Buning Brongers Prijs: Op studio bezoek bij Jenny Lindblom

Jenny Lindblom

‘Ik wil heel graag in Amsterdam blijven,’ zegt ze als ik naar haar plannen voor de toekomst vraag, ‘Maar alles is nu even onzeker. Tegelijkertijd is er zoveel werk te doen. Het is stressvol. Ik moet me focussen, maar ik weet ook niet hoe de volgende maand eruit gaat zien.’ Lindblom zit middenin de voorbereidingen voor de open studio van de Rijksakademie. Meer dan achtduizend mensen zullen over een spanne van drie dagen langs of in ateliers van de residenten aan de academie komen lopen om hun werk te bekijken.

Op een gegeven moment zat ik dus in een situatie waarin ik de lijsten van mijn eigen werken moest afnemen.

‘Toen ik in Zweden net aan de kunstacademie was begonnen, werkte ik nog in de schoonmaak,’ zegt ze terwijl ze door foto’s op haar laptop scrolt, op zoek naar een registratie van een ouder werk, ‘De directeur van het bedrijf waar ik toen zat had twee van mijn doeken gekocht, to be kind. Ondertussen maakte ik daar de wc’s schoon, de kantoorruimtes. Op een gegeven moment zat ik dus in een situatie waarin ik de lijsten van mijn eigen werken moest afnemen.’ Er komt een schuin lachje op haar gezicht, zoals wel vaker als Lindblom over haar werk praat. Zelf rondde ik de studie Creative Writing aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten af in 2016. Daar raakte ik ook bewust van het feit dat ik niet dezelfde culturele bagage had als veel andere mensen die op een kunstacademie belanden, dat niet alles even vanzelfsprekend was voor mij als het voor anderen soms leek. We hebben het dan ook kort over die overeenkomst: hoe het idee van algemene kennis over kunst en cultuur op kunstscholen heel anders is als op de plekken waar zij en ik, hoewel natuurlijk ook intens verschillend, vandaan komen. De ironie van Lindbloms situatie vind ik dan ook herkenbaar.

Wat is het nut van een mindfullness-app die om het uur je aandacht vraagt?

‘Ik groeide op met het idee dat ik kon kiezen tussen kapster of timmerman worden. Twee redelijk uit elkaar liggende beroepen, moet ik toegeven,’ lacht ze en ze krabt aan haar kruin. Niet dat Lindblom constant de nadruk op haar achtergrond probeert te leggen. Het zijn gewoon dingen die je kunt herkennen: in de bevlogen manier waarop ze gelaagdheid aanbrengt in schijnbaar duidelijke visuele en maatschappelijke thema’s. In haar laatste paar projecten focuste ze zich op objecten en fenomenen die op de een of andere manier verbonden waren met onze hedendaagse interpretaties van geluk. Sculpturen van to-go koffiekopjes met uitgelopen latte-art, handdoekorigami van gips en badstof, met tanning spray gemaakte schilderijen. Je kunt er vergankelijkheid in zien, kritiek op de vakantie-industrie, een ode aan de mensen die ons leven Instagram-waardig maken, maar wat vooral opvalt zijn de constant uiteenlopende referenties en tegenstellingen die haar collecties meer maken dan iets geinigs en herkenbaars. In haar meest recente werk, (Re)creation, poogt ze onze communicatiedrift en obsessie met rust binnen de kaders van online en offline eloquent samen te brengen. Wat is het nut van een mindfullness-app die om het uur je aandacht vraagt? Lindbloms vraag vertaalt zich naar een kleitablet in de kleur van Rothko’s Blue Divided by Blue, ten grote van een iPad. De ironie van de richting waarin de dash-emoji staat, die zowel een uitademing als een vertrekkende beweging kan verbeelden, speelt een grote rol.

‘I don’t count on people recognizing these references,’ zegt ze over de links die ze in haar werk legt. Maar voor degene die wil of kan, is die mogelijkheid er. Toen ik haar werk bekeek vond ik de referenties naar iconische werken uit de Westerse kunstgeschiedenis sterk. Ze deden me denken aan mijn leraren op het categoraal gymnasium die me dwongen Ionische, Dorische en Korinthische zuilen uit elkaar te kunnen houden en urenlang over beschadigd marmer konden praten.

Jenny Lindblom – Studio

Maar het oordeel over de meerwaarde van een origineel beeld boven de kopie of referentie blijft bij Lindbloms werk uit. De verwijzingen naar oude werken via een nieuwe context maakt de ervaring van haar stijl luchtig, maar nooit ironisch, herkenbaar, maar nooit simpel. Zelfs als je niet bekend bent met kunst is er in deze tijd een constante toegang toe, door de reproductie en manipulering van bekende beelden. Wie weet hoe vaak je al een Rothko bent tegengekomen, of een Michelangelo of een Malevich, zelfs als je niet bekend bent met hun werk? Door memes en de constante overspoeling van informatie en beeld op social media, zijn we ondertussen gewend geraakt aan de symbolen die onze identiteiten beïnvloeden, zelfs als we niet weten wat hun oorsprong is. Ik moet denken aan schrijver en essayist Teju Cole, die in de collectie essays Known and Strange Things in het stuk ‘Gueorgui Pinkhassov’ Instagram-fotografie bespreekt. Cole stelt dat hoewel het idee van apps als Instagram, Vine en Hipstamatic is om een simpele manier van fotograferen en beelden uitwisselen te genereren, waardoor iedereen een fotograaf kan zijn, hij teleurgesteld is in wat er uiteindelijk in onze online galleries terechtkomt. De herhalingen van dezelfde beelden – kopjes koffie op zondag, dates in restaurants, selfies van stelletjes, witte stranden en bruine benen – tonen dat voor veel van ons de innerlijke fotograaf vooral bezig is met het tentoonstellen van eigen succes en schoonheid, niet per se onze kijk op de wereld aan het vertalen is naar beeld.

Lindblom vraagt zich af: wat zeggen de dingen die we vastleggen over ons idee van geluk? Wat zeggen ze over onze perceptie van schoonheid, erfgoed, kunst?

Hoewel Cole een interessant punt maakt over de herhaling van dezelfde thema’s, filters en bewerkingen in Instagramfoto’s, is de conclusie die hij trekt over de waarde van die herhaling, kijkend naar het werk van Lindblom, misschien te kort door de bocht. Massaproductie, herhaling van herkenbare symbolen. Haar werk toont dat de speelruimte die deze fenomenen creëren heel spannend kunnen zijn als je je oordeel erover weglaat. Lindblom vraagt zich af: wat zeggen de dingen die we vastleggen over ons idee van geluk? Wat zeggen ze over onze perceptie van schoonheid, erfgoed, kunst?

De pose van mensen die op vakantiefoto’s doen alsof ze De Piramiden van Gizeh op hun handen dragen zijn ondertussen even beroemd als de bouwwerken zelf, toont Lindblom in de serie All-Inclusive, of je die mensen nou smakeloos vindt of niet. Dit statement zet ze voort in schilderijen van Oudgrieks aandoende vazen genaamd Jenny Made Me and Decorated Me, een zwabber in de vorm van het haar van Venus zoals geschilderd in Botticelli’s schilderij, gipstabletten ten grote van iPads die refereren aan Rothko’s blauw. De combinaties zien van “hoge” en “lage” kunst en de impliciete bevraging van de betekenis van die benoemingen zijn onderdeel van Lindbloms werk en visie. Ze organiseert de beelden niet om een punt te maken, denk ik, maar juist om in het midden te laten wat het kan betekenen.

Jenny Lindblom – Studio

‘Ik vond dit ook een interessant idee,’ zegt ze als we naar één van de van gips en badstofgemaakte sculpturen kijken die onderdeel uitmaakt van de serie Very peasant [sic!] stay, waarin Lindblom de grenzen tussen handdoekorigami en kunst door de combinatie met gips als materiaal bevraagt, ‘Dat verschil tussen het maken van handdoeksculpturen als kamermeisje of als kunstenaar. Er is iets grappigs aan hoe het werkt. Gips is een typisch materiaal voor kunstenaars. Maar de handdoeken: iemand doet dit omdat het moet, voor geld, en anderen genieten voornamelijk van de mogelijkheid er een foto van te maken en hun luxueuze hotelkamer te delen. Tegelijkertijd zijn de sculpturen hartstikke esthetisch, het is gewoon mooi om naar te kijken.’

Ons streven naar luxe als toonbeeld van gelukzaligheid wordt niet bekritiseerd, eerder bevraagd op een simpele doch moraal-overstijgende manier. Die houding, samen met verwijzingen naar kunsthistorische beelden, blijven terugkeren, ook in de doeken die onder Very peasant [sic!] stay vallen, met tanning spray bespoten witte canvassen waarop, door de reactie van de spray op zonlicht, de beelden veranderen of komen te vervagen.

‘Die serie kwam voort uit die vakantiekiekjes, dus, en mijn kortstondige poging een baantje in een hotel te behouden,’ legt ze uit, ‘En toen las ik een recensie op Tripadvisor: iemand was de letter “l” in pleasant vergeten. En dan krijg je iets geks: very peasant stay, wat voor sommige mensen de connectie legt met de liefhebbers van zon-zee-strandvakanties, de all-inclusive mensen.’ Het knappe is dat Lindblom verder niet met vingers wijst door de ironie aan te tonen in aannames. Haar kracht is juist hoe ze voor het wrange vertedering weet op te roepen, dingen om kan draaien en kan herinterpreteren op een vatbare manier. Zoals ze ergens in ons gesprek zegt: “I’m making the classics my own. Ik heb nu de kans ze toegankelijk voor mezelf te maken.” We hebben het kort over mijn eigen tijd als kamermeisje in een hotel, hoe getraind ik raakte in kamers “opmaken”, zoals we het noemden. Je werk is om mensen bij het binnenstappen van een kamer het idee te geven dat de ruimte nog nooit is gebruikt, alles speciaal voor hen is neergezet, brandschoon en nieuw.

De focus op geboetseerde handen, grijpend, pikkend en delicaat vasthoudend zet je opnieuw aan het denken: waarvan maken we onszelf afhankelijk?

Die ongebruikte ruimte leeft voort in het Re(creation), de serie die Lindblom nu aan het afronden is, zoals wel meerdere thema’s uit haar werk hun sporen achterlaten in nieuwe series. Ik zie veel luchtigheid, beweging en concentratie in de manier waarop ze de herkenbaarheid van kleur, formaat en functie laat schuren met tijdelijke, feilbare andere objecten. De focus op geboetseerde handen, grijpend, pikkend en delicaat vasthoudend zet je opnieuw aan het denken: waarvan maken we onszelf afhankelijk? Hoe verhouden we ons tot die apparaten die ons intiemste informatie bevatten? Wat denkt de mens nodig te hebben? Lindbloms kracht is dat ze die vragen durft te stellen met unieke humor en compassie.

Dit interview is geschreven in opdracht van de Buning Brongers Prijzen, zonder redactionele inspraak. De Buning Brongers Prijs is een tweejaarlijkse Nederlandse kunstprijs voor jonge beeldend kunstenaars. De prijzen worden uitgereikt door de Buning Brongers Stichting uit de nalatenschap van Johan Buning, zijn vrouw Titia Brongers en zijn schoonzus Jeanette Brongers. De Buning Brongers Prijs is de grootste particuliere kunstprijs van Nederland en is sinds 1966 uitgereikt aan 144 kunstenaars. De kandidaten voor de prijs worden door kunstopleidingen uit het hele land voorgedragen. Aan de prijs is een geldbedrag verbonden van € 4.500.

Voor de winnaars wordt van 1 tm 16 december een tentoonstelling georganiseerd in Arti et Amicitiae en een catalogus uitgegeven in samenwerking met kunstmagazine See All This. De prijzen worden op 30 november uitgereikt in Arti et Amicitiae. U bent van harte welkom! U kunt zich hier aanmelden.

De prijswinnaars van 2018 zijn David Noro, Ricardo van Eyk, Naomi Mitsuko Makkelie, Jenny Lindblom, Wouter Paijmans en Rutger de Vries. Tot de prijsuitreiking zal Mister Motley elke week een interview met een winnaar publiceren.

Klik hier voor info over het  werk van Jenny Lindblom.