kunst of was het seksuele voorlichting? Op sociale media waren een paar trollen het in ieder geval met elkaar eens, we waren vieze wijven die kinderen aanzetten tot seks, en daarmee waren we niks minder dan pedofielen.
Wie waagt zich nog aan dit thema als je er om uitgescholden, bedreigd of verguisd wordt?
Hoe gaan we seks in de toekomst vormgeven en wie neemt daar de verantwoordelijkheid in? In het boek Holy Fuck, op expeditie naar de toekomst van seks wordt die vraag ook gesteld. Door het onderwerp bespreekbaar te maken en te houden wordt het normaler, het wordt mainstream. Pas als Ikea bedden voor drie personen of meer verkoopt zullen polyamorie of driehoeksverhoudingen ook echt sociaal geaccepteerd zijn. Maar daarvoor is het eerst nodig om dit thema op de kaart te blijven zetten. En daarom is de rol die kunstenaars, fotografen, filmmakers, designers en andere creatieven kunnen spelen in het bespreekbaar maken van seksualiteit een hele belangrijke.
Wat verder nog bijdraagt aan de normalisering van het onderwerp is bijvoorbeeld een dergelijke tentoonstelling als BLOOT- het kwetsbare lichaam in museum Kranenburgh die nu te zien is (tot 3 februari). De tentoonstelling vraagt aandacht voor naaktzijn, een nog redelijk kuise uiting van seksualiteit, en laat daarbij werk zien van gevestigd kunstenaars zoals Maria Roosen en Atelier Van Lieshout. Lopend langs de werken zie je de verandering in betekenis van bloot in de beeldcultuur van de afgelopen decennia. Leidraad voor de tentoonstelling is een quote van de bekende Britse schrijver en kunstenaar John Berger: “To be naked is to be oneself. To be nude is to be seen naked by others” (Ways of Seeing, 1972).
Vanuit de gedachte dat seksualiteit een van de belangrijkste aspecten van het leven is, begonnen wij Wipsite. En op wie konden we ons beter richten dan op jongeren? Die zijn nog te kneden en te vormen en staan aan het begin van hun seksuele ontwikkeling en hebben daarom zo hard de juiste informatie nodig. Jongeren vandaag de dag worden sterk beïnvloed door online beeldvorming. Deze beïnvloeding gaat zo ver dat ze zelfs later voor het eerst seks hebben dan 5 jaar geleden (bleek uit onderzoek van Rutgers, kenniscentrum seksualiteit). Jongeren gaven in het onderzoek aan dat platformen zoals Instagram normen aandragen waar niet iedereen aan kan voldoen: “Ja, want in de wereld zijn bepaalde beelden van wat, zeg maar, mooi is, wat goed is, terwijl dat eigenlijk niet zo hoort te zijn” (meisjes 16-18 jaar). Deze hoge eisen aan uiterlijk houden jongeren tegen om in het echt met elkaar af te spreken en te experimenteren waardoor ze uiteindelijk dus later hun eerste keer seks beleven. Op zich geen ramp, maar juist in die beginnende, vaak spannende en onhandige relaties ontwikkelen jongeren de taal van seksualiteit en het zelfvertrouwen om te oefenen. Doen ze dit niet, dan zullen ze uiteindelijk minder in staat zijn zich te beschermen tegen de risico’s van seks en er zeker minder plezier aan beleven.
Hoe kunnen we dit veranderen? Jongeren krijgen hun informatie over seks nu meestal via internet (vaak porno) of op school. En als er iets toe is aan esthetische vernieuwing, zijn het wel de lessen seksuele voorlichting. Kunstenaars kunnen het onderwerp in een nieuwe vorm gieten, docenten beeldende vorming kunnen ervoor kiezen om het thema seksualiteit vaker in hun lessen te behandelen. Voor beeldvorming wordt vaak naar de kunsten gekeken. Kies er voor om eens andere soorten lichamen te laten zien. Laat diversiteit in je beelden zien, zodat meer mensen zich kunnen identificeren in wat ze zien. Dat een piemel ook vaak een beetje krom is, zie je nu bijna nergens. We vinden vaak recht, glad en perfectie mooier om naar te kijken dan de werkelijkheid. Maar jongeren kunnen hierdoor onzeker worden. Door te kiezen voor kunstenaars die semi-abstract werken hopen we dat jongeren zich in de beeldvorming op Wipsite beter kunnen herkennen. Lichamen kunnen alle vormen en kleuren hebben, vaak is er ook onduidelijkheid over gender. Die abstractie leent zich goed voor inclusiviteit. Maar ook voor het écht opnemen van relevante informatie. Want googel één keer afbeeldingen van chlamydia en je klikt direct weg om vervolgens niks geleerd te hebben en nooit meer seks te willen. Op Wipsite dient de esthetiek, de kunst de voorlichting.
Zo zijn er nog tal van onderdelen binnen de seksuele voorlichting die verder kunnen gaan dan een lesje lichaamsdelen.
Voor hen die zich willen bezighouden met het vernieuwen van onze kijk op seksualiteit is er nog een belangrijk punt dat vandaag de dag onze aandacht vraagt. Om de gelijkheid tussen de seksen te vergroten, is het belangrijk om niet te vervallen in stereotypen man/vrouw. Van oudsher worden vrouwen in de kunst afgebeeld als passief, afwachtend en mannen als daadkrachtig en stoer. Dit schept keurslijven waar de meeste mannen en vrouwen zich niet prettig in zullen voelen. Wie af en toe een krant open slaat of de televisie aanzet voelt het ook: we zullen ons steeds meer van deze binaire wereldblik verwijderen en komt er meer ruimte voor ambiguïteit bij de seksen. Dat dit nog genoeg negatieve reacties oplevert weet Byström inmiddels als geen ander. Ook in de kunstwereld zijn vrouwelijke makers niet gelijk aan de mannelijke: slechts 20% van de collecties in Europese musea bestaat uit werk van vrouwen. Gelukkig zijn er ook initiatieven zoals van vrouwenfonds Mama Cash dat in 2017 het ‘Meer dan Muze’ festival organiseerde om vrouwelijke makers in de schijnwerpers te zetten.
En zo zijn er nog tal van onderdelen binnen de seksuele voorlichting die verder kunnen gaan dan een lesje lichaamsdelen. Naast de nodige informatie over zwangerschappen en seksueel overdraagbare aandoeningen, is voor een gezonde beleving van seksualiteit belangrijk om ook thema’s zoals seksueel plezier en het ontwikkelen van een positief zelfbeeld op de kaart te zetten. Alleen de risico’s noemen is een vorm van symptoombestrijding waar niemand uiteindelijk beter van wordt. Door de belerende toon achterwege te laten en ook aandacht te besteden aan onderwerpen zoals het orgasme en seksuele technieken leren we jongeren dat seks ook leuk is. Want zeg nou zelf, waarom hebben de meeste mensen seks? Omdat het lekker en leuk is!
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl