Eindexamens 2019: Afdruk
In de afgelopen weken heb ik namens mister Motley alle eindexamententoonstellingen in Nederland gezien om er vervolgens een aantal artikelen over te schrijven.
In de afgelopen weken heb ik namens mister Motley alle eindexamententoonstellingen in Nederland gezien om er vervolgens een aantal artikelen over te schrijven. Dit jaar zijn dat echter geen lijstjes per bezochte academie met daarin de meest in het oog springende werken, maar artikelen waarin de actuele thema’s, tendensen en ideeën over de wereld onder pas-afgestudeerde kunstenaars beschreven worden. Stukken waarin werken van de Rietveld, Minerva, HKU, ArtEZ, en vele andere academies met elkaar in verband worden gebracht om op die manier een glimp te begrijpen van de tijd waarin we leven en de kunst die daaruit voortkomt. Vandaag trap ik af met een poëtisch en tegelijkertijd fysiek thema dat opviel dit jaar: de afdruk. Met werken van: Florès van der Marel, Pleun Moons, Bart van Deelen, Zahar Bondar, Daniele Formica, Maria Nolla Mateos en Jasper Verhulst.
In 2006 bezoekt kunstenaar Douglas White de serre van een ouder echtpaar in het Engelse Leicestershire. In de krant had hij gelezen dat er een uil tegen de deuren was gevlogen en dat de afdruk van het beest zou zijn blijven zitten. En inderdaad, toen hij aankwam zag hij de erfenis van vet en stof vastgekleefd zitten aan het koude glas. De uil moet met wijd gespreide vleugels behoorlijk hard tegen het raam zijn gebotst. White besloot het raam over te nemen om deze te kunnen exposeren, verlicht door een bouwlamp met achter het glas een zwart doek. De witte afdruk van de uil steekt in tentoonstellingsruimtes glinsterend af tegen de zwarte achtergrond.
Douglas White – Owl
Het verhaal leest behoorlijk onwaarschijnlijk: sinds wanneer schrijven kranten over uilen die tegen ramen aanvliegen? Hoe kunnen de vleugels van bosuilen dergelijke afdrukken achterlaten? En wie zegt dat White niet gewoon zelf op het glas met een zacht kwastje en dunne witte verf de afdruk heeft geschilderd?
De kracht van dit werk is dat White juist deze vragen oproept. Door een afdruk te tonen van een handeling, vraagt de toeschouwer zich af wat er vóór die handeling heeft plaatsgevonden. Het kunstwerk als bewijs van iets dat is gebeurd, maar niemand behalve de kunstenaar weet precies wat. En dat gegeven schept ruimte voor speculatie, verwachting, mystiek en fictie. Voor verbeelding.
Florès van der Marel, Framed, 2019. ArtEZ AKI, Enschede.
Als toeschouwer lijk je je áchter de werken van Florès van der Marel te bevinden. Je krijgt een kant te zien die normaal niet te zien is: de achterkant van een lijst, niet de rug, maar de voorkant van een rijtje boeken. Dit andere perspectief biedt nieuwe inzichten. Tegelijkertijd bekruipte mij het gevoel dat ik niet exact kon weten wat het werk precies behelste – alsof mij de informatie erover ontnomen werd. Alleen de kunstenaar weet wat zich aan de voorkant van de boeken en de lijsten bevindt. Dit dubbele gevoel heeft een interessante uitwerking. De toeschouwer wordt namelijk uitgedaagd om na te denken over de werkelijkheid achter de kunstwerken, waardoor Florès van der Marel tegelijkertijd een andere blik op de bestaande werkelijkheid biedt.
Bart van Deelen, Pièce de Milieu, 2019. ArtEZ AKI, Enschede.
Kunstenaar Bart van Deelen vertrok voor een aantal maanden naar Griekenland om daar marmer te hakken en het te leren bewerken. Onder andere deze tafel is het resultaat van die reis. Op de tafel lijkt iets te liggen – wat dat is kan de toeschouwer niet weten – en daarover heen is een tafelkleed gedrapeerd. Een tafelkleed van marmer weliswaar. Bart van Deelen zet de toeschouwer op het verkeerde been door eigenschappen aan het marmer toe te schrijven die het oorspronkelijk niet heeft, zoals zachtheid, kreukeligheid, of luchtigheid.
Maria Nolla Mateos, Some people are afraid of the void, 2019. Rietveld Academie, Amsterdam.
Wat heeft zich afgespeeld in deze ruimte? Zat er iemand in de ruimte opgesloten die door waanzin geteisterd werd? En waar is die persoon nu? De titel van het werk suggereert dat sommige mensen bang zijn voor de leegte. Een dergelijk iemand heeft op de ramen van deze ruimte de afdrukken van zijn angst achtergelaten.
Pleun Moons, Impression No. 3, 2019. Maastricht Academy of Fine Arts.
Voor Pleun Moons definieert iedere laag, ieder merkteken en iedere actie de tijd: alomtegenwoordigheid, afzonderlijke momenten, gelijktijdigheid of juist de afwezigheid van tijd. In haar afstudeerwerk zijn lagen en verschillende acties duidelijk aanwezig. De metershoge doeken zijn de dragers van een afdruk en daarmee van de acties die de kunstenaar uitvoerde: ze bracht de doeken naar alle waarschijnlijkheid met verf aan op de vloer en trok ze vervolgens weer los zodra de verf opgedroogd was. Hiermee is het werk een representatie van de werkelijkheid en het verloop van de tijd daarin. Tegelijkertijd zijn de doeken juist abstract, omdat de dikke lagen verf alleen naar zichzelf lijken te verwijzen.
Zahar Bondar, I would like to be a dancer to be able to dance with the circumstances, 2019. Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, Den Haag.
In deze sculptuur lijkt een figuur vast te zitten die een afdruk van zijn gezicht in het gips wilde achterlaten. Zahar Bondar creeërde voor zijn afstudeerwerk een aantal sculpturen binnen een totaalinstallatie, die refereren naar zijn achtergrond in het circus. De figuren balanceren sierlijk in de ruimte, terwijl ze uit rauwe materialen zoals beton, metaal en gips vervaardigd zijn.
Daniele Formica, Zonder titel, 2019. Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, Den Haag.
Voor zijn afstudeerwerk heeft Daniele Formica een entiteit ontwikkeld die hij een identiteit gegeven heeft: Bill. Bill is het product van alle deeltjes die de kunstenaar gedurende zijn leven afscheidt. Daniele heeft vast weleens een haar achtergelaten in de trein, zijn huidschilfers vliegen in de rondte en zijn tranen zijn wellicht ergens in een servet achtergebleven. Op die manier is Bill een oneindig grote eniteit die op veel meer plekken komt dan de kunstenaar zelf. Om gedaante te geven aan Bill onttrekt Daniele met zakjes siliconen het vocht van de omgeving. Met het verzamelde water laat de kunstenaar dagelijks een afdruk op de muur achter in de vorm van een lichaam.
Jasper Verhulst, Spanningsvelden, 2019. AKV St. Joost, Breda.
Het werk van Jasper Verhulst gaat over spanningsvelden tussen individuen. Deze spanningsvelden registreert hij door performances op te voeren waarvan zijn sculpturen het resultaat zijn. In de sculpturen zijn de afdrukken van de kunstenaar en waarschijnlijk een ander individu te zien. Het staal is gestompt, geslagen, gerprikt en geramd. De toeschouwer kan de performance als het ware meemaken wanneer hij de sculptuur bekijkt.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl