Dear Geo (part II)

Hard moet je lachen wanneer je vertelt dat je op 14 november in je eentje tussen een massa zwart geschminkte kinderen, Sinterklaas in Nederland hebt verwelkomt. ‘It’s fucking embarrassing’. Ik knik instemmend. Je vraagt me niet naar mijn mening en ik ervaar een opluchting, omdat ik de discussie over zwarte piet niet meer aankan. De discussies die ik met vele mensen voerde brachten vaak enkel frustraties en geen oplossingen. Nu is de zwartepietendiscussie iets waar we geen zin meer in hebben. Een uitgemolken koe. Verslagen hoor ik je gedachten aan over de ‘gewoonte’ van de ‘traditie’, want; wij Nederlanders zijn er mee op gegroeid en kunnen er in feite niets aan doen dat ons beeld zo verschrikkelijk verdraaid is en we niet capabel zijn om uit te zoomen naar een groter perspectief. ‘Probably you had a black face as well when you were a little kid?’. Wanneer ik antwoord nooit zwart geschminkt te zijn door mijn ouders als klein kind, verander je het onderwerp. Ook wij zijn geen stap verder gekomen.

Het laat me niet los die nacht, dat jij en ik er niet uitkwamen. Dat ik vermoeid reageerde op het onderwerp. Jou laat het ook niet los. De volgende dag mail je me, dat het belangrijk voor je is dat ik het racisme-punt in het artikel dat ik over je schreef behandel. The work that I’m making sadly is somewhat of a response to a general mood of white supremacy during a time of social change in Europe.

In ons gesprek werd steeds duidelijker dat je niet goed kunt aarden in de Nederlandse cultuur. Jezelf verbazend over de Nederlandse tradities en dagelijkse omgang geven je vaak een ongemakkelijk gevoel. ‘It’s like you walk into a room and question yourself “where am I?”, it’s awkward.’ Exact dit wordt wat mij betreft duidelijk in jouw kunstwerk. We zitten samen in een wereld zoals ik er nog nooit een heb ervaren. Gekleurde lampen flikkeren wild, aan de muren hangen een aantal gele truien en de vloer is bezaaid met stof en bruine aarde. De ramen zijn verduisterd met zwarte doeken en in een hoek ligt iets wat op een gesmolten tennisracket lijkt die je naar eigen zeggen met veel aandacht in de keramiekwerkplaats van de Rijksakademie hebt gemaakt. Bevinden we ons in een theaterdecor? Een kunstinstallatie? Een filmset? Heeft hier gisteren een uit de hand gelopen feestje plaatsgevonden? In de installatie staat niet het ontsnappen aan de wereld centraal, maar het stellen van vragen. Waar ben ik beland? ‘People should ask that question every day, about everything’.

Een reactie op deze gemoedstand, de vibe die je ervaart, is Tennisplayer 1.0. Een blonde schone die soms de naam Bianca toegeschoven krijgt, maar wat betreft die naam ben je nog niet geheel tevreden. Je schetst haar als Steffi Graf, of als het perfecte blanke meisje uit je High School periode met een blonde paardenstraat en een kort wit tennisrokje. Tennisplayer 1.0 is geen bestaand persoon maar staat symbool voor de emotionele ervaring die je me probeert te duiden. Dat Tennisplayer 1.0 niet alleen een vertaling van jouw gemoedstand is, maar ook een politiek,- en sociaalgeëngageerde reactie op je huidige leefomgeving, is in je installatie niet gelijk terug te zien. Bianca doet me aan mijzelf denken, Tennisplayer 1.0; een jonge vrouw met lang blond haar en blauwe ogen. Staat zij symbool voor whiteness? Het voelt voor mij in eerste instantie confronterend, generaliserend en enigszins beledigend. Ik kan me niet van Bianca distantiëren en voel me persoonlijk verantwoordelijk iets recht te zetten. Je vertelt me dat emoties in een lichaam vertaalt kunnen worden. Zo leerde we in een eerdere performance Kitchen Steve en jouw dead Jewish godmother kennen, waar Hanne Hagenaars je al een brief over schreef.

Jouw dead Jewish godmother kwam vaak tevoorschijn in je performances in Amerika. Een pittige tante met directe uitspraken en soms een grote mond. Ik vraag je of je Joodse peettante uit Nederland had kunnen komen: “ja; dat had gekund.” Het is volgens jou niet gek dat je peettante in Nederland niet schrikbarend wordt ervaren. Waar je met dit personage in New York soms tijdens je performances werd uitgejouwd, omdat het wellicht te grof was in Amerikaanse ogen, klappen Nederlanders braaf na afloop. We schrikken niet van haar, omdat het een dame uit een andere wereld lijkt en we onszelf niet met haar identificeren en dus van haar distantiëren. ‘Zo zijn wij niet’. Het zorgde ervoor dat je een nieuw personage geboren liet worden. Welkom Bianca.

Dat de installatie LOVE MOM heet, wordt duidelijk door een groot spandoek bestaand uit verschillende lappen gekleurd velours met de titel van het werk erop gestikt. Het verwijst naar de manier waarop we onze cultuur ‘geërfd’ hebben. Je wieg staat in een land, en ieder land heeft een verleden met butsen en krassen, daders en slachtoffers. Jij doet een beroep op het autonoom denken, los van wie je moeder is geweest of wat je moederland is. Tradities zijn geen vast omlijnde gegevens. Dat is wat je in je mail me nadien op het hart drukte.

Dear Geo, het spijt me dat ik vermoeid reageerde op iemand die écht iets wil vertellen. Het is ook bizar dat 4 dagen na de bomaanslagen in Parijs tussen alle vrolijkheid van een kinderfeest een blanke man met een baard gevolgd wordt door zijn donker gekleurde knechten. Terwijl half Nederland direct zijn profielfoto op Facebook versierd met een Franse vlag, als solidair eerbetoon aan de Europese Parijzenaren, zien wij tegelijkertijd niet dat de donkere gemeenschap in eigen land al jaren niet solidair bejegend wordt. We zitten verankerd aan een gebutste traditie die we inzetten als argument voor het behoud van zoiets kwetsends.

Best,

Fenne

PS aan iedereen: kijk deze CNN docu, hij is heel goed.