Anna Lange is een ruimtevaarder
Persoonlijke beelden van het universele
Schaap – nacht – wolk – pluis – vlieg – vacht
Ruis – licht – vlek – streep – lijn – ei
Struif – hoef – kip – paard – wa-ter
Dit zou kunnen gelden als het leesplankje van Anna Lange. Ooit leerden we lezen met zo’n hulpmiddel, waarbij we vreemd genoeg het kijken weer verleerden. Het werk van Anna Lange kun je zien als een hersteloperatie: het bestaat uit een beeldalfabet en beeldklanken die ons leren kijken, naar zowel beeld als taal zonder deze te willen lezen in een enkelvoudige betekenis. Al is het dode materie bij haar zijn de beelden levende wezens, niet verloren, maar herboren, uit een schijndood herrezen.
Het beeldplankje van Anna Lange is een verbinding tussen vuur en licht, gevoel en zicht, om met Lou Reed te spreken met wie Anna Lange samenwerkte in haar tentoonstelling ‘Sideway Scenery’ bij Zerp Galerie in Rotterdam: ”First came fire, then came light, then came feeling, then came sight.” Ze laat ook werk zien gebaseerd op tekstfragmenten die A.F.Th. van der Heijden haar persoonlijk aanreikte zoals het raadselachtig dubbel talige: “Cerise in me.” Wat voor stervelingen een onmogelijkheid is, krijgt bij Anna Lange een vanzelfsprekende uitwerking. Zij maakt alles benaderbaar, omdat ze ervan overtuigd is dat ze iedereen tegemoet kan treden. Daarom zijn alles en iedereen ook in haar werk aanwezig.
Anna Lange is een ontwapenende kunstenaar. Haar werk is geen strijdmiddel, maar een uitrusting. Ze rust de wereld uit met beelden die niet voor de hand liggen en afkomstig zijn uit een bestaan dat we uit het oog zijn verloren, maar waar we ontegenzeggelijk uit zijn voortgekomen.
Om kunstenaar te zijn moet je de beeldkunde beheersen waarmee je het materiaal dat je ter beschikking staat een vorm geeft. Bij Anna Lange is die enerzijds uitzonderlijk in de eigenzinnigheid ervan en anderzijds aansprakelijk voor een algemeen begrip ervan. Je moet het op je klompen aanvoelen. Je voelt het aan je water bij dit werk. Uitleggen kun je het niet. Het is nu eenmaal zo. Die wederwaardigheid van het beeld is bij Anna Lange immens. Het is aan de aarde onttrokken en ontstijgt daaraan als een geest in de nacht. Bij haar kun je zien dat alles wat we denken en voelen niet vormeloos hoeft te zijn, maar in een specifiek beeld kan worden uitgedrukt. Het is een beeld dat wellicht niet eerder op die manier is ingezet, maar dat wel functioneert als zichtbaar resultaat van het ondefinieerbare. Zo bestaat ‘Nunc stans’ (‘nu staan’) uit een sculptuur die de achterzijde van een schilderij laat zien met links bovenop de lijst een ei van was. Het ei ligt. Het staat niet. Hoe kun je overeind komen?
Anna Lange doet dat met een tegenwoordigheid van geest die je frappant kunt noemen. Dat wil zeggen: aantrekkelijk, belangwekkend, boeiend, informatief, interessant, markant, opmerkelijk, opvallend en niet vervelend, stoffig, monotoon, langdradig, eentonig of duf. Ze heeft er een goed gevoel voor om op het juiste moment iets niet te laten zien: als een spatie tussen woorden laat zij ruimte tussen beelden open.
Als beeldend kunstenaar maakt Anna Lange ook films, op een manier die het medium een ander karakter geeft. Bij haar lijkt geen sprake van scenario, script, draaiboek en storyboard, maar van notatie, partituur, associatie en verbeelding. Dat ontaardt niet in onbegrijpelijke filmtaal, maar leidt tot een heldere en inzichtelijke cinema waarvan vooral de essentiële grafische stijl en kwaliteit overtuigt. Alles is in feite heel direct en simpel in beeld gebracht, zodat je je verhaaltechnisch niets hoeft af te vragen, maar rechtstreeks wordt toegelaten tot de magie van het beeld. Je gaat niet op zoek naar een verklaring van wat je ziet, maar accepteert het als een gegeven waarvoor geen uitleg bestaat.
Het zijn directe beelden van dieren, dingen en daden. Ze brengen woorden en zinnen teweeg die zich naar die verbeelding voegen en visuele poëzie worden.
In haar werk krijgen vanzelfsprekende handelingen een aangrijpende betekenis. In haar film ‘Locus Pocus’ zie je een oudere vrouw in een fotoalbum bladeren waaruit de foto’s zijn verdwenen, maar zij ziet ze nog. Ze windt een pendule op en haalt de dode blaadjes uit een kamerplant, terwijl door het raam een paard toekijkt en zich dan omdraait en wegloopt. Ze haalt muizenvallen leeg en hangt de schoon gemaakte vallen aan de waslijn. Ze stopt de dode muizen in een sok en legt die in een vrieskist. Meer en meer dringt het tot je door dat deze vrouw een verschijning uit een andere dimensie is, waarin ze uiteindelijk ook weer opgaat. Door die geestrijke verbeelding accepteer je ook de vervreemdende aspecten in de dichterlijke visualisering van vergankelijkheid en tijdloosheid die in dit werk samenkomen, zoals in de fotoserie ‘Funèbre’ waarin een witte merrie als een hemels wezen in een dodenkamer staat. Je hoeft maar op te stijgen. Anna Lange hanteert een intense beeldtaal die emotioneert doordat het je tot een gevoelvol denken aanzet. Als je er je gedachten over laat gaan, word je bevangen door een emotionele energie die je rationaliteit bezielt. In het beeld resoneert een morfologie die ‘begrip van’ vervangt door ‘begrip voor’ en ‘geloof in’.
Veel van het werk verhoudt zich tot een boerenbestaan in een nauwelijks eerder geziene complexiteit van betekenissen in de samenhang van menselijk handelen die als religieuze openbaring wordt ervaren. Er wordt geofferd en bloed geplengd. Rook stijgt ten hemel of slaat neer op aarde. In het werk van Anna Lange gaat het hard tegen hard, juist omdat alles zo gevoelig ligt dat iets teloor gaat wat waardevol is. Haar werk is een gevecht om het bestaan, om rechtvaardigheid die niet wordt verkregen.
De bestemming van de beelden van Anna Lange ligt buiten haar. Ze zendt ze als satellieten de ruimte in. Anna Lange is een ruimtevaarder. Haar werk krijgt een buitenaardse bestemming al is het nog zo aan haar geboortegrond gebonden. Haar werk is geaard en het slaat in als de bliksem. Ze elektrificeert alles om haar heen.
Haar kunst gaat over leven en dood en hoe ze zich daartoe verhoudt. Al haar beelden hebben een tijdloos gehalte – het tijdelijke karakter van wat ze maakt, krijgt een eindeloze duur in onze beschouwing ervan. Zoals in ‘Sideway Scenery’ waarin ze laat zien dat onteigening en toe-eigening geen communicerende vaten zijn: wat verloren gaat wordt niet gecompenseerd door wat ervoor in de plaats komt. Als je het verlies formuleert als winst heb je nog niet gewonnen. Wat wordt beweerd, is nog niet wat wordt getoond.
In een van haar werken is een grote schuurdeur te zien, wit met rode diagonale strepen. Die deur sluit wat we wel weten en niet weten met elkaar op in een ruimte waar we ons alleen een voorstelling van kunnen maken. Welk drogbeeld halen we in ons hoofd? Waar geloven we in? Er zit een kleinere deur in de grote schuurdeur. Daardoor kun je naar binnen om alles open te zetten.
Wat de beelden van Anna Lange duidelijk maken is dat we het Koninkrijk Gods zullen beërven dat we al bijna hebben verlaten voor een duivelse verleiding. We kunnen het op de hoorns nemen, of zelf die hoorndrager worden. Onze akkers worden nu door anderen geploegd, maar Anna Lange legt zich er niet bij neer. Eigenzinnig en onafhankelijk, hoog te paard gezeten, gaat ze door het vuur en berijdt ze het land van haar verbeelding.
De tentoonstelling Sideway Scenery is nog tot en met 19 februari te zien bij ZERP galerie. Klik hier voor de website
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl